Ένας "Σεισμός" διαρκείας μας χρειάζεται

Επίκαιρος, ενοχλητικός, απολαυστικός, συγκινητικός, ο "Σεισμός" του Βασίλη Βηλαρά που παίχθηκε στη Μικρή Σκηνή της Στέγης (Ωνάση, όπως δεν παρέλειψε να μας υπενθυμίζει διαρκώς ο σκηνοθέτης-παρουσιαστής!) στο πλαίσιο του φεστιβάλ Future Now είχε όλα τα χαρακτηριστικά μιας "μεγάλης" παράστασης που αν ήμουν υπουργός Παιδείας θα είχα προτείνει στα παιδιά λυκείου να παρακολουθήσουν - μαζί με τους γονείς και τους δασκάλους τους, φυσικά. Φιλοξενώντας στο queer talk show του πέντε λαμπερά "παρατράγουδα" ήτοι τρανς θηλυκότητες, non binary άτομα, χοντρά σώματα, μετανάστριες και σεξεργάτες, ο Βηλαράς μας έφερε, όλα εμάς τα προνομιούχα, αντιμέτωπα με τις φοβικές συμπεριφορές και τον ρατσισμό (συνειδητό ή μη, μικρό ή μεγάλο) που ελλοχεύει σε κάθε μας λέξη, ματιά, συμπεριφορά. Δίνοντας τη σκηνή στα καλεσμένα του να μοιραστούν την αλήθεια τους σε ένα ασφαλές περιβάλλον χρησιμοποιώντας αβίαστα τις δραματουργικές τεχνικές σε ένα σφιχτό και επιδραστικό θέαμα, επισημαίνοντας, παράλληλα, σε κάθε βήμα, με μια δόση αποστασιοποίησης, τις συμβάσεις εξωτικοποίησης ή καπήλευσης που μπορεί να έχει ένα τέτοιο εγχείρημα και μάλιστα σε έναν τέτοιο θεσμό.  

Ο λόγος, η παρουσία, το τραγούδι των καλεσμένων (Mότσι Γεωργίου, Iacovos, Adam Khalil, Αγκιμ Τζίμης Μίτσι, Αρτεμισία Ρέππα) κάνει μια ηχηρή παρέμβαση στη συζήτηση γύρω από την κουλτούρα της ακύρωσης και του μήπως είμαστε υπερβολικά αφυπνισμένα (not!) θυμίζοντάς μας ότι η βία και ο ρατσισμός μεγαλώνουν καθημερινά δίπλα μας, και όχι μόνο στις αίθουσες του τάδε ιδιωτικού σχολείου ή στις φυλακές των καταδικασμένων ναζί, και ο αγώνας εναντίον τους είναι μια καθημερινή μάχη στην οποία πρέπει όλ@ μας να πάρουμε μέρος. 

Οι απελευθερωτικές performances των "παρατράγουδων" του "Σεισμού" αλλά και του ενορχηστρωτή τους με ακολουθούν είτε ως λέξεις είτε ως εικόνες των γιορταστικών σωμάτων τους, με τον ίδιο τρόπο που με ακολουθεί αυτές τις μέρες το λικνιζόμενο (υπό τους ήχους της Solange, του Dizzee Rascal και πολλών ακόμη μαύρων μουσικών που έχουν συγκεντρωθεί σε ειδική λίστα στο Spotify), πληγωμένο, διψασμένο για χαρά μαύρο σώμα του ήρωα του συγκλονιστικού βιβλίου "Ανοιχτή θάλασσα" του Caleb Azumah Nelson (στην εξαιρετική μετάφραση του Αλέξη Καλοφωλιά) που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο και μιλά με έναν πολύ ξεχωριστό τρόπο για την μαύρη εμπειρία και τέχνη και την εν-τοπισμένη γνώση γενικότερα. Προσπαθώντας να επιπλεύσει σε υπόγεια club, το μετρό, την ανοιχτή θάλασσα του έρωτα, το εγγενές εχθρικό περιβάλλον ενός νεαρού μαύρου που μεγαλώνει στο νότιο Λονδίνο ή τον λαβύρινθο του μυαλού του, ο ήρωας αναζητά την ελευθερία, μια τόσο μεγάλη λέξη που μοιάζει να έχει να διεκδικήσει στο κάθε του βήμα, στην κάθε του ανάσα, "να ζητάς την άδεια για κάτι τόσο φυσικό, τη βάση της ζωης - με άλλα λόγια, να πρέπει να ζητάς την άδεια για να ζεις".

"Σαν να κουνιέσαι πάνω κάτω και να περιπλανιέσαι στον ωκεανό, και αυτή είναι μια μάχη που δεν διάλεξες εσύ. (…) Κρύβεσαι ολόκληρος επειδή μερικές φορές ξεχνάς ότι δεν έχεις κάνει τίποτα κακό. Μερικές φορές ξεχνάς ότι δεν υπάρχει τίποτα στις τσέπες σου. Μερικές φορές ξεχνάς ότι το να είσαι εσύ σημαίνει να μη σε βλέπουν και να μη σε ακούνε ή να σε βλέπουν και να σε ακούνε με τρόπους που δεν ζήτησες. Μερικές φορές ξεχνάς ότι το να είσαι ο εαυτός σου σημαίνει να είσαι ένα Μαύρο σώμα και τίποτα παραπάνω". Τα εμπόδια είναι πολύ διαφορετικά, από τις εσωτερικευμένες αδυναμίες μέχρι την αδικαιολόγητη αστυνομική βία που έχει να υποστεί απλά και μόνο επειδή γεννήθηκε μαύρος στη συγκεκριμένη γειτονιά. Οι στιγμές της ελευθερίας και της χαράς μετριούνται σε μικρές συνευρέσεις, σε εκείνο το παρόν που μοιράζεται με άλλα μαύρα σώματα στο μετρό ή στο δρόμο, εκείνο το παρόν "που ήταν γεμάτο με την πληρότητα του χρόνου, αγάπησες αυτόν τον τον άντρα. Τον αγάπησες όπως έναν συγγενή. Δεν είχες καμία πρόθεση να φτιάξετε σπίτι ο ένας μέσα στον άλλον, μόνο να μείνετε εκεί για μια στιγμή, μόνο να νιώσετε ασφαλείς για μια στιγμή."

Ας ευχηθούμε, μέρες που είναι, περισσότερες τέτοιες στιγμές αγάπης και ασφάλειας για όσα τις έχουν ανάγκη. Βήματα προς μια λιγότερο φοβική πραγματικότητα έχουν γίνει, όπως επεσήμανε και ο Βηλαράς κλείνοντας και ξαναθυμούμενος τον έφηβο εαυτό του να βλέπει την Χίλαρι Σουάνκ να παραλαμβάνει το Όσκαρ για το "Boys don’t cry" και να εύχεται μια πιο συμπεριληπτική κοινωνία. Ελπίζουμε όλα τα άδικα καταπιεσμένα σώματα που δεν γιορτάζουν συχνά παρά στιγμιαία να βρουν κάποια στιγμή τον δικό τους ελεύθερο ενεστώτα διαρκείας.