Λίγο πριν από τις πρόωρες βουλευτικές εκλογές της Αυστρίας, μετά τη διάλυση του κυβερνητικού συνασπισμού του Λαϊκού Κόμματος και του ακροδεξιού εθνικιστικού Κόμματος των Ελευθέρων εξαιτίας ενός σκανδάλου διαφθοράς που έγινε γνωστό ως «Υπόθεση Ίμπιζα», το Graz, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Αυστρίας, απολαμβάνει ένα ηλιόλουστο σαββατοκύριακο, με ποδηλατάδες στους ατελείωτους ποδηλατόδρομους, βόλτες δίπλα στο ποτάμι, τσιμπολογήματα στις υπαίθριες food markets και προπόσεις με το πρώιμο γλυκό ροζέ κρασί Schilcher Sturm συνοδεία σόδας, που συνοδεύει την εποχή του τρύγου στην ειδυλλιακή εξοχή της Styria.
Το μόνο που φαίνεται να διακόπτει τη ραστώνη και την καλοπέραση του τέλους του καλοκαιριού, τουλάχιστον για τον επισκέπτη, είναι η φράση: «Τι είναι δημοκρατία;». Γραμμένη με μεγάλα γράμματα, δεσπόζει στη στέγη του μουσείου σύγχρονης τέχνης Kunsthaus Graz, στο πλαίσιο της παρουσίασης της ομώνυμης βιντεοεγκατάστασης του Αυστριακού καλλιτέχνη Oliver Ressler, η οποία είχε παρουσιαστεί και στην τελευταία Documenta, καλώντας πολίτες από όλον τον κόσμο να απαντήσουν στο ερώτημα.
Με μια πιο υπόγεια, υπαινικτική και πολυδιάστατη προσέγγιση, η φετινή διοργάνωση του φεστιβάλ Steirischer Herbst ’19 (έως 13/10) στήνει μια σειρά διαδρομών κι εμπειριών υπό τον τίτλο «Grand Hotel Abyss», μια φράση που χρησιμοποιήθηκε από τον μεγάλο μαρξιστή φιλόσοφο Γκέοργκ Λούκατς (1885-1971) για να περιγράψει την ευρωπαϊκή πνευματική και πολιτιστική σκηνή απέναντι στην έλευση του φασισμού. Το πολιτικό αλλά και «ροζ» σκάνδαλο που ξέσπασε όταν ο αντικαγκελάριος της Αυστρίας εμφανίστηκε να κάνει πολιτικές συναλλαγές κατά τις διακοπές του στην Ίμπιζα, όπως και η ανάδυση της κουλτούρας της γαστρονομίας και του πολιτισμού που έχουν ανακηρύξει το Graz και τη Styria σε επαρχία της απόλαυσης, αποτελούν σημείο εκκίνησης για το βασικό πρόγραμμα του φετινού Steirischer Herbst.
Μέσα από έργα περίπου 40 καλλιτεχνών, που απλώνονται σε διάφορα σημεία της πόλης και περιλαμβάνουν μια σειρά περφόρμανς και παραστάσεων, το φεστιβάλ ξεκινάει από την άνοδο του ναζισμού και φτάνει στο Brexit πλέκοντας μια αφήγηση γύρω από τον ηδονισμό και τη «δικτατορία της απόλαυσης σε καταστροφικούς καιρούς», όπως το τόνισε η καλλιτεχνική διευθύντρια Ekaterina Degot στην εναρκτήρια ομιλία της, λίγο πριν από την Opening Extravaganza στο νεο-αναγεννησιακό παλάτι Congress Graz. Μια εξτραβαγκάντζα που περιλάμβανε από ρετροφουτουριστικές περφόρμανς με οικολογικές κι έμφυλες ανησυχίες (Cibelle Cavalli Bastos) και χορογραφίες που επεξεργάζονται τις σχέσεις εξουσίας στο χώρο της γαστρονομίας (Manuel Pelmus) μέχρι μια πειραγμένη εκδοχή για το αυστριακό σοκολατάκι Mozartkugel από το σκανδιναβικό δίδυμο Elmgreen & Dragset, που δεν διαφημίζει πλέον τον Μότσαρτ, αλλά τον πιο δημοφιλή Αυστριακό αντι-Αυστριακό, τον θεατρικό συγγραφέα Τόμας Μπέρνχαρντ, ο οποίος μάλιστα έχει δηλώσει ότι στο Graz μόνο γέροι και χαζοί μπορούν να ζήσουν!
Το σεξ, ο τουρισμός, η βιομηχανία της ευεξίας και της φιλοξενίας, η σχέση της σημερινής εκλεπτυσμένης Ευρώπης με τα οριενταλιστικά στερεότυπα της απόλαυσης είναι μερικά από τα θέματα που επανέρχονται με διαφορετικούς τρόπους και συνδυασμούς καθώς περιδιαβαίνεις την πόλη, σε αναζήτηση των χώρων και των έργων της έκθεσης. Μια αρκετά εγκεφαλική διαδρομή, όπου συχνά το ιδεολογικό σκεπτικό της Degot και της ομάδας της μοιάζει πιο επιδραστικό κι αιχμηρό από τα ίδια τα έργα που παρουσιάζονται. Μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες στιγμές της έκθεσης, άλλωστε, ξεφεύγουν από τον σκληρό εννοιολογικό πυρήνα του «Ξενοδοχείου της Αβύσσου», όπως το διεισδυτικό μες στην αμεσότητά του φιλμ «Το Αόρατο Χέρι του Πατέρα μου» του Γεωργιανού Giorgi Gago Gagoshidze, που διηγείται την ιστορία του πατέρα του, εργάτη στην Πορτογαλία, ο οποίος έχασε το χέρι του και ζει πλέον στην εξοχή της Γεωργίας με την αναπηρική του σύνταξη, ή το ντοκιμαντέρ του Jeremy Deller «Ο Πούτιν είναι χαρούμενος», που εστιάζει στις τραγικωμικές προεκτάσεις του Brexit αλλά και στους μύθους που οδήγησαν έως εκεί, μέσα από συνεντεύξεις κι επιτόπια παρατήρηση των συμμετεχόντων στις συγκεντρώσεις υπέρ ή κατά του.
Σαν αυτόνομες εκθέσεις, αξίζουν την προσοχή του επισκέπτη η πολυδιάστατη οπτικοποίηση της έρευνας του Ιταλού Riccardo Giacconi «Επιλογές» στο Νότιο Τιρόλο, οι κάτοικοι του οποίου κλήθηκαν το 1940 να επιλέξουν ανάμεσα στη μετανάστευση στη ναζιστική Αυστρία ή στην παραμονή στη φασιστική Ιταλία, και οι πιθανές σχέσεις της με τη σημερινή πολιτική κατάσταση· και η ελεύθερη ανασύσταση στοιχείων της ζωής του Λούκατς από την Degot και τον David Riff («Η ζωή και οι περιπέτειες του GL») μέσα από ιστορικά ή κατασκευασμένα αντικείμενα, μια παρέμβαση που κάνει ταυτόχρονα κριτική στην απόφαση της Ουγγρικής Ακαδημίας Επιστημών να κλείσει τα Αρχεία Λούκατς στη Βουδαπέστη, που στεγάζονταν στο σπίτι του φιλοσόφου και ήταν ανοικτά στο κοινό και στους ερευνητές.
Μια διαφορετική βόλτα προτείνει, τέλος, ο Nedko Solakov εμπνευσμένος από τις ιστορίες του Ψυχρού Πολέμου, κρύβοντας μινιατούρες κατασκόπων στα ιστορικά ξενοδοχεία της πόλης (όπως το μοντερνιστικό διαμάντι του 1909 «Grand Hôtel Wiesler» ή το πολυτελές grand hotel με ιστορία ενός αιώνα «Das Weitzer», δυο από τα καλύτερα ξενοδοχεία της πόλης) που καλείσαι να αναζητήσεις στα μπαρ και τα λόμπι τους.
Insider’s guide στο Graz
Η Εύη Παπαναγιώτου, συνιδιοκτήτρια μαζί με τον Τίνο Ζιάμπρα, του πολύ καλού ελληνικού εστιατορίου της πόλης «Bakaλiko» μας δίνει τα δικά της tips απόλαυσης.
Αγαπημένη βόλτα στην πόλη κατά μήκος του ποταμού, συνέχεια στην Παλιά Πόλη και από εκεί, μέσω του τούνελ, στο λόφο-κάστρο του Schossberg. Κατεβαίνεις από την πίσω πλευρά, διασχίζεις το κεντρικό πάρκο, μπιρίτσα στο «Parkhouse», χαζεύεις κάποια έκθεση στο Forum Stadtpark ή στο Kunstlerhaus, περνάς τη γειτονιά των πανεπιστημίων και καταλήγεις στο βοτανικό κήπο με τα μοντέρνα θερμοκήπια. Μια διαδρομή με υπέροχα σπίτια κλασικής αρχιτεκτονικής και μοντέρνες προσθήκες. Χαλαρώνεις στο πάρκο με τη λίμνη Hilmteich, παίρνεις το τραμ μέχρι το μουσείο σύγχρονης τέχνης και δεν παραλείπεις ένα πέρασμα από το Murinsel, ένα τεχνητό νησί μέσα στον ποταμό Mur. Και, φυσικά, μπαρότσαρκα στις Lendplatz και Mariahilfer platz.
Για φαγητό εξαιρετική μοντέρνα κουζίνα στο «Caylend», παραδοσιακή στο «Zum Alten Press» και δημιουργική τοπική κουζίνα στο «Der Steirer». All time classic, ειδικά Σάββατο πρωί, το deli-bar, και σημείο συνάντησης των fashionistas, «Frankowitch». Κοντά στην Όπερα, η Kaiser Josef Platz με την αγορά φαγητού σφύζει από ζωή με μικρά μπαρο-εστιατόρια-θαύμα, όπως το «Geniesserie». Must deli to go οι σοκολάτες Zotter Schokolade.
Εκτός Γκρατς... για μένα ο παράδεισος. Αμπέλια και μικρά εστιατόρια με τοπικές λιχουδιές, πανέμορφη φύση, λόφοι και θέα που συγκλονίζει. Κρασιά εκπληκτικά αλλά και πολυτελή ξενοδοχεία, βραβευμένα εστιατόρια και σπα. Αξίζει η επίσκεψη στα Buschenschank, τα οικογενειακά αγροκτήματα με αμπελώνα και τοπικά εδέσματα, όπως τα Krispel, Germuth, Hackgebell και Michi Lorenz. Αγαπημένος μου προορισμός το Rebenhof με τα φυσικά, βιοδυναμικά κρασιά και μια πανέμορφη ταράτσα με θέα στα αμπέλια, στα σύνορα με τη Σλοβενία.
Συγκλονιστική εμπειρία το δείπνο διά χειρός του ταλαντούχου Harald Irka στο «Neumeister», ένα από τα 50 καλύτερα εστιατόρια στον κόσμο, και για τους οινόφιλους το «Die Weinbank» με κατάλογο κρασιών σαν τόμο εγκυκλοπαίδειας!
