Trulli Yours
Η Puglia είναι μια οικεία μεσογειακή περιοχή που σέβεται και προβάλλει το αγροτικό παρελθόν -και παρόν- της (βάζοντάς μας μάλιστα τα… γυαλιά όσον αφορά τον τομέα του αγροτουρισμού) και μένει πιστή στις παραδόσεις της. Μας καλωσόρισε σαν γνήσια -και δη πληθωρική- Ιταλίδα μάμα, κερνώντας μας τοπικό κρασί, γευστικά ζυμαρικά «αυτάκια» και μοτσαρέλα: μικρή εισαγωγή σε μια ευλογημένη γη που γειτνιάζει με τη θάλασσα και καρποφορεί. Ποικιλοτρόπως...
Tη χρονική στιγμή που προέκυψε το εν λόγω ταξίδι στην Κάτω Ιταλία (με την ευγενική πρόσκληση της Monogram Travel και της Superfast Ferries), είχα στα χέρια μου το τελευταίο βιβλίο του Ουμπέρτο Έκο «Η μυστηριώδης φλόγα της βασίλισσας Λοάνα» - το θεώρησα αυτόματα αίσιο οιωνό. Μέσα στις σελίδες του ένας αμνήμων Ιταλός παλαιοβιβλιοπώλης προσπαθούσε να επανανακαλύψει τα τοπία, φυσικά και συγγραφικά, που συγκρότησαν τη ζωή του. Με μια αγωνία που στην ουσία, αν και λιγότερο «ζωτική», έχει κι ένας ταξιδιώτης που επιθυμεί να γνωρίσει ένα νέο τόπο: από το μηδέν. Αναλόγως αμνήμων είναι κι αυτός, tabula rasa - θέλει, επιδιώκει να τον οικειοποιηθεί, να δημιουργήσει τις δικές του αναμνήσεις. Όμως στην περίπτωση της Ιταλίας -κυρίως του νότιου τμήματος, του λιγότερο καλλιτεχνικού- η κοινή μεσογειακή βάση εύλογα προβληματίζει: πρόκειται για «αδελφή» γη. Μορφολογικά και ιδιοσυγκρασιακά. «Πόσο έντονο μπορεί να είναι το στοιχείο του καινούργιου στην Puglia;» σκεφτόμουν χαζεύοντας τη θάλασσα από το παράθυρο της καμπίνας στο φέρι. «Γιατί άραγε να επιλέξει κανείς το συγκεκριμένο προορισμό»;
Στο τακούνι της ιταλικής μπότας οι απαντήσεις έρχονται σιγά σιγά.
Η οικειότητα του τοπίου -δεδομένη- αφήνει τη μαγεία του να αποκαλυφθεί αργά^ βιωματικά. Και τελικά σε σαγηνεύει. Με μέσα απλά. Από την πρώτη οπτική περιπλάνηση στο απέραντο ελαιόδασος, μια ασημοπράσινη θάλασσα από ελιές (φτάνουν τα 50 εκατομμύρια σε όλη την Puglia) που χάνεται στο βάθος στο απέραντο γαλάζιο της ακτής και του ουρανού. Ο επεξηγηματικός μύθος σε κάνει να γελάσεις… πονηρά: κάποτε, λέει, μια γυναίκα που απάτησε τον άντρα της εξομολογήθηκε το κρίμα της σε έναν ιερέα κι εκείνος την προέτρεψε, για να συγχωρεθεί, να φυτέψει μια ελιά· μετά ήρθε μια δεύτερη «άπιστη»· και μια τρίτη· και πάει λέγοντας, καταλαβαίνετε… Για τους αμπελώνες μύθος δεν υπάρχει, όμως έχουν κι αυτoί μεγάλο μερίδιο γης στην περιοχή, που αγαπάει μεν το λάδι, αλλά μοιράζει απλόχερα τη φροντίδα της και στο κρασί.
Συνεχίζεις το προσωπικό σου road movie σε αυτό το καλωσοριστικό τοπίο και ξαφνικά… στοπ: ένα σωστό πανοραμίκ οφείλει να κλείσει σε κοντινό. Ένα στέμμα πάνω στο λόφο: το οκταγωνικό Castel del Monte χτίστηκε γύρω στα 1240 από τον Φρειδερίκο Β΄ για λόγους που παραμένουν, παρά τις σχετικές μελέτες, άκρως αινιγματικοί. Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, λειτουργούσε ως τόπος συνάντησης και ανταλλαγής απόψεων, χρησιμεύοντας ταυτόχρονα και ως σύμβολο της εξουσίας και της κουλτούρας του δημιουργού του. Και μετά το κάστρο-αίνιγμα παίρνεις μαζί τις απορίες σου και κατηφορίζεις. Πανέτοιμος να βρεθείς στο Alberobello, το απόλυτο τοπίο των trulli. Τα παραμυθένια πέτρινα σπιτάκια με τους τρούλους -με τα χαρακτηριστικά σύμβολα πάνω στον ασβέστη, μαγικά, παγανιστικά, θρησκευτικά (να ξορκίζουν το κακό)-, δεσπόζουν εδώ (και συγκαταλέγονται στη λίστα Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO). Τόποι κατοικίας-αποθήκευσης των χωρικών, που απέφευγαν τη δυσβάσταχτη φορολογία γκρεμίζοντας τις στέγες κάθε φορά που περνούσε ο φοροεισπράκτορας, θυμίζουν με τη χαριτωμένη παρουσία τους χρόνους αλλοτινούς. Κι αφού κάνεις τη βόλτα σου στα πλακόστρωτα δρομάκια και μετρήσεις πόσα κατοικούνται και πόσα όχι, αλλάζεις παραστάσεις στο Locorotondo δοκιμάζοντας στην Cantina του (Via Madonna della Catena) τα τοπικά κρασιά ή και στο Fasano, στη Monopoli, στη Martina Franca και στο Putignano, ονομαστό για τα… γαμπριάτικα κοστούμια του.
Όλα τα παραπάνω, χωριά και κωμοπόλεις, συνθέτουν ένα περιβάλλον γοητευτικά αγροτικό, το πιο σαγηνευτικό μέρος όμως βρίσκεται λίγο κάτω από την Puglia, στην περιοχή της Basilikata: η Matera (με παρελθόν που φτάνει μέχρι την προϊστορία). Στην οποία υπάρχουν τα Sassi - επίσης στη λίστα της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO: μια σειρά από πέτρινα -κάποια σχεδόν σπηλαιοειδή- σπιτάκια, το ένα κολλημένο στο άλλο, και μοναστήρια λαξευμένα στα βράχια. Συνθέτοντας ένα τοπίο και μια μορφολογία τόσο ιδιαίτερη, ένα σκηνικό καταπληκτικό -και κατανυκτικό- που χρησιμοποιήθηκε σε πολλές θρησκευτικού περιεχομένου ταινίες (η πιο πρόσφατη είναι «Τα πάθη του Χριστού» με τον Μελ Γκίμπσον). Παρατημένα για χρόνια, πλέον έχουν γίνει hit^ κάποια ανακαινισμένα κατοικούνται και κάποια αναμένουν να αξιοποιηθούν. Το εσωτερικό το αποκαλύπτει το Casa Grotta di Vico Solitario, εισάγοντας τον επισκέπτη στα ενδότερα μιας «δύσκολης» εποχής που άνθρωποι και ζώα συγκατοικούσαν.
Όσο για το Bari, από όπου αναγκαστικά περνάς (είτε επιλέξεις το φέρι είτε αεροπλάνο), φολκλόρ, παράδοση και εκμοντερνισμός κεντάνε στο ίδιο εργόχειρο με τις… ευλογίες του Αγίου Νικολάου - σε κάθε δρομάκι τού αφιερώνεται και ένα εικονοστάσι γεμάτο λουλούδια. Άλλωστε προστατεύει τις γυναίκες και φροντίζει για την αποκατάστασή τους: μια φορά το χρόνο γύρω από το στύλο του, που φυλάσσεται στον καθεδρικό ναό της πόλης, παρελαύνουν οι ανύπαντρες, ζητώντας να τους βρει… γαμπρό. Εδώ κάνεις βόλτα στα σοκάκια με τις μπουγάδες απλωμένες στα μπαλκόνια και τη μυρωδιά της πάστρας στον αέρα και μπαίνεις στον πειρασμό να αγοράσεις φρέσκα ζυμαρικά - οι νοικοκυρές τα φτιάχνουν εκείνη την ώρα και τα τοποθετούν στα ταψιά. Κι εσύ διαλέγεις και κρυφοκοιτάς χωρίς τύψεις τα ξένα σπίτια -για να ξεκλέψεις ως συνειδητοποιημένος τουρίστας στιγμιότυπα καθημερινής οικογενειακής ζωής. Πριν υποκύψεις στη μικρή σου αδυναμία, το shopping, στο πιο σύγχρονο και καταναλωτικό τμήμα της πόλης^ τις αναμνήσεις, που λέγαμε πριν, τις έχεις, στο νου και στην ψηφιακή σου - ώρα για ενθύμια πιο… πρακτικά.
Περί γεύσεως
Στην ευρύτερη περιοχή της Puglia θα δοκιμάσετε τα αυτάκια orecchiette, fusilli και άλλα χειροποίητα ζυμαρικά από κίτρινο αλεύρι (semolina)^ η τέχνη/τεχνική των ζυμαρικών είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την εύρεση γαμπρού (μάλλον το έχουν άγχος). Είναι επίσης μοναδική ευκαιρία να μάθετε πώς φτιάχνεται η μοτσαρέλα, και συν αυτή να γνωρίσετε τα άλλα θεσπέσια τυροκομικά, από cacioricotta σε caciocavalo, pecorino και buratta, με κρεμώδες εσωτερικό. Όσο για την τοπική κουζίνα, στον πυρήνα της κρύβει οικεία υλικά, όπως μελιτζάνες, αγκινάρες, λιαστές και μη ντομάτες, ποικιλία σε ψαρικά και βέβαια ελαιόλαδο. Αυτό που σίγουρα δεν είναι οικείο είναι το κρέας αλόγου που ενίοτε καλπάζει στο πιάτο (μοιάζει με μοσχάρι, αλλά είναι πιο γλυκό σε γεύση). Σας θυμίζω ότι πλέον στα ιταλικά εστιατόρια δεν επιτρέπεται το κάπνισμα, οπότε θα μεταφέρετε την «κακή» συνήθειά σας έξω. Για τη μικρή αυτή υποχώρηση θα σας αποζημιώσει ο πολύ καλός εσπρέσο και καπουτσίνο -όπως και στην υπόλοιπη Ιταλία- σε πολύ χαμηλές τιμές.
Και οι απαραίτητες πινελιές χλιδής
Εντάξει, είπαμε, καλός ο αγροτουρισμός, η διατήρηση των παραδόσεων και η γοητευτική απλότητα του everyday life, αλλά εμείς στις διακοπές μας θέλουμε να είμαστε και λίγο… γκράντε. Την απαραίτητη δόση -στην Ιταλία είμαστε- ντόλτσε βίτα. Δεν συντρέχουν λόγοι ανησυχίας: τα μεγαλύτερα και ομορφότερα αγροκτήματα (masserie) που λειτουργούσαν ως θερινές κατοικίες των ευγενών έχουν μετατραπεί από τους απογόνους τους σε πεντάστερα ξενοδοχεία. Εντυπωσιακά σε μέγεθος, συνδυάζουν εικόνες μιας άλλης εποχής, την εσάνς της οποίας διατηρούν τα έπιπλα-αντίκες, και μυρωδιές ανοιξιάτικης εξοχής («φταίνε» οι πορτοκαλιές, οι λεμονιές, τα λαχανικά στα μποστάνια) με όλες τις σύγχρονες ανέσεις. Φτιάχνοντας ένα pastiche που δένει παράδοση και… χαλάρωση, ένα περιβάλλον ιδανικό για δημιουργική και στοχαστική απομόνωση, για επιστροφή στον εαυτό^ μέρος κι αυτή της απορρόφησης των κραδασμών της καθημερινότητας, μέρος μιας πιο προσωπικής διάστασης της ταξιδιωτικής ευωχίας.
Info
Πώς θα πάτε
Αν θέλετε να έχετε το ατού του αυτοκινήτου, θα πάρετε το φέρι.
Η Superfast Ferries (Αμαλίας 30, 2108919130) εκτελεί τη διαδρομή Πάτρα-Μπάρι σε 15,5 ώρες: φεύγετε το μεσημέρι και φτάνετε την επομένη, νωρίς το πρωί. Την πιο οργανωμένη εκδοχή την προσφέρει η Monogram Travel (Απόλλωνος 34, Πλάκα, 2103728500). Για την αργία του Αγίου Πνεύματος μάλιστα οργανώνει ένα ολοκληρωμένο πακέτο 5 ημερών (από 16/6) με τιμές από € 560 με ημιδιατροφή σε ξενοδοχεία 4 αστέρων και από € 830 σε ξενοδοχεία 5 αστέρων.
Πού θα μείνετεMasseria Torre Coccaro C. da Coccaro, 72010 Savelletri di Fasano (Brindisi), Apulia (0039) 080 4829310. Εξαιρετικά ατμοσφαιρικό, στεγάζεται σε μια παλιά εξοχική βίλα. Προσεγμένο ντεκόρ, δένει το παλιό με τις σύγχρονες ανέσεις. Πισίνα, cigar room, γυμναστήριο, ένα spa της Aveda και μια σουίτα για... απαιτητικούς, με ταβάνι από αδρή πέτρα, το απαραίτητο τζακούζι κι ένα δικό της κήπο με πορτοκαλιές: exclusive.
Il Melograno Masseria Torricella 70043, Monopoli (Bari) (0039) 080 6909030. Ένα ακόμη παλιό αγρόκτημα που έγινε πεντάστερο ξενοδοχείο Relais & Chateau. 33 δωμάτια και 4 σουίτες με κλασικό πολυτελές εσωτερικό. Ενδιαφέρον το ομώνυμο εστιατόριο μεσογειακής κουζίνας.
Villa San Martino Via Taranto, Martina Franca, (0039) 080 4801026. Η νεότερη άφιξη: άλλη μια ευμεγέθης αγροτική… βιλίτσα που ανακαινίστηκε, γεμάτη αντίκες, έργα τέχνης και μεταξωτά, δημιουργεί ένα περιβάλλον ανάλαφρα κλασικό. Φοβερός κήπος, πλήρως εξοπλισμένο health club - και όχι μόνο.
Πού θα φάτεLe Botteghe P.zza S. Pietro Barisano, Matera, (0039) 083 534072. Χωριάτικο φαγητό με έμφαση σε τυριά και ζυμαρικά: δοκιμάστε τηγανητές αρνίσιες μπουκιές, αγκινάρες με τυρί και μπέικον, fusilli με ξερές πιπερίτσες και τηγανητό ψωμί - το χρησιμοποιούσαν οι πιο φτωχοί στις συνταγές τους αντί τυριού.
Il Poeta Contadino Via Indipendenza, 21, Alberobello (Bari), (0039) 080 4321917. Ρουστίκ χώρος με κυρίαρχο στοιχείο την πέτρα. Κόκκινα τραπεζομάντιλα, πολυελαίοι, βαριές κουρτίνες. Ο ιδιοκτήτης Leonardo προτείνει παραδοσιακά πιάτα της Apulia, με ιδιαίτερη αγάπη στα θαλασσινά.
