Το σώμα ως γλώσσα μπορεί να αρθρώσει λόγο, ο χορός μεταδίδει το οικουμενικό λεξιλόγιο της επικοινωνίας, ελευθερώνει τη δημιουργικότητα κι αυτό είναι ζωτικό για όλους! Σε μια εποχή αναγκαστικής απραξίας, λόγω καραντίνας, η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση έδωσε κίνητρο σε νέους δημιουργούς να εμπνευστούν έργα ειδικά φτιαγμένα για τον ψηφιακό κόσμο. Οι δημιουργίες του Βασίλη Βηλαρά, της Νάντης Γώγουλου, των Μυρτώς Δελημιχάλη και Στάθη Δογάνη, της Ειρήνης Καλαϊτζίδη, της Oμάδας Besuch, της Άννας Παπαθανασίου, της Ιωάννας Παρασκευοπούλου, του Κωνσταντίνου Παπανικολάου, της Νατάσας Σαραντοπούλου, ody icons και της Stereo Nero Dance Co θα παρουσιαστούν διαδικτυακά στο πλαίσιο του 8ου Φεστιβάλ Νέων Χορογράφων (ONC 8), στις 20 και 21 Μαρτίου. Οι τρεις επιμελητές του ONC 8, η Ιλειάνα Δημάδη, ο Κωνσταντίνος Τζάθας και η Στεριανή Τσιντζιλώνη μας μιλούν για το νέο ψηφιακό πρότζεκτ.
Το 8 Φεστιβάλ Νέων Χορογράφων ποντάρει στη δημιουργία έργων με ψηφιακά μέσα. Είναι άραγε μία φυσιολογική συνθήκη για να κάνει ένας χορογράφος μία παραγωγή;
ΙΔ: Σε καιρούς πανδημίας, τίποτα δεν είναι πολύ φυσιολογικό, πόσο μάλλον ένα φεστιβάλ με 11 καλλιτέχνες, 123 περίπου συνεργάτες, πρόβες εν μέσω υγειονομικών πρωτοκόλλων που διαρκώς άλλαζαν, άπειρες ώρες μοντάζ και, αντίστοιχα, δεκάδες covid test. Είναι όμως σίγουρα μια προκλητική συνθήκη. Τα ψηφιακά μέσα δεν είναι κάτι αφύσικο για το σύγχρονο χορό, με πιο χαρακτηριστικό ίσως παράδειγμα την τράπεζα των κινήσεων (http://motionbank.org), το online αρχείο με σκορ χορογραφίας του Αμερικανού χορογράφου William Forsythe. Δεν ξέραμε όμως τί σημαίνει για τους Έλληνες καλλιτέχνες της κίνησης, του χορού και της χορογραφίας το να δημιουργείς έργα αποκλειστικά για το διαδίκτυο. Οφείλουμε να παραδεχτούμε πως οι απαντήσεις τους -δηλαδή, τα ίδια τα έργα- αποδεικνύουν ότι μπορεί να είναι τολμηροί όσον αφορά τη χρήση interfaces, apps, go-pro καμερών κι άλλων hi-tech εργαλείων, δίχως όμως να θυσιάζουν την ευαισθησία τους και, ταυτόχρονα, σοβαροί χωρίς να χάνουν το χιούμορ τους.
Στο σημείωμα για το φεστιβάλ αναφέρετε πως θα δούμε «έντεκα πρωτότυπα έργα χορογραφίας, απενοχοποιημένα ως προς το τι είναι «ποπ» και τι «υψηλή τέχνη»». Γιατί κάνετε αυτόν τον διαχωρισμό;
ΚΤ: Για εμάς δεν υπάρχει διαχωρισμός στην τέχνη. Ο διαχωρισμός δυστυχώς προκύπτει από την εντύπωση που θέλει το ποπ να είναι επιπόλαιο, μη σοβαρό και πρόχειρο ενώ η υψηλή τέχνη να είναι η μόνη που προαπαιτεί βαθύ στοχασμό άρα και η μόνη «σοβαρή». Η πρόθεση του φεστιβάλ, ειδικά από τη στιγμή που η πλατφόρμα παρουσίασής του είναι ένα μαζικό μέσο όπως το Youtube, είναι να «γεφυρώσει» αυτό το χάσμα. Να επαναπροσδιορίσει τη σχέση μας με την ποπ κουλτούρα, που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από την «υψηλή τέχνη». Αυτά είναι τα υλικά από τα οποία εμπνέονται και οι καλλιτέχνες μας, χρησιμοποιώντας instagram stories, youtubers, viral videos αλλά και την έρευνα των πρωτεργατών της Digital Art. Οι περισσότεροι από τους δημιουργούς ανήκουν σε μια γενιά που έχει καθοριστεί από την αισθητική των ‘90s – ‘00s και έχει μεγαλώσει αντλώντας έμπνευση εξίσου από ποπ είδωλα όσο και από την Πίνα Μπάους. Αυτή είναι η πραγματικότητά τους. Σε αυτή την απενοχοποίηση αναφερόμαστε.
Η επιλογή των καλλιτεχνών πώς έγινε;
ΣΤ: Έγινε πρωταρχικά με γνώμονα τη σαφήνεια και την καθαρότητα τόσο της ιδέας, όσο και της διαδικασίας αλλά και του format που πρότειναν. Η χρήση των ψηφιακών μέσων ως ερευνητικό εργαλείο ενσωματωμένο στο σκέπτικό τους ήταν πολύ καθοριστικός παράγοντας, το ίδιο και η ιδιαίτερη ματιά που πρότειναν ως προς θέματα που τους απασχολούν και έχουν σημασία σήμερα, καθώς και μια προσπάθεια από τη μεριά μας να διατηρήσουμε μια πολυμορφία περιεχομένου και αποτελέσματος.
Η επαφή σας με το νέο αίμα της χορευτικής οικογένειας σας αποκάλυψε κάτι καινούργιο για την τέχνη τους;
ΣΤ: Θα έλεγα για την τέχνη μας κατ' αρχήν, καθώς μπορεί να μην είμαστε καλλιτέχνες με τη στενή έννοια, αλλά θεωρούμε ότι η επιμέλεια είναι πρακτική καλλιτεχνικής σκέψής και άμεσα συνδεδεμένη με ερευνητικές και δημιουργικές διαδικασίες. Δεν είμαστε χορογράφοι αλλά νιώθουμε ότι ανήκουμε στην τέχνη όπως και αυτοί. Αν κάτι μας αποκάλυψε, είναι ένας πλούτος ιδεών και πρακτικών, μια ανάγκη να υπάρχουν θεσμοί και τρόποι στήριξης καθώς και την ανάγκη επικοινωνίας και συνομιλίας με τους καλλιτέχνες σε όλα τα στάδια της δημιουργικής διαδικασίας μέχρι το τελικό αποτέλεσμα.
Το πνεύμα ή το σώμα είναι αυτό που καθοδηγεί;
ΣΤ: Θα λέγαμε και τα δύο. Οι ίδιες οι πρακτικές των χορογράφων αποδεικνύουν ότι όλοι οι σύγχρονοι καλλιτέχνες -με διαφορετικούς τρόπους ο καθένας - αναπτύσσουν εργαλεία σκέψης και πράξης, σώματα και πνεύματα που συνδημιουργούν, χρειάζονται τη φόρμα ως αφορμή για να τη σπάσουν ή αναζητούν τη φόρμα για να πλαισιώσουν τις αναζητήσεις τους. Όλοι τους επεξεργάζονται και επαναπροσδιορίζουν συνεχώς τις γνώσεις τους, τα μέσα τους, τα ερωτήματα και τις διαδικασίες τους. Ίσως κάποιοι να φαίνονται πιο 'κινητικοί' και κάποιο άλλοι πιο εννοιολογικοί αλλά νομίζουμε ότι αυτό που τελικά φτάνει ως αποτέλεσμα εμπεριέχει και τα δύο.
Παρακολουθώντας τη δουλειά των νέων καλλιτεχνών βλέπετε ότι υπάρχει περισσότερο ένας συντηρητισμός, ένα αναμάσημα εικόνων και τεχνικών ή καινούργιες τάσεις;
ΚΤ: Κάθε γενιά καλλιτεχνών οφείλει να προσπαθήσει να ξεπεράσει τους «προγόνους» της. Για να μπορέσει να το κάνει, θα δανειστεί στοιχεία και θα επαναχρησιμοποιήσει τεχνικές, θα «δοκιμάσει» όλα τα διαθέσιμα υλικά και θα δημιουργήσει δικές της συνταγές. Παρακολουθούμε τη δουλειά μιας μεγάλης πλειοψηφίας νέων καλλιτεχνών και πιστεύουμε ότι το μέλλον είναι εξαιρετικά υποσχόμενο. Η επόμενη γενιά έχει ήδη αρχίσει να διαμορφώνει το δικό της λεξιλόγιο, ενσωματώνοντας αλλά και καταρρίπτοντας τα μέχρι τώρα δεδομένα. Στόχος μας διαχρονικά είναι να δώσουμε τις ευκαιρίες για να μπορέσουν να εκφραστούν αλλά και να αναπτυχθούν καλλιτεχνικά αυτές οι ιδέες. Για αυτό το λόγο η σχέση μας με τους καλλιτέχνες δεν εξαντλείται στην ανάθεση ενός έργου ή στην έγκριση μιας πρότασης. Βρισκόμαστε δίπλα τους σε κάθε στάδιο της παραγωγής αλλά και μετά την ολοκλήρωση της, προετοιμάζοντας νέες περιπέτειες για όλους μας.
Ποιο είναι το επόμενο big dance project που έχει η Στέγη στα σκαριά;
ΙΔ: Η πρεμιέρα των νέων έργων του Δημήτρη Παπαϊωάννου και των RootlessRoot που έχουν αναβληθεί λόγω lockdown ήδη …τρεις φορές και, βέβαια, οι επόμενες δουλειές που θα κάνουν -ζωντανά, ψηφιακά, στη Στέγη, στο δημόσιο χώρο, στην ύπαιθρο ή όπου είναι πιο ταιριαστό-οι νέοι χορογράφοι του φετινού φεστιβάλ στα επόμενα χρόνια.
