«Είμαι εδώ, θα τα δώσω όλα και δεν πρόκειται να μεταθέσω εκκρεμότητες στη διάδοχη κατάσταση», δηλώνει η Έρι Κύργια, η οποία βρέθηκε, από τη θέση της αναπληρώτριας καλλιτεχνικής διευθύντριας του Εθνικού Θεάτρου, σε αυτήν της μεταβατικής καλλιτεχνικής διευθύντριας. Το Εθνικό Θέατρο δεν μένει άπρακτο μετρώντας τις πληγές του μετά την προφυλάκιση του καλλιτεχνικού διευθυντή του, Δημήτρη Λιγνάδη, κοιτάζει μπροστά, μέχρι εκεί που μπορεί να φτάσει το βλέμμα του σ’ αυτήν τη μεταβατική φάση. Μέχρι δηλαδή να αναλάβει ο επόμενος καλλιτεχνικός διευθυντής –τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού–, έχοντας βέβαια έλλειμμα στα ταμεία.
Αρκεί να θυμηθούμε πως, το 2019, ο τότε καλλιτεχνικός διευθυντής ζητούσε με το διοικητικό συμβούλιο από την υπουργό το ποσόν του 1,5 εκατ. ευρώ, όσο ήταν το έλλειμμα του προϋπολογισμού. Λίγους μήνες μετά, τον Μάρτιο του 2020, ήρθε η πανδημία, τα θέατρα έκλεισαν και εκ των πραγμάτων το ταμείο είναι μείον. Με αφορμή αυτήν τη μεταβατική φάση, το Εθνικό ήρθε αντιμέτωπο και με μια συζήτηση που αφορά την εξυγίανσή του και τη δημιουργία πλαισίου και μηχανισμών που θα το καταστήσουν πιο διαφανές και ανοιχτό στην κοινωνία.
Η Έρι Κύργια, γαλουχημένη στους κόλπους του Εθνικού, έχει άποψη επί των ζητημάτων, όμως εκ των πραγμάτων τα θέματα που μπορεί να προωθήσει προς επίλυση είναι περιορισμένα. Παρ’ όλα αυτά προέβη σε υπογραφή νέας συλλογικής σύμβασης εργασίας με το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών (ο αριθμός των ηθοποιών του κρατικού θεάτρου ανέρχεται στους 220) και ανακοίνωσε το καλλιτεχνικό πρόγραμμα που καλύπτει ένα ευρύ φάσμα δραματουργίας, εκτείνεται έως τις αρχές του 2022 και περιλαμβάνει ορισμένες από τις παραστάσεις που είχε προγραμματίσει ο Δημήτρης Λιγνάδης. Η καινοτόμος ιδέα που φέρνει το νέο πρόγραμμα είναι η ισότιμη εκπροσώπηση γυναικών (Ελ. Ευθυμίου, Μ. Μαγκανάρη, Μ. Πανουργιά) και ανδρών (Γ. Χουβαρδάς, Άρ. Μπινιάρης, Τ. Τζαμαργιάς, Θ. Σαράντος) στα σκηνοθετικά πόστα.
Τι θα δούμε στο νέο καλλιτεχνικό πρόγραμμα;
Τον Σεπτέμβριο θα λειτουργήσει το υπαίθριο θέατρο του Εθνικού στο Σχολείον της Ειρήνης Παππά, ενώ τον Ιούνιο το Εθνικό ανοίγει τα Επιδαύρια με τους «Ιππείς», την πιο μαχητική ίσως σάτιρα του Αριστοφάνη (25-27/6). Ο Κωνσταντίνος Ρήγος κατεβαίνει στην Επίδαυρο με την πρώτη του σκηνοθεσία και μια φευγάτη πρωταγωνιστική ομάδα με Κ. Αβαρικιώτη, Στ. Ιακωβίδη, Κ. Κόκλα, Π. Μουζουράκη και τη Στ. Γουλιώτη επικεφαλής ενός 16μελούς ανδρικού χορού. Για πρώτη φορά σκηνοθετεί στην Επίδαυρο και ο Γιάννης Μόσχος και επιλέγει τις ευριπίδειες «Φοίνισσες», μια ομάδα παρθένων που διηγείται την τραγική ιστορία της αιμομικτικής δυναστείας των Λαβδακιδών (30, 31/7-1/8), αλλά και ένα ωραίο καστ: Γ. Γλάστρας, Μ. Κατσιδάκη, Σ. Μικρούτσικου, Λ. Μιχαλοπούλου, Αλ. Μυλωνάς, Αργ. Ξάφης κ.ά. Ξαναξεκινά επίσης το «Θέατρο Express, Ιστορίες καθ' οδόν Νο 2», μια on the road παράσταση στους δήμους της Αττικής, ενώ το Εθνικό θα συμμετάσχει με έφηβους από τα εργαστήριά του στη δράση «Το Ταξίδι/The Walk», που αποτελεί μέρος των εκδηλώσεων της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας 2021-2023 στην Ελευσίνα.
Σε συνεργασία με τα τακτικά post-Covid ιατρεία του ΕΣΥ, τέλος, θα παρουσιαστεί ένα δωρεάν διαδικτυακό πιλοτικό εργαστήριο επανεκπαίδευσης στην αναπνοή, για άτομα που προσβλήθηκαν από Covid-19 και εξακολουθούν να υποφέρουν από δύσπνοια και επακόλουθο άγχος. Όσο για τις ραδιοφωνικές παραστάσεις του θεάτρου, που πραγματοποιούνται σε συνεργασία με την ΕΡΤ, η συνέχισή τους θεωρείται δεδομένη, ενώ σημαντικές είναι οι δράσεις και παραστάσεις για εφήβους, με εναρκτήρια το «Αγόρι στο θεωρείο» της Αγγελικής Δαρλάση από το Μικρό Εθνικό, σε σκηνοθεσία Σοφίας Μαραθάκη και σχεδιασμό της Σοφίας Βγενοπούλου.
Όσο για τη χειμερινή θεατρική σεζόν, η έναρξη θα γίνει με το «Φουέντε Οβεχούνα» του Λόπε δε Βέγα της ταλαντούχας Ελένης Ευθυμίου, η οποία είχε ξανά σκηνοθετήσει στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού (Οκτώβριο), ενώ το πρόγραμμα περιλαμβάνει ένα ακόμα ισπανικό έργο, τον «Ματωμένο γάμο» του Λόρκα από τη Μαρία Μαγκανάρη, που κι εκείνη είχε συνεργαστεί με την Πειραματική (Ιανουάριος 2022). Ο Γιάννης Χουβαρδάς να ανεβάσει μία μεγάλη επιτυχία του West End, το «Πονηρό πνεύμα» του Νόελ Κάουαρντ (Φεβρουάριος 2022), ο Τάκης Τζαμαργιάς θα μεταφέρει στη σκηνή του μυθιστόρημα του Στρατή Μυριβήλη «Αιολική Γη» με αφορμή την επέτειο της Μικρασιατικής καταστροφής (Δεκέμβριο), ο Θανάσης Σαράντος θα ανεβάσει ένα γνωστό έργο που παραδόξως δεν έχει ξανά παιχτεί στο Εθνικό, το «Λεωφορείο ο Πόθος» του Τενεσί Ουίλιαμς (Οκτώρβιος), η Μαρία Πανουργιά μετά από μια επιτυχημένη σκηνοθεσία στην Πειραματική Σκηνή επιστρέφει στο Εθνικό, αυτή τη φορά με Σαίξπηρ και το «Τρωίλος και Χρυσηίδα» του Σαίξπηρ (Φεβρουάριος 2022), ενώ έκπληξη είναι το σκηνικό ανέβασμα του εμβληματικού έργου του Τζορτζ Όργουελ «Η φάρμα των ζώων» από τον Άρη Μπινιάρη (Νοέμβριος).
Όπως φαίνεται, ο δρόμος του Εθνικού Θεάτρου προς την κανονικότητα θα είναι μακρύς και γεμάτος σκαμπανεβάσματα. Καθοριστικής σημασίας είναι, φυσικά, η ανάθεση της καλλιτεχνικής διεύθυνσης, η οποία αυτήν τη στιγμή βρίσκεται στο στάδιο της ανοιχτής εκδήλωσης ενδιαφέροντος, ενώ ακολουθεί η διαδικασία γνωμοδότησης από επιτροπή αξιολόγησης. Όλοι εμείς παρακολουθούμε και ελπίζουμε η νέα καλλιτεχνική διεύθυνση, εκτός όλων των άλλων που περιμένουμε από αυτήν, να διαμορφώσει τις συνθήκες για την προσέλκυση νέου κοινού, αλλά και για την καλλιτεχνική και –γιατί όχι;– την ταμειακή επιτυχία.
