Η Rachel Howard ακολουθεί τους δρόμους του πόρτο στην Πορτογαλία κι ανακαλύπτει έναν προορισμό για φθινοπωρινά long weekends με chic rustic ανάπτυξη και το άρωμα του τρύγου παντού στην ατμόσφαιρα. Updated: 1η Οκτωβρίου 2012, ημερομηνία πρώτης δημοσίευσης: Οκτώβριος 2008
H πρωινή διαδρομή με το τρένο βαθιά στην κοιλάδα και οι σερβιτόροι με τα λευκά γάντια που γέμιζαν τα ποτήρια μας με παγωμένο πόρτο έφτιαχναν ένα ταξίδι πίσω στο χρόνο. Μου είχαν μιλήσει για την Κοιλάδα του Ντούρο Άγγλοι πεζοπόροι και καλοφαγάδες που επιστρέφουν εδώ ξανά και ξανά, σε αναζήτηση του πιο διάσημου προϊόντος της, του πόρτο. Αυτά όμως που είδα (και γεύτηκα) ξεπέρασαν τις προσδοκίες μου. Άγρια άλογα, μονοπάτια με ελαιώνες και φελλόδρυες, αμπέλια σε καστανόχρυσους λόφους, παμπάλαια μονοπάτια που οδηγούσαν σε αρχοντικά του 17ου αιώνα, γκουρμέ πικνίκ από την ιδιοκτήτρια του ξενώνα, φουρνιστά ψωμάκια με σπιτική μαρμελάδα-κέρασμα μιας χαρωπής φουρνάρισσας, ολόφρεσκη πέστροφα ψητή και νταμιτζάνες πόρτο με καλή παρέα δίπλα στη φωτιά τα βράδια.
Το «Χρυσό Ποτάμι», που κατηφορίζει σε μια διαδρομή 200 χλμ. στα σύνορα Ισπανίας-Πορτογαλίας ως τον Ατλαντικό, έχει χαρίσει πλούτη και φήμη σ’ αυτήν τη γωνιά της Ευρώπης. Ίσως γι’ αυτό δίπλα στα παραδοσιακά αγροτουριστικά καταλύματα εμφανίζονται όλο και συχνότερα πεντάστερα spa hotels καλύπτοντας και τα πιο απαιτητικά γούστα.
Εναλλακτικός προορισμός που συνδυάζει υπέροχα τοπία, ρουστίκ εικόνες και φυσικά γαστρονομικό και οινικό ενδιαφέρον, η κοιλάδα του Ντούρο απευθύνεται σε ταξιδιώτες-συλλέκτες εμπειριών. Ειδικά στις αρχές του φθινοπώρου που όλα παραδίνονται στον πυρετό του τρύγου αλλά και αργότερα, όταν οι τουρίστες αραιώνουν και οι ρυθμοί χαλαρώνουν, εδώ θα ευχαριστηθείτε υπέροχες βόλτες σε δάση, μικρές γκουρμέ ανακαλύψεις και ατελείωτες οινογνωσίες σε παραδοσιακά quintas (οινοποιεία), τα οποία πολύ συχνά διαθέτουν και ρομαντικούς ξενώνες σε πολύ καλές τιμές.
Πόρτο: Η γοητεια της ξεθωριασμένης μεγαλοπρέπειας
Με το που φτάνεις στο Πόρτο αντιλαμβάνεσαι ότι αυτή η πόλη δεν κατακτήθηκε ποτέ. Η αίσθηση αυτής της αδιάλειπτης ιστορίας αιώνων είναι έντονη παντού. Ακόμα και στην πολύβουη αγορά του Mercado do Bolha~o οι τιμές είναι ουσιαστικά... προϊστορικές. Ανάμεσα σε γιρλάντες από λουκάνικα, τσίλι και πλαστικά λουλούδια, βρίσκεις κοτόπουλα και χοιρινά ποδαράκια που προορίζονται για τη διάσημη σπεσιαλιτέ της πόλης, το tripas a` moda do Porto – επειδή το τρώνε πολύ, οι κάτοικοι της πόλης πήραν το παρατσούκλι tripeiros.
«Δύσκολο το Πόρτο για χορτοφάγους», παρατήρησε ο σύντροφός μου όταν καθίσαμε στην art nouveau style «Confeitaria do Bolha~o» κι έτσι δοκίμασε μια francesinha, σάντουιτς με μπιφτέκι, λουκάνικο και ζαμπόν «λουσμένο» μ’ ένα παχύ στρώμα λιωμένου τυριού και πικάντικη σάλτσα μπίρας, σερβιρισμένο με τηγανητό αβγό και πατάτες!
Αναμειχθήκαμε με τον κόσμο που ψώνιζε στη Santa Catarina, ένα φαρδύ, λιθόστρωτο δρόμο, σπαρμένο με τις φουφούδες των καστανάδων. Στο πολυτελές «Cafe΄ Majestic» (ένα art de΄co διαμάντι» του 1921), η αφρόκρεμα της πόλης έπινε το τσάι της κάτω από επίχρυσα αγγελάκια. Η ξεθωριασμένη μεγαλοπρέπεια του Πόρτο είναι όλη του η γοητεία. Μπουγάδες κρέμονται στις προσόψεις των σπιτιών, που είναι στολισμένες με μικρά ζωγραφιστά πλακάκια. Από τα μισοσκότεινα μπαρ ξεγλιστρούν οι πένθιμες νότες των fados. Ο μεσαιωνικός καθεδρικός ναός προβάλλει επιβλητικά πάνω από την πόλη. Κι από την ακόμη ψηλότερη γέφυρα Ponte Dom Luι΄s I, κατασκευής του 1880, η θέα προκαλεί ίλιγγο.
Καθώς ο ήλιος έδυε, περιπλανηθήκαμε, όπως όλοι γύρω μας, κατά μήκος της όχθης Ribeira, που είναι γεμάτη εστιατόρια και τουριστικά καταστήματα. Στριμωχτήκαμε στο «O Muro», μια cosy pesqueria (μεζεδοπωλείο δηλαδή) διακοσμημένη με παλιά χαρτονομίσματα και κακόγουστους πίνακες. Παραγγείλαμε paste΄is de bacalhau (παστός μπακαλιάρος), ένα ολόκληρο ψητό χταπόδι και σουβλιστό λουκάνικο σβησμένο σε κρασί, που έφτασε στο τραπέζι μας τυλιγμένο στις φλόγες. Και φυσικά ολοκληρώσαμε το γεύμα μας μ’ ένα ποτήρι καστανόξανθο πόρτο, σχεδιάζοντας την αυριανή πορεία στους δρόμους παραγωγής του.
Κοιλαδα του ντουρο: Στα μονοπατια του πορτο
Η πρωινή διαδρομή με το τρένο ήταν σαν επιστροφή στο 1887, όταν εγκαινιάστηκε η σιδηροδρομική γραμμή του Ντούρο. Σε ορισμένα σημεία οι γραμμές περνούν τόσο κοντά από το ποτάμι που είχαμε την αίσθηση ότι λίγο ακόμα και θα βουτούσαμε. Αφού προσπεράσαμε σταθμούς στολισμένους με azulejos, τα γαλαζόλευκα κεραμικά πλακάκια με τις βουκολικές ζωγραφιές, βρεθήκαμε μπροστά στο ψηφιδωτό που σχηματίζουν τα αμπέλια στις πλαγιές των καστανόχρυσων λόφων. Ανάμεσά τους τα quintas, βαμμένα λευκά, ήταν ορατά από χιλιόμετρα μακριά, με τις ονομασίες τους γραμμένες στις προσόψεις με έντονα μαύρα γράμματα.
Από τις παλιότερα οριοθετημένες περιοχές παραγωγής κρασιού, το Ντούρο απέκτησε τα πέτρινα σύνορά του το 1756, όταν ο Μαρκήσιος ντε Πομπάλ έβαλε στύλους από γρανίτη για να ορίσει την περιοχή όπου θα ήταν νόμιμη η παραγωγή του πόρτο. Ολόκληρη η περιοχή αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς και αρκετά quintas, έχοντας αντιληφθεί τη δυναμική του αγροτουρισμού, οργανώνουν περιηγήσεις γευσιγνωσίας προσφέροντας και διαμονή.
Όταν το 18ο αιώνα έφταναν οι πρώτοι ταξιδιώτες στο Ντούρο, τα τοπικά πανδοχεία είχαν τόσες ψείρες που αναγκάζονταν να κοιμούνται στα τραπέζια. Πόσο άλλαξαν οι καιροί... Το ξενοδοχείο μας, το «Casa de Casal de Loivos», στο λόφο του ομώνυμου χωριού, ήταν ένα αρχοντικό του 17ου αιώνα, καλόγουστα επιπλωμένο με οικογενειακά κειμήλια. Το μπαλκόνι μας «αιωρούνταν» στα σύννεφα κι από κει, σαν σε αντικατοπτρισμό, βλέπαμε το ποτάμι να χάνεται ανάμεσα στους λόφους. Στις πλαγιές, οι πεζούλες αγκάλιαζαν τις καμπύλες της γης. Μόνο το κελάηδημα των πουλιών έσπαζε τη σιωπή.
Ο ήχος του παλιού ρολογιού ήταν το σύνθημα για να κατεβούμε στην τραπεζαρία. Σερβιτόροι μάς γυρόφερναν γεμίζοντας τα ποτήρια μας με το βραβευμένο κόκκινο κρασί του κτήματος. Έχοντας όμως μπροστά μας μια πεντάωρη πεζοπορία την επόμενη μέρα, δεν διαμαρτυρηθήκαμε όταν ο οικοδεσπότης μας, ο Manuel Sampaio, μας καληνύχτισε. Στο τέλος απευθύνθηκε σε μένα: «Παρακαλώ, μη γράψετε ότι είμαι γέρος. Γράψτε ότι είμαι ώριμος. Σαν την καλή σοδειά».
Η πεζοπορία είναι ο ιδανικός τρόπος ν’ ανακαλύψεις την κοιλάδα του Ντούρο. Νωρίς, λοιπόν, την επομένη πήραμε ένα παμπάλαιο μονοπάτι, μέσα από ελαιώνες και φελλόδρυες, με τον πορτοκαλί γυμνό φλοιό τους όμοιο με ηλιοκαμένο δέρμα. Συγκομίζονται κάθε δέκα χρόνια και πάνω από το 50% της παγκόσμιας παραγωγής φελλού γίνεται εδώ. Πού και πού συναντούσαμε κάποιον αγρότη να δουλεύει την πεισματάρικη γη, στα ετοιμόρροπα χωριουδάκια βλέπαμε γυναίκες να βάζουν μπουγάδα στις δημόσιες βρύσες και οι γέροντες μας χαιρετούσαν βγάζοντας το καπέλο.
Κάναμε μια σύντομη στάση στο χωριό Favaios, ένα «σωρό» από πέτρινα σπίτια με κεραμωτές στέγες που διασταυρώνονταν σχηματίζοντας καμάρες. Στο φουρνάρικο Barrigodos, η χαρωπή φουρνάρισσα μας έβγαλε λίγη σπιτική μαρμελάδα, ζεστά ψωμάκια και μια νταμιτζάνα πόρτο. Ξεκινήσαμε την κουβέντα με πολλές χειρονομίες να συνοδεύουν τα ασυνάρτητα πορτογαλικά μας. Όταν κατάλαβε ότι θα περπατούσαμε τα 10 χλμ. ως το Vilarinho de Sa~o Roma~o, σταυροκοπήθηκε. Νομίζω έπιασα το νόημα: ακόμα λίγο πόρτο και θα χορεύαμε στην υπόλοιπη διαδρομή.
Τα πόδια μου δεν με βαστούσαν πια όταν φτάσαμε στο «Casa de Vilarinho de Sa~o Roma~o», ένα πλήρως αναπαλαιωμένο αρχοντικό. Το παρεκκλήσι του 1462, το σιντριβάνι με τα δελφίνια και τα γρανιτένια καθίσματα δίπλα στα παράθυρα έχουν διατηρηθεί αυτούσια. Βυθιστήκαμε σ’ έναν καναπέ δίπλα στη φωτιά. Μαζί μας ήταν η γλυκομίλητη ιδιοκτήτρια Κριστίνα φον Τσέλερ. Η οικογένειά της παράγει πόρτο από το 18ο αιώνα. «Το πόρτο θέλει υπομονή», μας εξήγησε. «Πρέπει να περιμένεις 20 χρόνια για ν’ ανοίξεις μια εκλεκτή σοδειά και μετά πρέπει να το πιεις μέσα σε 24 ώρες». Το γοητευτικό van Zeller’s Quinta Vale D. Maria 2004 συνόδευσε το δείπνο μας που περιλάμβανε ψητή πέστροφα και τάρτα αμυγδάλου.
Last but not least
Την τελευταία μέρα κάναμε μια εκδρομή 16 χλμ. ως το μικροσκοπικό Chanceleiros. Μέσα από το πυκνό πευκοδάσος, φτάσαμε σε μια πεδιάδα με πανοραμική θέα και κατηφορίσαμε στο Provesende με τον πέτρινο σταυρό στην πλατεία, όπου κάποτε γίνονταν οι απαγχονισμοί. Συνεχίσαμε την αναρρίχηση στην κορυφή των 863 μ. του Sao Domingos και ξαποστάσαμε απολαμβάνοντας το πικνίκ που μας είχε ετοιμάσει η Κριστίνα.
Το μισοσκόταδο είχε αλείψει τους λόφους όταν επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο. Μ’ ένα ποτήρι παγωμένο λευκό πόρτο και αλατισμένα αμύγδαλα, η Γερμανίδα ιδιοκτήτρια μας εξήγησε πώς οι παραδόσεις αντιστέκονται στο χρόνο και πώς οι αυστηροί πολεοδομικοί κανόνες έχουν γλιτώσει την κοιλάδα από την επιθετική τουριστική ανάπτυξη.
Ωστόσο, το Πόρτο μυρίζει αλλαγή.
Οι σουίτες στο αριστοκρατικό «Quinta Romaneira», κοντά στο Pinha~o, ξεκινούν από τα $ 1.400, πολυτελή κρουαζιερόπλοια εκτελούν τακτικά δρομολόγια στο ποτάμι και πτήσεις τσάρτερ φτάνουν στο αεροδρόμιο του Πόρτο. Εδώ όμως μας ήταν πολύ εύκολο να ξεχάσουμε τον υπόλοιπο κόσμο και να βυθιστούμε στην ψευδαίσθηση ότι ολόκληρη η κοιλάδα του Ντούρο ήταν δική μας.
Wine stories
Μόλις το ’70 κατασκευάστηκαν φράγματα στο «Χρυσό Ποτάμι», διευκολύνοντας τη μεταφορά του πόρτο. Το γλυκό, δυνατό κρασί δημιουργήθηκε τυχαία τρεις αιώνες νωρίτερα, όταν Βρετανοί έμποροι άρχισαν να προσθέτουν μπράντι στο τοπικό κρασί για να μην αλλοιώνεται κατά τη μεταφορά. Το πόρτο παράγεται αποκλειστικά στους αμπελώνες της Κοιλάδας του Ντούρο, ενώ ωριμάζει, «ζυμώνεται» κι εμφιαλώνεται στην πόλη στην οποία και χάρισε το όνομά του. Ο ποταμός Ντούρο τη χωρίζει στα δύο και στη νότια όχθη παρατάσσονται τα μακρόστενα, χαμηλά κελάρια με τα οικόσημα των σημαντικότερων παραγωγών –Croft, Taylor, Sandeman, Graham, Cockburn– στις επικλινείς στέγες τους.
Σήμερα τα καλά τοπικά κρασιά κοστίζουν όσο κι ένα vintage πόρτο (δηλαδή πολύ ακριβά). Υπάρχουν πάνω από 80 ποικιλίες σταφυλιού στην κοιλάδα, μόνο οι πέντε καλύτερες όμως χρησιμοποιούνται για «ενισχυμένο κρασί» και μόνο ένα μικρό ποσοστό των σταφυλιών επιτρέπεται να χρησιμοποιηθεί για πόρτο ανώτερης ποιότητας.
Πόρτο know how
ΠΩΣ ΘΑ ΠΑΤΕ
Στο αεροδρόμιο του Oporto (www.ana.pt ) προσγειώνονται πολλές μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των TAP Air Portugal, Iberia και Swiss International Airlines.
Το τρένο από το Πόρτο για την Κοιλάδα του Ντούρο αναχωρεί από το σταθμό του Porto Campanha.
Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.portoturismo.pt .
ΠΟΥ ΘΑ ΜΕΙΝΕΤΕ
Grande Hotel Porto (Porto, +351222076690, www.grandehotelporto.com , από € 80) Ξενοδοχείο του 1880, στον πεζόδρομο Rua Santa Catarina που ανανεώνεται συνεχώς.
Casa de Casal de Loivos (Casal de Loivos, +351254732149, www.casadecasaldeloivos.com , € 100) Η απίστευτη θέα και το άψογο σέρβις είναι τα χαρακτηριστικά αυτού του καλόγουστου ξενώνα.
Casa de Vilarinho de Sao Romao (Sabrosa, +351259930754, www.casadevilarinho.com , € 90) Ένα ρομαντικό κρησφύγετο σ’ ένα αρχοντικό του 17ου αιώνα μόλις με έξι δωμάτια.
Casa do Visconde de Chanceleiros (Chanceleiros, +351254730190, www.chanceleiros.com , €130) Αναπαλαιωμένo quinta με μοντέρνα επίπλωση, εξαιρετικές ανέσεις και φιλική εξυπηρέτηση.
Vintage House Hotel (Pinhao, +351254730230, € 200) Πολυτελής ξενώνας στις όχθες του Ντούρο, με αριστοκρατικό εστιατόριο κι ένα παλιομοδίτικο μπαρ-βιβλιοθήκη με μεγάλη κάβα πόρτο.
Maison de reves (+351254732432, www.quintadaromaneira.pt ) Παραδοσιακό quinta, κοντά στο Pinha~o, στο κέντρο ενός αμπελώνα, εξοπλισμένο με πισίνες, χαμάμ και spa.
Aquapura Hotel & Spa (Peso da Regua, +351213600050, www.aquapurahotels.com , € 200) Πεντάστερο ξενοδοχείο με το καλύτερο spa στην περιοχή.
ΠΟΥ ΘΑ ΦΑΤΕ
Cafe Majestic (Rua Santa Catarina 112, Porto, +35122200388) Εδώ έγραψε η J.K. Rowling πολλές σελίδες από το «Ο Χάρι Πότερ και η Φιλοσοφική Λίθος». Η ιστορική μπρασερί σερβίρει απογευματινό τσάι και παραδοσιακά πορτογαλικά πιάτα.
O Muro (Muro do Bacalhoeiros 87-88, Porto, +351222083426) Ζεστή ταβέρνα που προτιμούν ντόπιοι και τουρίστες για τις μεγάλες μερίδες και την εξαιρετική θέση της στο ποτάμι.
DOC (Estrada Nacional 222, Folgosa, Armamar, +351254858123) Δημιουργική πορτογαλική κουζίνα με την ευγενική συνδρομή του σεφ Rui Paula σ’ ένα μαγικό περιβάλλον πάνω στον Ντούρο.
