Μόλις εκατόν πενήντα χρόνια ζωής μετράει η Αλεξανδρούπολη, απ’ όταν οι Ευρωπαίοι μηχανικοί των Σιδηροδρόμων της Ανατολής, κατά τη διάρκεια επέκτασης προς το Θρακικό Πέλαγος, αντί της ακμάζουσας έως τότε πόλης Αίνος και του λιμανιού της, επέλεξαν για τερματικό σταθμό την άγρια και ακατοίκητη παράκτια περιοχή Δεδέαγατς. Μηχανικοί, τεχνίτες και ψαράδες απ’ τα πέρατα της οθωμανικής επικράτειας, Έλληνες, Αρμένιοι, Τούρκοι, Εβραίοι και Βούλγαροι, έσμιξαν στη νεαρή πολίχνη, ενώ ο σιδηρόδρομος και το σύγχρονο λιμάνι που κατασκευάστηκε έβαλαν την Αλεξανδρούπολη σε ράγες ταχείας ανάπτυξης, καθορίζοντας μια για πάντα την ταυτότητά της.
Έγινε ο κόμβος του Βορρά, απ’ όπου μέχρι σήμερα διέρχονται εμπορεύματα, άνθρωποι και πολιτισμοί. Στην εξίσωση του τουρισμού, αυτό της χάρισε ένα εντυπωσιακό προνόμιο: η Αλεξανδρούπολη αποτελεί τον μοναδικό –πέραν των μεγάλων αστικών κέντρων– προορισμό που εξυπηρετείται ταυτόχρονα μέσω αεροπλάνου, πλοίου, τρένου, αλλά και μεγάλων οδικών αξόνων, οι οποίοι φέρνουν σταθερά επισκέπτες απ’ τα Βαλκάνια και την Κωνσταντινούπολη.
Σταδιακά, εξαιτίας αυτής της συνδεσιμότητας, απέκτησε τη γοητεία ενός τόπου «διαφυγής» για χιλιάδες κατοίκους της Βόρειας Ελλάδας που έψαχναν εργασιακές ευκαιρίες ή, απλώς, ένα σπίτι δίπλα στη θάλασσα, με τα δημογραφικά στοιχεία της πόλης να σκαρφαλώνουν αλματωδώς από τους 39.000 κατοίκους το 1991 στους 73.000 κατοίκους το 2011 (η φετινή απογραφή αναμένεται να φτάσει ακόμη υψηλότερα).
.jpg)
Έτσι, το κύμα αστυφιλίας που άλλες πόλεις βίωσαν το ’50 και το ’60 για την Αλεξανδρούπολη είναι πολύ πιο πρόσφατη εξέλιξη. Η ετεροχρονισμένη εκτίναξη της πόλης αναπόφευκτα διαμόρφωσε και τις ιδιαιτερότητες τις οποίες σήμερα συναντά ο επισκέπτης: από τη μία, υστερεί σε αρχιτεκτονικό χαρακτήρα, αφού δεν διασώζεται κάποιο ενοποιημένο προπολεμικό τμήμα στο κέντρο της (ελάχιστα νεοκλασικά επιβιώνουν, όπως το παλιό καπνομάγαζο που πλέον λειτουργεί ως δημοτική βιβλιοθήκη, αλλά και το εξαιρετικό Εθνολογικό Μουσείο Θράκης σ’ ένα πέτρινο οίκημα του 1899), από την άλλη, όμως, απολαμβάνει την απόλυτη ιπποδάμειο πολεοδομία, με όλες τις καθέτους να οδηγούν στη θάλασσα, σύγχρονη φιλοσοφία αστικού σχεδιασμού που δανείζεται ευρωπαϊκά στοιχεία, καθώς και το σπάνιο προσόν της τιμιότητας που δεν διαβρώθηκε από τον πυρετό του «εύκολου» τουρισμού.
«Για εμάς στον τουρισμό, φάρος υπήρξε το πανεπιστημιακό νοσοκομείο», αναφέρει ο πολύπειρος ξεναγός και γέννημα-θρέμμα της περιοχής Αντώνης Ιωαννίδης, «σε συνεργασία με τους τοπικούς παράγοντες και την προσπάθειά τους να βάλουν την Αλεξανδρούπολη στο χάρτη, αναπτύχθηκε το κύμα του συνεδριακού τουρισμού που τροφοδοτούσε την πόλη επί μία εικοσαετία». Λόγω ανακατατάξεων, ωστόσο, ο συγκεκριμένος τομέας βρίσκεται σε κάμψη, με τα Ιωάννινα να είναι πλέον ο διάδοχος, ενώ σύσσωμη (και πιο αποφασισμένη από ποτέ) η Αλεξανδρούπολη αναζητά την επόμενη κίνηση που θα τη μεταμορφώσει από πόλη-πέρασμα σε πόλη-προορισμό.
Επόμενος στόχος: διακοπές για όλη την οικογένεια
Τα στατιστικά στοιχεία της τελευταίας προ πανδημίας τριετίας είναι αν μη τι άλλο ευοίωνα: Παρατηρείται αύξηση κατά 20% στον εσωτερικό τουρισμό, όπως επεσήμανε ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Θράκης, Απόστολος Παλλακίδης, κατά τη διάρκεια του συνεδρίου για τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη νέα τουριστική ταυτότητα της Αλεξανδρούπολης που πραγματοποιήθηκε στα τέλη του προηγούμενου μήνα.
Η ζωντανή θρακιώτικη παράδοση, η πλούσια φύση, το μοναδικό χριστιανικό και μουσουλμανικό κράμα, καθώς και το προϊστορικό παρελθόν που ξυπνάει στα ερείπια της Αρχαίας Ζώνης, μαζί με τις παραλίες αλλά και τις τοπικές πρώτες ύλες (πρόσφατα το ελαιόλαδο Μάκρης αναγνωρίστηκε ως ΠΟΠ) αποτελούν τη μαγιά με την οποία θα ζυμωθεί το αύριο της πόλης.
«Προσανατολισμός μας είναι οι οικογενειακές διακοπές», εξηγεί η Γιώτα Μπουρουλίτη από την Τουριστική Ιαματική Επιχείρηση Δήμου Αλεξανδρούπολης, που φροντίζει για την προώθηση της περιοχής και τη χρηματοδότηση μέσω ευρωπαϊκών κονδυλίων. «Η ίδια η πόλη βοηθάει προς αυτή την κατεύθυνση και μόνο έτσι μπορούμε να αποτελέσουμε τον προορισμό που λείπει από τη Βόρεια Ελλάδα». Είναι επίπεδη, άρα και άκρως βολική, έχει την ιδανική περαντζάδα δίπλα στη θάλασσα, αφού τα βράδια σταματά η διέλευση των αυτοκινήτων κι ο κόσμος χαίρεται τις βόλτες του κάτω απ’ τον εμβληματικό φάρο, ενώ ως προορισμός συνδυάζει το low profile με το low budget.
Γι’ αυτό αρκετοί είναι και οι επισκέπτες από Βουλγαρία, Σερβία, αλλά και Τουρκία μετά τη μεταφορά του καζίνο στο «Alexander Beach Hotel & Spa», οι οποίοι έρχονται σταθερά εδώ με τις οικογένειές τους, γεγονός το οποίο αντιλήφθηκαν οι ξενοδόχοι και άλλαξαν προτεραιότητες. Το «Θράκη Παλάς», για παράδειγμα, έστησε ένα σύγχρονο κέντρο ευεξίας 2.400 τ.μ. και μπήκε στο δίκτυο της Wyndham, ως «Ramada Plaza» (2551089100), ενώ το πεντάστερο «Grecotel Astir στην Εγνατία» (2551038000) ήταν ο πρώτος διδάξας με καθαρά family-friendly πυξίδα.
Στην ίδια κατεύθυνση ακολουθεί η τουριστική πολιτική του δήμου. Ήδη έχει γίνει προγραμματισμός με τοπικούς εστιάτορες για παιδικά μενού, υπάρχει η υπόσχεση για την αξιοποίηση του πρώην στρατοπέδου «Παρμενίων» ως οικοπάρκου, ενώ το πλήρωμα του χρόνου έφερε πρόσφατα την ολοκλήρωση δύο πρότζεκτ που δίνουν άλλον αέρα στην πόλη: την ανάπλαση της παραλιακής ζώνης (43 στρεμ.), που δίνει επιπλέον χώρο στο περπάτημα, το πράσινο, το παιχνίδι και την άθληση (το νέο skate park σφύζει από ζωή), και την ενοποίηση των ποδηλατοδρόμων σε ένα δίκτυο 15 χιλιομέτρων, το οποίο χάρισε στην πόλη την πιστοποίηση «Bike friendly destination» και αναμένεται να υπερδιπλασιαστεί τα επόμενα χρόνια, συνδέοντας όλα τα πάρκα και τα σχολεία της. Μεγάλη η ποδηλατική παράδοση της Αλεξανδρούπολης, μεγάλη και η σημασία του έργου.
Αλλά δεν είναι μόνον οι υποδομές. Για να διευρυνθεί η χρήση του ποδηλάτου οικοδομείται παράλληλα ένα δίκτυο ξενοδοχείων που θα ενθαρρύνει το πετάλι παρέχοντας οχήματα, τοποθετήθηκαν i bike spots σε κεντρικά σημεία και οσονούπω τίθεται σε λειτουργία κοινόχρηστο σύστημα βραχυχρόνιας ενοικίασης
.jpg)
Ψάχνοντας το πολυπόθητο «γιατί»
Σε φάση υλοποίησης είναι επίσης η ανακαίνιση των ιστορικών αποθηκών του ΟΣΕ, οι οποίες θα διατηρήσουν τον πρότερο αρχιτεκτονικά χαρακτήρα τους αλλά με νέες πολιτιστικές και άλλες χρήσεις, ενώ διάφορα επιμέρους προγράμματα δρομολογούνται σε συνεργασία με τοπικούς φορείς, τα οποία, αν δεν μείνουν στα χαρτιά όπως συνηθίζεται, σίγουρα θα κάνουν την Αλεξανδρούπολη πιο ελκυστική και πιο συνειδητοποιημένη.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα η (αισθητική και ενεργειακή) αποκατάσταση-αναβάθμιση των κτιρίων της Οδού Δικαστηρίων από τους αρχιτέκτονες του Δημοκρίτειου και η δημιουργία κέντρου εκπαίδευσης αυτόνομης διαβίωσης ΑμεΑ. Σημειωτέον ότι η συμπεριληπτικότητα (συγκοινωνούν δοχείο του family-friendly) είναι η αξιέπαινη έκπληξη της περιοχής: sea tracks σε όλες τις δημοφιλείς παραλίες και ηχητικά φανάρια που σταδιακά θα επεκταθούν σε όλο το οδικό δίκτυο είναι η κανονικότητα που θέλησε να διαμορφώσει η νέα δημοτική αρχή.
«Η Αλεξανδρούπολη είναι ένας προικισμένος τόπος με μοναδικές πρώτες ύλες, κυριολεκτικά και μεταφορικά, που όμως χρειάζεται έναν οργανωμένο τρόπο για να τις αναδείξει, πράγμα το οποίο ουδέποτε είχε γίνει με συνέπεια και συστηματικότητα», εξηγεί ο δήμαρχος Γιάννης Ζαμπούκης, που ανέλαβε το ’19, και συνεχίζει: «Ψάχνουμε να βρούμε αυτό που θα κάνει κάποιον να έρθει και να ξανάρθει στην πόλη μας. Ένας πρώτος λόγος που βλέπω εγώ είναι ότι αποτελεί την ιδανική αφετηρία για διακοπές τόσο στον άξονα Θεσσαλονίκης-Κωνσταντινούπολης όσο και για εν πλω αποδράσεις στο Αιγαίο, με το λιμάνι μας να δέχεται πλέον και κρουαζιερόπλοια».
Πράγματι, η λίστα είναι δελεαστικά μακροσκελής. Σε λίγη ώρα από το παραλιακό κέντρο βρίσκεστε στο «μεταξένιο» Σουφλί και στο δάσος της Δαδιάς, ανεβαίνετε (και περπατώντας) στο χωριό-οχυρό Άβαντας με τον κρυμμένο καταρράκτη ή συνεχίζετε προς Λεπτοκαρυά για τον σαρακατσάνικο καταυλισμό, εισέρχεστε για βαρκάδα στη γαλήνια μαγεία του Δέλτα του Έβρου, καθώς τα σμήνη των πτηνών αλλάζουν σχήμα στον αέρα, είτε περνάτε απέναντι στη Σαμοθράκη, προετοιμάζοντας τον εαυτό σας για έναν μοναδικό τόπο με άγρια ομορφιά κι αλησμόνητη ενέργεια. Αναμφίβολα, για να τα απολαύσει κάποιος όλα αυτά στο έπακρο, χρειάζεται μια σταθερή βάση, μια άνετη και βολική πόλη με μικρές ευχάριστες εκπλήξεις, ώστε να γεμίζει τις μπαταρίες του. Εδώ, λοιπόν, η Αλεξανδρούπολη δίνει τη λύση.
Ευχαριστούμε την Τουριστική Ιαματική Επιχείρηση του Δήμου Αλεξανδρούπολης για τη φιλοξενία.
Άσοι στο μανίκι
Το χρυσό λάδι: Τα βραβεία για το Ελαιόλαδο Μάκρης άρχισαν να έρχονται το ένα μετά το άλλο, αφότου οι ντόπιοι παραγωγοί οργανώθηκαν, ξεπερνώντας την τοπική αγορά που εξυπηρετούσαν αποκλειστικά για χρόνια. Το «χρυσάφι της εβρίτικης γης», όπως το αποκαλούν, έχει φρουτώδη γεύση και υψηλή θρεπτική αξία και ιστορία που ξεπερνά τα δύο χιλιάδες χρόνια, ενώ αφηγηματικά συνδέεται με την παρακείμενη σπηλιά του Κύκλωπα, την οποία και μπορείτε να επισκεφθείτε με λίγη προσοχή.
Παρατήρηση στο Δέλτα: Σε μια τεράστια έκταση 200.000 στρεμμάτων, όπου υγρολίβαδα και λιμνοθάλασσες εναλλάσσονται με τη στεριά, βρίσκουν καταφύγιο 320 είδη αποδημητικών πτηνών. Ξεναγήσεις στο νότιο κομμάτι του Δέλτα του Έβρου και στη βιοποικιλότητά του προσφέρει ο Φορέας Διαχείρισης (2551061000), ενώ εάν θέλετε να μπείτε στα πιο άγρια ενδότερα, επικοινωνήστε με τον Χρήστο Πασχαλάκη (2551031333).
Σε αρχαία μονοπάτια: Η ακμαιότερη από τις αποικίες που ίδρυσαν οι Σαμοθρακιώτες κατά τον 7ο-8ο αιώνα π.Χ. αναβιώνει στον αρχαιολογικό χώρο με τα ερείπια του οικισμού. Η Αρχαία Ζώνη υπήρξε ένας εύρωστος εμπορικός κόμβος δίπλα στη θάλασσα, στην κορυφή του οποίου θα βρείτε μια οικία με δεκάδες οξυπύθμενους αμφορείς που ήταν θαμμένοι κάτω από το δάπεδο, πιθανότατα ως εργαλείο αποστράγγισης.
