Birgit Hupfeld©
Στο τελικό στάδιο βρίσκονται οι πρόβες για την "Άλκηστη" του Ευριπίδη υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του καταξιωμένου Ολλανδού σκηνοθέτη Γιόχαν Σίμονς, σημερινού καλλιτεχνικού διευθυντή του Schauspielhaus Bochum και εκ των πρωτεργατών της ευρωπαϊκής θεατρικής πρωτοπορίας. Προς το παρόν, ο αυτοσχέδιος καταυλισμός τους, που ανυπομονούμε να δούμε σε παγκόσμια πρώτη στην Επίδαυρο (1-2/7), έχει στηθεί στον πέμπτο όροφο του Schauspielhaus Bochum. Εκεί και το εκκλησιαστικό όργανο που παίζει ζωντανά τη μουσική από την "Άλκηστη" του Γκλουκ, μεταγραμμένη από τον Βέλγο συνθέτη Steven Prengels.
Ο Γιόχαν Σίμονς αγαπά τη μουσική και της δίνει ρόλο πρωταγωνιστή. "Τα κείμενα οδηγούν τις σκέψεις, ενώ η μουσική αφήνει ελεύθερα τα συναισθήματα να υπάρξουν", λέει, ενώ αποκαλύπτει ότι στην παράσταση, εκτός από Γκλουκ θα ακούσουμε και ένα σύγχρονο ποπ τραγούδι. "Για μένα η μουσική είναι η ανώτατη μορφή τέχνης. Η μουσική αιωρείται ανάμεσα στον ουρανό και τη γη", σημειώνει και προσθέτει συγκεκριμένα για την "Άλκηστη": "Η ύπαρξη της μουσικής ανάμεσα στη δράση δίνει στο θεατή ελεύθερο χώρο, μια ανάσα για να μπορέσει να κάνει τις προσωπικές του σκέψεις του και να κυλιστεί στα συναισθήματά του".
Η πρόβα συνεχίζεται και ο Σίμονς δίνει τις τελευταίες οδηγίες στους ερμηνευτές του – τέσσερις τραγουδίστριες ενσαρκώνουν τον Χορό και μια ομάδα εξαίρετων ηθοποιών, μισοί Γερμανοί και μισοί Ολλανδοί, μεταξύ των οποίων και ο βραβευμένος με EMMY α' ανδρικού ρόλου Πιερ Μπόκμα. Κυρίως τους διορθώνει το βλέμμα: πρέπει να κοιτούν ψηλά και όχι ίσια, όπως θα έκαναν σε ένα κλειστό θέατρο. Όλοι τους ανυπομονούν για την Επίδαυρο. Για τη μοναδική εμπειρία να ερμηνεύσουν την ευριπίδεια Άλκηστη, που τόσο καιρό μελετούν, στον τόπο που της αρμόζει περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον, στο μαγευτικό αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου.
Εκεί θα τεθούν και όλα τα ερωτήματα του έργου, μέσα από την ανάγνωση του Σίμονς: Ο ρόλος του λευκού αρσενικού που πρέπει να ζήσει. Ο φόβος του για τον θάνατο και ο εγωκεντρισμός του. Η ηρωΐδα Άλκηστη που καλείται να θυσιαστεί γα τον άντρα της τον Άδμητο. Η εκκωφαντική σιωπή της. Ο ρόλος της αγάπης. Η σημασία της απώλειας. Κι ύστερα, τα παιδιά που μένουν πίσω. Παιδιά που θρηνούν για τη μάνα τους. Παιδιά που πενθούν, αλλά και ένα αγόρι που μεγαλώνει σαν τον πατέρα και τον παππού του. Άλλος ένας λευκός άντρας. Όπως λέει ο ίδιος, αυτό το κείμενο του Ευριπίδη το επέλεξε γιατί πρόκειται για μια "καθαρή ιστορία, ένα παραμύθι, χωρίς αμφισημίες". Είχε επίσης στα χέρια του την "εξαιρετική" διασκευή της Καναδής ποιήτριας Αnne Carson, η οποία τον γοήτευσε και πάνω σε αυτή πάτησε η δραματουργία της Susanne Winnacker. "Η Άλκηστη είναι να σατυρικό δράμα", σχολιάζει ο Σίμονς. "Αυτό που παρακολουθούσαν οι θεατές μετά τις τραγωδίες για να νιώσουν μια ανακούφιση, μια ανάταση".
Και όλα αυτά σε έναν άδειο χώρο, όπου δεσπόζει μονάχα το εκκλησιαστικό όργανο. Ο λόγος για την εικαστική πρόταση του σπoυδαίου σκηνογράφου Johannes Schütz, η οποία δεν περιλαμβάνει παρεμβάσεις στην ορχήστρα, αλλά απέξω. Έξω από την ορχήστρα θα στηθεί ένας καταυλισμός, ένα σκηνικό περιπλανώμενου θιάσου: μερικά τροχόσπιτα, σκηνές, πλαστικές καρέκλες, μια νεκροφόρα... Πάνω στα δέντρα θα προβάλλονται οι στίχοι από τα έργα. Στίχοι στα αρχαία ελληνικά. Λέει ο Σίμονς: "Η ομάδα των ηθοποιών, η ομάδα μας, θα έρθει στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου για λίγο και ύστερα θα φύγει". Στο κυκλικό αυτό θέατρο, που μοιάζει με μια πελώρια αγκαλιά, οι νομάδες-ηθοποιοί θα γίνουν ένα με το κοινό, κι ύστερα θα τραβήξουν για αλλού. Ως νομαδικό σύνολο, όμως, που έχει τους δικούς του κανόνες και κώδικες, έχει σκεφτεί ο Σίμονς και τον κόσμο της Άλκηστης. "Όχι σαν έναν κόσμο διανοουμένων. Όχι σαν έναν κόσμο που προσομοιάζει με τη σύγχρονη δυτική κοινωνία", εξηγεί.
Γεννημένος το 1946 στην Ολλανδία, με σπουδές χορού στην Ακαδημία του Ρότερνταμ και υποκριτικής στη Θεατρική Ακαδημία του Μάαστριχτ, ο Γιόχαν Σίμονς είναι εκ των ιδρυτών του εμβληματικού Theater Hollandia μαζί με τον μουσικό Πωλ Κουκ. Από την ίδρυσή του το 1985, το Theater Hollandia επιλέγει μια ριζοσπαστική προσέγγιση απέναντι στα κείμενα, ρίχνοντας βάρος στη μουσική διάσταση του λόγου και στοχεύοντας στη μουσικότητα της παράστασης. Αξίζει να σημειωθεί, επίσης, ότι η συστηματική ενασχόληση του Hollandia με την αρχαία τραγωδία από το 1989, και, αφότου δούλεψε πάνω στον "Προμηθέα", έχει δώσει σημαντικές σκηνικές προτάσεις, όπου η μουσική συνδυάζεται με τον χορό, την εικαστική έκφραση και την περφόρμανς.
Το 2001, έγινε καλλιτεχνικός διευθυντής του θεατρικού οργανισμού ZT/Hollandia και το 2005 ανέλαβε το βελγικό Publiekstheater, το οποίο μετονόμασε σε NTGent, δίνοντας νέα καλλιτεχνικά ερεθίσματα και σκηνοθετώντας μεταξύ άλλων κλασικά έργα του Αισχύλου και του Μπέκετ, και σενάρια των Κριστόφ Κισλόφσκι και Μπίλι Γουάιλντερ. Το 2009 ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Γάνδης. Από το 2010 έως το 2015, ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής του βραβευμένου επί των ημερών του Münchner Kammerspiele. Από το 2015 έως το 2017, ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής της Ruhrtriennale και επέστρεψε στο NTGent ως καλλιτεχνικός σύμβουλος, ενώ από τη σεζόν 2018-2019 έχει αναλάβει την καλλιτεχνική διεύθυνση του Schauspielhaus Bochum.
Το 2014 έλαβε το γερμανικό θεατρικό βραβείο Der Faust και την ίδια χρονιά τιμήθηκε, επίσης, με το θεατρικό βραβείο του Βερολίνου, αλλά και με το Prinz Bernhard Kulturfonds Preis, το σημαντικότερο καλλιτεχνικό βραβείο των Κάτω Χωρών, για τη συνολική προσφορά του στο θέατρο εντός και εκτός συνόρων.
Στην Ελλάδα, το κοινό τον έχει γνωρίσει στο Ηρώδειο με τις "Βάκχες" του Ευριπίδη (2002) και με το "Καζιμίρ και Καρολίνα" του Χόρβατ (2009), σε συν-σκηνοθεσία με τον συνεργάτη του Πολ Κουκ, ενώ είναι η πρώτη φορά που θα τον δούμε στην Επίδαυρο.
Περισσότερες πληροφορίες
Άλκηστη
Παγκόσμια πρεμιέρα της παράστασης του πρωτεργάτη της ευρωπαϊκής πρωτοπορίας που φωτίζει το έργο με όχημα τη μουσική της ομώνυμης όπερας του Γκλουκ, τοποθετώντας τέσσερις τραγουδιστές κι ένα εκκλησιαστικό όργανο στη θέση του Χορού.
