Όσα μας είπε ο τενόρος και ηθοποιός της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, Μπάμπης Βελισσάριος, που από 15/2 υποδύεται τον Καπετάνιο Αχαάβ στη μεγαλειώδη παραγωγή του Onassis Culture. Η μιούζικαλ εκδοχή του "Moby Dick" του Χέρμαν Μέλβιλ παρουσιάζεται στο Christmas Theater σε λιμπρέτο και μουσική του Δημήτρη Παπαδημητρίου με τη σκηνοθετική υπογραφή του Γιάννη Κακλέα.
Στην παράσταση αναμετριέστε με έναν θρυλικό χαρακτήρα, τον καπετάνιο Αχαάβ, γνωστό σε όλη την ανθρωπότητα μέσα από τον πολυδιαβασμένο "Moby Dick". Πώς διαχειριστήκατε την ευθύνη αυτού του ρόλου; Ήταν μεγάλη πρόκληση για εσάς;
Θα ξεκινήσω με αφορμή το χαρακτηρισμό που δώσατε σε αυτό το απίθανο βιβλίο ως πολυδιαβασμένο. Είναι ένα μοναδικό έπος, αλλά στις μέρες μας που όλα κινούνται σε γρήγορους και δύσκολους για το νου ρυθμούς, γίνεται δύσκολη η ανάγνωσή του "Moby Dick", εξ ου και συγκαταλέγεται πλέον στα πέντε εγκαταλειπόμενα βιβλία του κόσμου. Διαβάζοντας και τις 907 σελίδες αυτής της φανταστικής περιπέτειας, μπορώ να κατανοήσω για ποιο λόγο είναι τόσο λίγοι οι αναγνώστες που βρίσκουν το κουράγιο να το φτάσουν μέχρι το τέλος, όμως πρόθεση του σοφού Χέρμαν Μέλβιλ, μέσα από αυτό το έργο-παρακαταθήκη, είναι να μας προειδοποιήσει για την έπαρση του ανθρώπινου νου που δρα ανεξέλεγκτα, υποτιμώντας τη δύναμη της φύσης και των στοιχείων της αλλά και χωρίς σεβασμό προς τους συνανθρώπους και τους συνοδοιπόρους του. Είναι γραφτό, αυτοί που θα εγκαταλείψουν το βιβλίο να είναι και αυτοί που το χρειάζονται περισσότερο. Είναι μεγάλη αναμέτρηση με τον εαυτό μου να αποδοθεί όλο αυτό και παράλληλα τεράστια ευθύνη, πρώτα απέναντι στον Δημήτρη Παπαδημητρίου που διέκρινε σε μένα κάτι που εγώ δεν είχα δει ούτε φανταστεί μέχρι πρόσφατα, δεύτερον ενώπιον των θεατών, μα πιο πολύ απ’ όλους απέναντι στον ίδιο το στοχαστή Χέρμαν Μέλβιλ εκεί πάνω.
"Ο Δημήτρης Παπαδημητρίου έχει μελετήσει κάθε ρόλο και έχει ψάξει να βρει τι κρύβεται πίσω από αυτόν. Γι’ αυτό θεωρώ ότι αυτή η παράσταση είναι πιο κοντά στον Μέλβιλ από οποιαδήποτε άλλη μεταφορά του”.
Πώς μας αφορά σήμερα το έργο; Τι έχει να μας πει για τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση αλλά και τον εαυτό του;
Είναι ένα έργο που περιέχει πυκνά στοιχεία και ιδέες βαθιά θεμελιωμένες στη φύση, μέρος της οποίας βέβαια είναι ο άνθρωπος και η θάλασσα, με πολύ λεπτές ισορροπίες ανάμεσά τους ανά τους αιώνες. Ο καπετάνιος Αχαάβ υπερεκτιμά τις δυνάμεις του και αποπειράται αφελώς να δαμάσει τη φύση. Αναρωτιέμαι, λοιπόν, πόσο μακριά είναι η μανία μεγαλείου που έχει καταλάβει τον σύγχρονο άνθρωπο; Δεν αντιλαμβάνεται σωστά τη σχέση του με τη φύση και τη συνολική παραγωγική αλυσίδα κι εκείνη με τη σειρά της αντιδρά. Νομίζω ότι απλώς άλλαξε ταυτότητα το κυνήγι του ανθρώπου για την επιβεβαίωση. Μπορεί να μην ψάχνει να εξοντώσει τη φάλαινα Moby Dick στους ωκεανούς, αλλά οδηγείται αστόχαστα στην υπερπαραγωγή και την υπερκατανάλωση.
Τι είναι αυτό που ορίζει τελικά την ανθρώπινη μοίρα στο "Moby Dick";
Νομίζω η ανθρώπινη αδυναμία. Ο Μέλβιλ τοποθετεί τον άνθρωπο ως τραγικό και αδύναμο ον στο σύμπαν, όμως η αλήθεια είναι πως η ανθρώπινη μοίρα ήταν ανέκαθεν ίδια κι απαράλλαχτη. Ο Moby Dick είναι σε πρώτη ανάγνωση απλώς μια φάλαινα στον φυσικό της χώρο. Με μια πιο εμβριθή ματιά, είναι το "κακό" που φοβόμαστε, ανταγωνιζόμαστε, το σημαδεύουμε, δραπετεύει, το κυνηγάμε αλλά ξεγλιστράει, το πυροβολούμε κι αυτό γλιτώνει κι εμείς επιστρέφουμε μικροί, θλιβεροί και πνιγμένοι στην αφετηρία μας. Ο εμμονικός Αχαάβ βρίσκεται στην ίδια ακριβώς αγωνία, να δώσει νόημα στη ζωή του, να κυνηγήσει τη μοίρα του. Γι’ αυτό και σχεδόν εκβιάζει την υστεροφημία του. Ο Μέλβιλ από τη μεριά του προσπαθεί μέσα από τις περιπετειώδεις περιγραφές του στο βιβλίο –βασισμένες στη σύγκρουση του καλού με το κακό– να δείξει το αναπόφευκτο των πραγμάτων, όχι όμως επειδή θέλει το κακό του Αχαάβ, αλλά το δικό μας καλό.
Πως έχει εμπλουτιστεί το κλασικό έργο στη μιούζικαλ εκδοχή του;
Από τη στιγμή που μπήκα στη διαδικασία μελέτης αυτού του "αιώνιου" κειμένου, ο όρος μιούζικαλ μου φάνηκε στενός για να χωρέσει τις αισθήσεις μου σχετικά με το έργο. "Μιούζικαλ" θέλει να αποκαλεί αυτή την εκδοχή ο καιρός μας. Το κλασικό έργο, ωστόσο, σε μια τέτοια συνθήκη δεν είναι δυνατό να εμπλουτιστεί, αλλά πολύ σεβαστικά να σταχυολογηθεί για να χωρέσει στο θεατρικό τρίωρο, αλλά και στις αντιληπτικές μας δυνατότητες. Συμμετέχω σε αυτό ολόψυχα, με πρώτιστη έγνοια μου να δείξω στον κόσμο αυτό που εκστατικός αλλά ανυποψίαστος αρχικά αντάμωσα και κατόπιν, με κόπο, μαγεμένος, εξόρυξα… αυτό δηλαδή που ποτέ δε γράφτηκε με μελάνι, αλλά υπονοείται απ’ τη μετάδοση των ψυχικών αισθήσεων.
Από ποια μοτίβα είναι εμπνευσμένη η μουσική σύνθεση του Δημήτρη Παπαδημητρίου;
Ο Δημήτρης Παπαδημητρίου είναι ένας πολύ μορφωμένος άνθρωπος. Θα μπορούσε να είναι νομικός, λογοτέχνης, θα μπορούσε να είναι πολλά πράγματα, τον κέρδισε όμως η μουσική. Ήταν εξαίρετος μουσικός προτού περάσει στη σύνθεση. Νομίζω ότι με αυτό το έργο ολοκληρώνονται όλα τα χαρακτηριστικά που είχε στη ζωή του. Αισθάνομαι πως η συνθετική του ικανότητα με κάποιον τρόπο αναμετριέται με τον "Moby Dick", σαν να συνθέτει για πρώτη φορά. Είχε το αρχικό όραμα, έγραψε και το λιμπρέτο –κάτι που είναι πολύ δύσκολο– και θεωρώ ότι έχει κάνει εξαιρετική δουλειά στο να φανταστεί σαν παιδί αυτό το έργο και να το κάνει λόγια και μουσική με τέτοιον τρόπο, που θα έλεγες πως, αν το έργο του Μέλβιλ είχε μουσική, θα ήθελες να ήταν αυτή. Ο Δημήτρης έχει την ικανότητα να γράφει όμορφες μελωδίες, όμως εδώ έχει μπει βαθιά στη φιλοσοφία του Μέλβιλ, του Αχαάβ, του Ισμαήλ, του Στάρμπακ, όλων των προσώπων του έργου. Έχει μελετήσει κάθε ρόλο και έχει ψάξει τι κρύβεται πίσω από αυτόν. Γι’ αυτό θεωρώ ότι αυτή η παράσταση είναι πιο κοντά στον Μέλβιλ από οποιαδήποτε άλλη μεταφορά του.
Πώς θα χαρακτηρίζατε την αίσθηση του σκηνικού θεάματος που θα δούμε στη σκηνή του Christmas Theater;
Στη διανομή δεν αναφέρεται κάποιος συντελεστής για το ρόλο του Moby. Με τη βοήθεια της 3D τεχνολογίας θα έχετε την ευκαιρία να δείτε όχι μόνο τον Moby Dick αλλά και άλλες φάλαινες επί σκηνής. Θα ταξιδέψουμε με το φαλαινοθηρικό Πίκουοντ. Καθένας από τους θεατές θα βιώσει τέσσερις διαφορετικές φαλαινοθηρίες. Πρόκειται πράγματι για ένα πρωτόγνωρο για τα ελληνικά δεδομένα θέαμα.
Πώς ήταν η συνεργασία σας με τον Δημήτρη Παπαδημητρίου και τον Γιάννη Κακλέα;
Ο Δημήτρης Παπαδημητρίου και ο Γιάννης Κακλέας είχαν μια μεγάλη ιδέα, θέλησαν να δουν ένα θαλάσσιο κήτος να "πετάει" στον ουρανό της Αττικής και του έδωσαν φτερά. Μου έκαναν την τιμή να με βάλουν στο πιλοτήριο και να με επιφορτίσουν με αυτή την τεράστια ευθύνη. Στην πορεία αυτή αποκτήσαμε κοινή βάση και συνταύτιση σε επαγγελματικό αλλά και φιλικό επίπεδο, πολύ βασικά συστατικά για να γίνει η συνεργασία μας μεγαλειώδης.
Περισσότερες πληροφορίες
Moby Dick The Musical
Το σπουδαίο μυθιστόρημα του Χέρμαν Μέλβιλ για τη φιλία, την ανθρώπινη μοίρα και τη σχέση των ορίων του ανθρώπου με τον θεό μετατρέπεται σε ένα μιούζικαλ-υπερπαραγωγή.
