"Θέλαμε ένα αεροδρόμιο ανθρωποκεντρικό". Eίναι η τελευταία φράση που μου είπε ο Δημήτρης. Είναι το κλείσιμο της κουβέντας μας, το οποίο θεωρώ ότι συμπυκνώνει πολλά από όσα είπαμε μέσα σε αυτή τη μία ώρα. Ξεκινήσαμε με τις βασικές ιδέες πίσω από τα σχεδιασμό, με τις προκλήσεις που αντιμετώπισαν, συνεχίσαμε με ιστορίες για την Αθήνα και κλείσαμε με πολλές βόλτες στην πόλη, τις πλατείες, τα εστιατόρια και το vibe της. Για να πάρουμε λοιπόν τα πράγματα με τη σειρά:
Για την ομάδα
"Είναι σημαντικό να πούμε από την αρχή ότι δεν είμαστε εμείς μόνοι μας, δεν είναι ένα project που κάνει ο Δημήτρης και οι K-Studio, πρόκειται για ένα consortium που λέγεται Anemos και αποτελείται από τρία αρχιτεκτονικά γραφεία, την Grimshaw, τη Haptic και εμάς, αλλά επιπλέον και από την Arup (engineer), τη Leslie Jones (retail design consultant), τη Triagonal (wayfinding) και την Plan A (design management). Είναι μια πολυεπίπεδη συνεργασία, στην οποία εμείς φέρνουμε τη γνώση μας για την εντοπιότητα, τη βαθιά ρίζα στην Αθήνα που θέλουμε ένα έχει το αεροδρόμιο της πόλης".
Για τις (πολλές) προκλήσεις
"Το Ελευθέριος Βενιζέλος είναι ένα αεροδρόμιο το οποίο χαρακτηρίζεται από την πολύ καλή και έξυπνη διαχείριση του αυξημένου αριθμού ταξιδιωτών – που είναι σημαντικά περισσότεροι από εκείνους για τους οποίους είχε σχεδιαστεί. Για εμάς η μεγαλύτερη πρόκληση είναι αυτή. Να επεκτείνουμε ένα αεροδρόμιο το οποίο έχει κίνηση, δουλεύοντας σε επαφή με το υφιστάμενο κτίριο ενώ αυτό είναι σε πλήρη λειτουργία. Επίσης δεν είναι μόνο οι νέες επεκτάσεις, αλλά και η ανακαίνιση του υφιστάμενου ώστε να σχηματιστεί μια νέα συνολική εμπειρία για τον ταξιδιώτη, να μην αισθάνεται ότι μπαίνει σε δυο ξεχωριστά κτίρια, ένα παλιότερο και ένα πιο καινούριο, αλλά σε ένα ενιαίο.
Μια ακόμα πρόκληση είναι το πώς θα μεγαλώσουμε τους χώρους του αεροδρομίου χωρίς να χαθεί η αίσθηση του οικείου, του "εύκολου στην πλοήγηση" που έχει τώρα το αεροδρόμιο. Και μας απασχολεί ακόμα το πώς θα δώσουμε ευκαιρίες χαλάρωσης στους ταξιδιώτες. Συνήθως όλοι μας κυκλοφορούμε στα αεροδρόμια μέσα σε συγκεκριμένους χρόνους. Είμαστε υπό χρονική πίεση να προλάβουμε πράγματα, είναι να σαν παίζεις σε παιχνίδι και περνάς από την μία πίστα στην άλλη: Το check in, ο έλεγχος των αποσκευών, ο έλεγχος ασφαλείας, τα μαγαζιά, το gate και τελικά το αεροπλάνο. Για εμάς το να καταφέρουμε να χαλαρώσουμε τους ανθρώπους μέσα σε αυτό το πρόγραμμα είναι μια ακόμα πρόκληση. Για να γίνει απαιτείται να υπάρχει μια οργανική αίσθηση ότι όλα λειτουργούν σωστά".
Για την Αθήνα και τους ρυθμούς της -ως πηγή έμπνευσης
"Όλο αυτό είναι λίγο και σαν να ζεις στην Αθήνα, γιατί και η Αθήνα είναι μια πόλη που έχει τα άγχη της. Ο καθένας μας τρέχει στο δικό του παιχνίδι, αλλάζει μέσα στην ημέρα τις δικές του πίστες, αλλά τελικά βρίσκουμε και διαλείμματα ευχαρίστησης στην πόλη. Και αυτό θεωρώ είναι η ‘καλοζωία της καθημερινότητας’ που έχουμε ειδικά εδώ στην Αθήνα. Εμείς δεν περιμένουμε να πάμε διακοπές για να περάσουμε καλά, μέσα στην ημέρα θα βρούμε στιγμές ανάπαυλας. Θα σταματήσουμε να πάρουμε έναν καφέ, θα κάνουμε μια γρήγορη συνάντηση με έναν φίλο. Αυτό το ρυθμό της Αθήνας, αυτόν το βηματισμό τον θέλουμε και στο αεροδρόμιο της πόλης. Αυτός πρέπει να είναι ο χαρακτήρας του, μια άσκηση ρυθμού, όχι μόνο μια άσκηση αρχιτεκτονικής σύνθεσης.
Γι’ αυτό δημιουργήσαμε τα δύο ‘Oculi’ – τις δύο ‘Πλατείες’. Πρόκειται για δύο σημεία στίξης μέσα στο αεροδρόμιο, στα άκρα των δύο επεκτάσεων του. Το αεροδρόμιο θα επεκταθεί νότια, στην ζώνη εκτός Schengen και βόρεια, στην ζώνη εντός Schengen. Οι επεκτάσεις θα καταλήγουν σε αυτά τα δύο νέα σημεία στίξης, τα Oculi. Πρόκειται για δύο χώρους όπου θα μπορεί κάποιος να ξαποστάσει. Θα έχει μια εναλλακτική στο να πάει να καθίσει σε μια πύλη στην αναμονή με τη τσάντα στα γόνατα και να κοιτάζει τον πίνακα ανακοινώσεων. Τα Oculi θα είναι δύο μεγάλες, πολυεπίπεδες, φωτεινές ‘πλατείες’, εξωστρεφείς με θέα, με κήπους, παρτέρια και κερκίδες".
Για την Αθήνα και το "βάθος" της -ως πηγή έμπνευσης
"Από την αρχή των συζητήσεων μιλούσαμε για το χαρακτήρα του αεροδρομίου, για την ταυτότητα του. Ομόφωνα είπαμε πως δεν μπορεί παρά να είναι ένα Αθηναϊκό αεροδρόμιο. Έπρεπε να καταλάβουμε λοιπόν καλά την Αθήνα σε όλες της τις φάσεις. Η Αθήνα για εμένα είναι μια "βαθιά πόλη". Έχει επίπεδα χρόνου, στρώσεις πολιτισμού. Από την αρχαιότητα και τα ρωμαϊκά χρόνια, έως τα βυζαντινά και τα νεότερα χρόνια, έχει επίπεδα που δεν σταματάνε να εξελίσσονται. Θέλαμε λοιπόν να βρούμε στοιχεία που θα μας συνέδεαν με αυτή την αίσθηση του βάθους και της πολυπλοκότητας με έναν πιο αφηρημένο τρόπο. Σαν να μισοκλείνεις τα μάτια και να κοιτάς την Αθήνα. Αποφασίσαμε ότι υπάρχουν τρία στοιχεία που θα μπορούσαν να αντιπροσωπεύσουν αυτές τις στρώσεις του χρόνου.
Το ένα ήταν η ‘ρυθμική αρχιτεκτονική’ των πιο κλασικών χρόνων που έχει χαρακτηριστικό την επανάληψη, την αρτιότητα. Θέλαμε το κτίριο να έχει έναν τέτοιο χαρακτήρα σχεδόν ‘μαθηματικό’ με την αρχαιοελληνική χροιά. Αυτό σε επίπεδο υλικού αποδίδεται με το μάρμαρο. Δεν υπάρχει πιστεύω ένα υλικό που να μπορεί να μιλήσει καλύτερα για την Αθήνα από το μάρμαρο. Επάνω στη ρυθμική αρχιτεκτονική προσθέτουμε ένα δεύτερο στοιχείο, αυτό της ροής. Στοιχεία μοντερνιστικά όπως τα καμπυλωτά, Bauhaus μπαλκόνια υπάρχουν στην πόλη. Είναι μια εποχή της που μιλάει για την επανάσταση της ταχύτητας με το αυτοκίνητο όταν όλα αρχίζουν να κινούνται πιο γρήγορα. Αυτό χαρακτηρίζει την Αθήνα και μας έδωσε ένα ακόμα επίπεδο στο σχεδιασμό του αεροδρομίου.
Ένα τρίτο επίπεδο δόθηκε από την αίσθηση της ανύψωσης. Είναι κάτι το οποίο ίσως έχει χαθεί κάπως επειδή όλοι χρησιμοποιούμε αεροπλάνα συχνά πλέον και λείπει η συγκίνηση του να πετάς. Ωστόσο πιστεύω αυτή η πρώτη ματιά από ψηλά, όταν το αεροπλάνο περνάει από τα σύννεφα, προκαλεί δέος κάθε φορά – σε εμένα τουλάχιστον παρόλο που ταξιδεύω πολύ. Είναι αυτό το αίσθημα της ανύψωσης που θέλουμε να το εκφράσουμε ως ‘ψυχική ανάταση’, ως ‘αισιοδοξία’, αυτό θέλουμε να φέρουμε στο νέο αεροδρόμιο. Το εντοπίζουμε ειδικά στις αψιδωτές κατασκευές που κάνουν τις οροφές να μοιάζουν ανάλαφρες, στην καμπυλωτή, παραβολική γεωμετρία που έχουν τα Oculi. Εδώ μας βοηθάει πολύ και ο ήλιος ο οποίος περνάει μέσα από τα ανοίγματα στην οροφή, όπως το ίδιο συμβαίνει και ανάμεσα στα σύννεφα".
Λίγο backstage
"Με κάποιους από τα παιδιά των άλλων αρχιτεκτονικών γραφείων με τα οποία δουλεύουμε μαζί στο project, ήμασταν μαζί στο Πανεπιστήμιο, οπότε ήταν φοβερά εύκολο να συντονιστούμε γιατί γνωριζόμαστε χρόνια. Είμαστε φίλοι με ορισμένους, είχαμε πάντα επικοινωνία και θέλαμε να συνεργαστούμε. Όσες φορές βρέθηκαν στην Αθήνα περάσαμε πολύ χρόνο μαζί, πήγαμε πολλές βόλτες, πήγαμε για φαγητό σε διάφορα μέρη – η αλήθεια είναι πήραμε πολλές θερμίδες για να μπορέσουμε να αποτυπώσουμε τον ρυθμό της πόλης".
Επίλογος
"Το αεροδρόμιο είναι μια καταπληκτική ευκαιρία να μιλήσεις για την Αθήνα, να την εξυμνήσεις. Εμείς δεν ψάχναμε να εντυπωσιάσουμε με κάτι, δεν αναζητούσαμε το ‘wow moment’ δεν ήταν ο στόχος μας να δημιουργήσουμε Instagram corners, παρόλο που υπάρχουν αυτά που λέμε ‘σημεία στίξης’. Θέλαμε να δημιουργήσουμε ένα αεροδρόμιο ανθρωποκεντρικό. Αυτό να είναι το χαρακτηριστικό του".
