Πάνω από έξι χιλιάδες άνθρωποι έχουν κιόλας εξερευνήσει τον ορεινό όγκο του Μαινάλου μέσα από τις πεζοπορικές διαδρομές του Menalon Trail, που προέκυψε από τις συντονισμένες προσπάθειες εθελοντών της περιοχής κι έγινε το πρώτο ελληνικό μονοπάτι με πιστοποιητικό ικανότητας από την Πανευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Πεζοπόρων.
Από τα εγκαίνια του Menalon Trail τον Ιούνιο του 2015 μέχρι σήμερα πάνω από πέντε χιλιάδες Έλληνες και περίπου χίλιοι ξένοι πεζοπόροι ήρθαν στην περιοχή του Μαινάλου με αποκλειστικό σκοπό να εξερευνήσουν τις οκτώ προτεινόμενες διαδρομές του συνολικού μήκους 75 χλμ. Τα οφέλη για τον προορισμό και την τοπική κοινωνία ήταν ασφαλώς πολλαπλά, με κυριότερο την πολυσυζητημένη μεν, αλλά θεωρητική στις περισσότερες περιπτώσεις επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, καθώς η πεζοπορία ευνοείται ασφαλώς από την καλοκαιρία. Σε πρόσφατη επίσκεψή μας στην ορεινή Αρκαδία, μάλιστα, η Νένα Γκριντζιά, ιδιοκτήτρια του «Μπελλαίικου» στη Στεμνίτσα, μας είπε χαρακτηριστικά πως οι ξενώνες της περιοχής δουλεύουν πλέον το καλοκαίρι εξίσου καλά με το χειμώνα.
Από τους πρωτεργάτες του πεζοπορικού δικτύου, η Νένα έχει παρακολουθήσει το εγχείρημα από τη γέννησή του: «Το Menalon Τrail ξεκίνησε κι έφτασε μέχρι την πιστοποίηση με καθαρά εθελοντική και ομαδική προσπάθεια από όλους εμάς που έχουμε όραμα να δούμε τα χωριά μας να ξαναζωντανεύουν, που θέλουμε να ζούμε την καθημερινότητά μας δραστηριοποιούμενοι στον τόπο μας και για τον τόπο μας. Τα μονοπάτια, οι παλιοί καρόδρομοι και οι μουλαρόδρομοι είναι η εθνική μας κληρονομιά.
Αυτό το δίκτυο των μονοπατιών εξερευνά τις στράτες που οδηγούσαν τους προγόνους μας είτε στα χωράφια τους, είτε σε τόπους προσκυνήματος, είτε στα γειτονικά χωριά και ως εκ τούτου έπρεπε να είναι εύκολα προσπελάσιμες ακόμη και από φορτωμένα ζώα. Το αποτέλεσμα είναι ένα μονοπάτι που έχει και τις προκλήσεις του για τους πιο απαιτητικούς, αλλά είναι εύκολο να περπατηθεί ακόμη και από παιδιά υπό τη χαλαρή εποπτεία γονιών. Επίσης η ύπαρξη ενός τέτοιου μονοπατιού επιτρέπει σε ένα πλήθος εναλλακτικών δραστηριοτήτων να γίνουν πραγματικότητα: από παρατήρηση της φύσης μέχρι συμμετοχή στα δρώμενα της αγροτικής ζωής στα αλπικά και υποαλπικά λιβάδια του Μαινάλου».
Το Menalon Τrail ξεκινά από τη Στεμνίτσα, διατρέχει χαράδρες και βουνά, ποτάμια και δάση, μοναστήρια και χωριά και καταλήγει στα Λαγκάδια ύστερα από πέντε ημέρες πεζοπορίας. Είναι χωρισμένο σε 8 διαδρομές (Στεμνίτσα-Δημητσάνα, Δημητσάνα-Ζυγοβίστι, Ζυγοβίστι-Ελάτη, Ελάτη-Βυτίνα, Βυτίνα-Νυμφασία, Νυμφασία-Μαγούλιανα, Μαγούλιανα-Βαλτεσινίκο, Βαλτεσινίκο-Λαγκάδια), τις οποίες μπορεί κάποιος φυσικά να ακολουθήσει τμηματικά.
Συντονιστής των διαδρομών στην ευρύτερη περιοχή της Δημητσάνας είναι ο Βαγγέλης Χαραλαμπόπουλος, ο οποίος επέστρεψε στο Μαίναλο το 2013 ύστερα από απουσία σχεδόν 40 ετών: «Η επιστροφή στη γενέτειρά μου έγινε με όραμα τη διάσωση των μονοπατιών. Η πρώτη συλλογική προσπάθεια ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2014 με τη συμμετοχή εθελοντών, του δήμου και διάφορων επιχειρήσεων. Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι ότι καταφέραμε να συνεργαστούμε και όλοι μαζί να ξεπεράσουμε τις όποιες δυσκολίες».
Πλέον οι συντονιστές των περιοχών δρουν συμβουλευτικά προς τη Μαίναλον ΚΟΙΝΣΕΠ, η οποία έχει ως σκοπό την προβολή και την εύρυθμη λειτουργία του Menalon Trail. Ο Βασίλης Παλιάκης, μέλος του φορέα, μας δίνει ένα μικρό χρονικό της δημιουργίας του δικτύου: «Μέχρι το 2011 στα χωριά του Μαινάλου υπήρχαν κάποιοι εθελοντές που φρόντιζαν μεμονωμένα για τη συντήρηση των τοπικών μονοπατιών. Ο ΣΑΟΟ (Σύλλογος Αρκάδων Ορειβατών και Οικολόγων) είχε κάνει ένα σχεδιασμό επί χάρτου με πέντε μεγάλες διαδρομές στην Αρκαδία, κομμάτια των οποίων αποτέλεσαν τα πρώτα 25 χλμ. του μετέπειτα Menalon Trail.
Παράλληλα σε κάποια χωριά της περιοχής υπήρχαν μερικοί «τρελοί» οι οποίοι ασχολούνταν με τα τοπικά μονοπάτια. Στη Στεμνίτσα με τα μονοπάτια ασχολούνται κυρίως ο Γιάννης Λαγός, ο Γιώργος Κούλαλης και η Νένα Γκριντζιά. Το φθινόπωρο του 2011 η ομάδα της Στεμνίτσας προσεγγίζει τον ΣΑΟΟ και αρχίζει η πρώτη συνεργασία του φορέα με τοπικούς εθελοντές. Στη συνέχεια η ομάδα του Menalon Trail σχεδίασε τα υπόλοιπα 50 χλμ., τα οποία έπειτα από δεκαετίες καθαρίστηκαν και σημάνθηκαν.
Η ομάδα αυτή μάζεψε εθελοντές, ενημέρωσε τοπικούς συλλόγους και φορείς και τελικά έφερε εις πέρας σε δέκα μήνες (χρόνος-ρεκόρ για τα ευρωπαϊκά δεδομένα) τα 75 χλμ. του δικτύου με χρηματοδότηση από τους τοπικούς συλλόγους κι επαγγελματίες. Ο σχεδιασμός και η κατασκευή της σηματοδότησης των θέσεων έγιναν από την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού με χρηματοδότηση του ιδρύματος Λεβέντη.
Το μονοπάτι αξιολογήθηκε σύμφωνα με τα 41 σημεία/παραμέτρους μέτρησης της Πανευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Πεζοπόρων, έλαβε το πιστοποιητικό ικανότητας ως ένα από τα Trails Master Quality (Leading Quality Trails - Best of Europe) και σύστησε το Μαίναλο στους Ευρωπαίους πεζοπόρους ως ένα συνεκτικό, ενδιαφέρον και ασφαλές βουνό για περιπέτεια. Είναι, μάλιστα, το 9ο ευρωπαϊκό και πρώτο ελληνικό μονοπάτι με αυτήν τη διάκριση.
Αυτήν τη στιγμή η Μαίναλον ΚΟΙΝΣΕΠ, με τη συμμετοχή επαγγελματιών του μονοπατιού, προσπαθεί να βρει πόρους για να συντηρήσει και να προβάλει το μονοπάτι στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Με δικά της έξοδα και χωρίς επιχορηγήσεις, συμμετέχει σε διεθνείς εκθέσεις, φιλοξενούμενη σε περίπτερα της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Επίσης συμμετέχει στα ετήσια συνέδρια Ευρωπαϊκών Πιστοποιημένων Μονοπατιών (LQT). Αποτέλεσμα αυτής της τεράστιας προσπάθειας είναι η μεγάλη επισκεψιμότητα του Menalon Trail, όπως επίσης και η ανάληψη του Πανευρωπαϊκού Συνεδρίου Πιστοποιημένων Μονοπατιών το 2017, το οποίο θα λάβει χώρα στο Μαίναλο».
«Παρά τα προβλήματα που είναι λογικό να προκύπτουν στη διαχείριση ενός τόσο μεγάλου εγχειρήματος», συμπυκνώνει η Νένα, «εμείς συνεχίζουμε συνεργατικά, έχοντας δύο τελικούς στόχους. Ο πρώτος είναι η υψηλού επιπέδου παροχή στον επισκέπτη και ο δεύτερος να επιτύχει το στοίχημα “μένω κι επιχειρώ στον τόπο μου χωρίς να του αλλάξω το χαρακτήρα, χωρίς να χάσω την ταυτότητά μου και διεκδικώντας το υψηλό επίπεδο καθημερινότητας που μόνο η ζωή κοντά στη φύση μπορεί να δώσει. Εύχομαι το μονοπάτι αυτό να γίνει ο μοχλός για να μας γνωρίσει περισσότερος κόσμος, που θα αφιερώνει περισσότερες ημέρες στην περιοχή και μαζί μια αφορμή για να δραστηριοποιηθούμε περισσότεροι σε διαφορετικά αντικείμενα».
