Και ξαφνικά βρεθήκαμε περιτριγυρισμένοι από φραμπαλάδες, κρινολίνα, φουστανέλες, πασλίκ (το κεφαλοδέσιμο της ποντιακής φορεσιάς), νυχτικιές και ρομπάκια από τη δεκαετία του ’50. Τόσο στη μικρή οθόνη όσο και στο θέατρο, τα δράματα εποχής κάνουν φέτος αισθητή την παρουσία τους σε μεγάλες παραγωγές που κερδίζουν το στοίχημα της τηλεθέασης, γεμίζοντας λάικ τα social media και γεννώντας προσδοκίες για γεμάτες αίθουσες.
Από τον ταραγμένο Πόντο των αρχών του 20ού αιώνα («Το κόκκινο ποτάμι», «Ο χορός της φωτιάς») στην κλειστή κοινωνία της μεσοπολεμικής Μυτιλήνης («Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια») και τη Θεσσαλονίκη («Κι από Σμύρνη... Σαλονίκη») λίγο μετά το εθνικό τραύμα της Μικρασιατικής Καταστροφής και από την Αθήνα του 19ου αιώνα («Του Κουτρούλη ο γάμος») στον θεσσαλικό κάμπο της μεταπολεμικής εποχής («Άγριες μέλισσες»), νέα έργα και σενάρια αλλά και κλασικές σελίδες της ελληνικής λογοτεχνίας επιστρατεύονται σε σύγχρονες δουλειές, στις οποίες η Ιστορία αποτελεί τον καμβά για προσωπικά δράματα και ηθογραφική ανασύσταση μιας εποχής· δουλειές που φλερτάρουν με το κλασικό ή και το πιο πειραματικό ως προς τη διαχείρισή τους και βάζουν διαφορετικά στοιχήματα.
Προφανώς το πώς αντιμετωπίζεται στην κάθε περίπτωση ένα έργο εποχής ή η αναμέτρηση με το παρελθόν θα κρίνει το κάθε εγχείρημα ξεχωριστά και θα αναδείξει τα πιο επιτυχημένα, ανεξαρτήτως φόρμας και πέρα από τάσεις. Από τον Άρη Μπινιάρη, για παράδειγμα, για τον οποίο η αναμέτρηση με την Ιστορία έχει αποτελέσει σημείο αναφοράς, δεν περιμένουμε μια κλασική ματιά στο ποντιακό ζήτημα, όπως άλλωστε το «Ξύπνα Βασίλη» (που επαναλαμβάνεται και φέτος) δεν ήταν άλλη μία θεατρική αναβίωση του παλιού ελληνικού κινηματογράφου.
Προφανώς το πώς αντιμετωπίζεται στην κάθε περίπτωση ένα έργο εποχής ή η αναμέτρηση με το παρελθόν θα κρίνει το κάθε εγχείρημα ξεχωριστά και θα αναδείξει τα πιο επιτυχημένα, ανεξαρτήτως φόρμας και πέρα από τάσεις.
Η αναπαράσταση της αισθητικής της εκάστοτε εποχής, ειδικά όταν υποστηρίζεται από υψηλού επιπέδου ερμηνείες, σκηνοθεσίες και παραγωγές, αποτελεί πάντως, πέρα από την ίδια την ιστορία, σημαντικό κομμάτι της πέρασης που έχουν τα αντίστοιχα εγχειρήματα. Η διεθνής επιτυχία των λεγόμενων costume dramas, ιδίως στη μετα-«Downton Abbey» εποχή, έχει απασχολήσει τους ειδικούς, που στέκονται στον τρόπο με τον οποίο αυτά εστιάζουν στην αισθητική του παρελθόντος περισσότερο ακόμη και από τα προβλήματα της εποχής την οποία αναπαριστούν.
Μπορεί να βιώνουμε σε αυτά τις προκλήσεις αλλοτινών καιρών, αλλά ταυτόχρονα νιώθουμε και μια παρηγοριά, διότι η ζωή μας έχει αρκετά προβλήματα από μόνη της. Και τα social media είναι το ιδανικό πεδίο για να εκφραστεί αυτή η πλευρά της νοσταλγίας, η οποία, όπως έχουμε αναλύσει κατά καιρούς, κυριαρχεί σε πολύ περισσότερες πτυχές του σύγχρονου πολιτισμού. Η θέση της γυναίκας, η πολιτική, η βία, η Ιστορία μας απασχολούν μεν κατά τη θέαση, αλλά μπορούμε πάντα (ανά στιγμές) να εστιάσουμε σε ένα ωραίο φόρεμα ή μια ρετρό κόμμωση που είναι και πάλι της μόδας, όπως και να παρηγορηθούμε με τον ίδιο τρόπο που απολαμβάνουμε ένα παραδοσιακό σπιτικό φαγητό. Ας αφεθούμε λοιπόν στο ταξίδι, κρατώντας όμως στο πίσω μέρος του μυαλού μας τη ρήση της Miuccia Prada: «Η νοσταλγία είναι ένα πολύ σύνθετο ζήτημα για μένα. Με ελκύει, αλλά την αρνούμαι ιδεολογικά».
