Το έργο "Με νύχια και με δόντια" του Θόρντον Ουάιλντερ είναι γραμμένο το 1942, στην ακμή του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου όταν η Ευρώπη ψυχορραγεί και η Αμερική ξεκινά να συμμετέχει πιο ενεργά σε αυτή την μεγάλη σφαγή της ανθρώπινης ιστορίας. Ο συγγραφέας στο έργο του αποτυπώνει έναν κόσμο χαοτικό, που ακροβατεί συνεχώς σε τεντωμένο σχοινί χωρίς δίχτυ ασφαλείας με την άβυσσο από κάτω να καραδοκεί. Δεν τον ενδιαφέρουν τα πρόσωπα αλλά τα στερεότυπα, δεν ασχολείται με τα προσωπικά δράματα, αλλά με την πανανθρώπινη μικρότητα και μεγαλοσύνη, επιδιώκει να αναπαραστήσει νομοτελειακά προδιαγεγγραμένες σχέσεις, να δημιουργήσει ρόλους που εξυπηρετούν την ισορροπία και τη συνέχιση της λειτουργίας των κοινωνικών δομών που διαφυλάσσουν τη διαιώνιση του είδους. Συναντάμε λοιπόν το ζεύγος Ανθρώπου με τα δυο τους παιδιά και τη Σαμπίνα (υπηρέτρια/ερωμένη).Τους γνωρίζουμε στην πρώτη πράξη σε έναν τόπο, το Νιού Τζέρσεϋ ( προάστιο της Νέας Υόρκης) και σε δύο "χρόνους" το 1942 αλλά και την εποχή των παγετώνων.
Στην δεύτερη πράξη τους συναντάμε στο Ατλάντικ Σίσι (θέρετρο στη δυτική ακτή των ΗΠΑ) το 1952. Στην τρίτη πράξη τους συναντάμε πάλι στο Νιού Τζέρσει μετά από κάποιον παγκόσμιο πόλεμο! Αν και ζει στις ΗΠΑ, η οικογένεια Ανθρώπου δείχνει να έχει βιώσει στο πετσί της τις κακουχίες του πολέμου. Στη διάρκεια των τριών αυτών πράξεων, μία ηθοποιός του θιάσου, που ενσαρκώνει τη Σαμπίνα, διακόπτει αρκετές φορές την παράσταση , είτε για να αμφισβητήσει την ποιότητα ή πειστικότητα του έργου, είτε για να πει τη γνώμη της για το θέατρο, είτε για να προβάλει τα δικά της προσόντα. Ο διευθυντής του θεάτρου κάνει τα αδύνατα δυνατά έτσι ώστε να συνεχίσει να παίζεται η παράσταση. Η πραγματικότητα εισβάλλει εντελώς αναπάντεχα και αναστέλλει την παράσταση.
Αυτό το μετα-θεατρικό στοιχείο, το αδιαμφισβήτητο πλέον γεγονός ότι η θεατρική πράξη είναι από τους πλέον ευάλωτους μηχανισμούς όταν υπάρχει πόλεμος, πανδημία, φτώχεια, είναι μια δήλωση εκ μέρους του συγγραφέα που όχι μόνο με βρίσκει σύμφωνη αλλά και συμπαθούσα. Ο συγγραφέας, μπλέκοντας τη θεατρική σύμβαση με την πραγματικότητα, την παράσταση με την πρόβα, τους ρόλους με τους ηθοποιούς. Μιλάει για τις κατασκευασμένες αφηγήσεις της ιστορίας αλλά και για τη συγχρονία της ιστορίας που γράφεται εδώ και τώρα. Όλα αυτά τα στοιχεία καθιστούν το έργο "Με νύχια και με δόντια" μια απίστευτη πρόκληση αναπαράστασης. Ο Ουάιλντερ έχει γράψει μία σοκαριστικά σκληρή φάρσα, μια γελοιογραφία του ανθρώπινου είδους. Παίζει, χαμογελά και γελά με την ανθρώπινη αλαζονεία, ζηλοφθονία, οργή, οκνηρία, απληστία, λαιμαργία και λαγνεία, τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα. Σκύβει με μεγεθυντικό φακό πάνω από τα ανθρώπινα ελαττώματα που με την αέναη επανάληψη τους ακυρώνουν ή ματαιώνουν τα πνευματικά, τεχνολογικά και πολιτισμικά επιτεύγματα. Και τούμπαλιν. Επηρεασμένος από τον James Joyce και το έργο του Finnegan’s Wake (κυκλοφορεί στα ελληνικά με τον τίτλο "Η Αγρύπνια των Φιννεγκαν", μτφ. Ελευθέριος Ανευλαβής, εκδόσεις Κάκτος, 2013) χρησιμοποιεί την ιδέα της αέναης επανάληψης, του θανάτου και της ανάστασης, της μεταμόρφωσης του ανθρώπου προκειμένου να συνεχίσει.
Εντάσσει σύμβολα, σημαίνοντα και σημαινόμενα από τη χριστιανική παράδοση, την εβραϊκή θρησκεία, τους αρχαίους επικούς ποιητές και φιλοσόφους , τον κόσμο και την αισθητική της διαφήμισης, τον κόσμο της τηλεόρασης, των δελτίων ειδήσεων και των σόου. Έχω την ευτυχία να συνεργάζομαι με ηθοποιούς και συντελεστές που έχουν αγαπήσει το έργο, έχουν αναπτύξει προσωπική σχέση με το κείμενο. Η ματιά τους πάνω στο έργο σαφώς φιλτράρεται μέσα από τη δική μου οπτική καθώς πλέον φτάσαμε στην επιτέλεση της παράστασης. Και όλοι μαζί δημιουργήσαμε μέσα από το νόημα και το "ξεμάλλιασμα” της λογικής ακολουθίας μία παράσταση με ήρωες που μεταπηδούν συναισθηματικά από τον τρόμο της εξαφάνισης, του θανάτου, της καταστροφής, μέσα σε δευτερόλεπτα, στη λήθη, την ανεμελιά, τη λαγνεία και τη διασκέδαση.
Επιδιώκουμε αναδείξουμε το χιούμορ του Θόρντον Ουάιλντερ χωρίς να ισοπεδώσουμε την αγωνία του. Οι ηθοποιοί έχουν πλάσει με μεράκι, τεχνική και κόπο τις φοβερές κωμικοτραγικές προσωπικότητες του έργου. Χρησιμοποιούμε τον λόγο, την κίνηση, τη μουσική, τον ρυθμό, την αντίστιξη, τον χώρο, το βίντεο, το φως για να φτιάξουμε μια θεατρική γλώσσα. Οι συντελεστές έχουν δημιουργήσει έναν παραστασιακό κόσμο με το στόχο να βγαίνουμε όλοι/ες μετά από την παράσταση με την αναρώτηση του αν εμείς, το ανθρώπινο είδος, είμαστε καταδικασμένοι στην ανακύκλωση των ίδιων και χειρότερων καταστροφών ή μπορούμε να γράψουμε επιτέλους κάπως διαφορετικά την ανθρώπινη ιστορία;
Περισσότερες πληροφορίες
Με νύχια και με δόντια
Εμπνευσμένο από την «Αγρύπνια των Φίνεγκαν» του Τζέιμς Τζόις, το έργο είναι μια παράδοξη ιστορία του ανθρώπινου είδους και μια αλληγορική ανάγνωση για το τέλος του κόσμου και της Ιστορίας.
