Η συζήτηση για το μέλλον του Θεάτρου Ολύμπια και η πιθανή συνεργασία με τα Αθηναϊκά Θέατρα έφερε στο προσκήνιο νέες προτάσεις. Ο επικεφαλής των Αθηναϊκών Θεάτρων, Διονύσης Παναγιωτάκης, μας ενημερώνει για τις καλλιτεχνικές επιδιώξεις του, ξεκαθαρίζοντας ότι η πρόθεση είναι για συνεργασία και όχι παραχώρηση του χώρου, ενώ αποκαλύπτει τα σχέδια για την επόμενη θεατρική σεζόν, με ανέβασμα έργου της Λένας Κιτσόπουλου, αλλά και νέα σκηνοθεσία του Νικορέστη Χανιωτάκη. Άναλυτικά όσα είπε στο 'α'.
Τις τελευταίες μέρες γίνεται έντονη συζήτηση σχετικά με το ενδεχόμενο η Αθήνα να χάσει το Δημοτικό της Θέατρο, το Ολύμπια, και την πιθανή εμπλοκή των Αθηναϊκών Θεάτρων σε αυτήν την εξέλιξη. Τι ακριβώς έχει συμβεί;
Είχα μία συνάντηση με τον Δήμαρχο Αθηναίων, κ. Δούκα, όπου εξέφρασα την επιθυμία μου για συνεργασία στο Θέατρο Ολύμπια. Στη συνέχεια, πραγματοποιήσαμε σύσκεψη με αντιδημάρχους, υπεύθυνους της Τεχνόπολης και του ΟΠΑΝΔΑ, συνολικά περίπου 15 άτομα. Εκεί παρουσίασα την πρότασή μου, προτείνοντας το άνοιγμα του προγράμματος του θεάτρου και σε άλλες καλλιτεχνικές προτάσεις, πέρα από την όπερα. Συζητήσαμε τη δυνατότητα μιας συνεργασίας που θα διεύρυνε το ρεπερτόριό του και θα έδινε χώρο σε περισσότερες πολιτιστικές δράσεις.
Άρα, μιλάμε για συνεργασία και όχι για παραχώρηση του Ολύμπια στα Αθηναϊκά Θέατρα;
Ακριβώς. Η πρότασή μου ήταν να καταθέτω προτάσεις που θα εγκρίνει ο καλλιτεχνικός διευθυντής, εφόσον ταιριάζουν με τον προγραμματισμό του θεάτρου. Το Ολύμπια φιλοξενεί ήδη ορχήστρες, και εγώ εξέφρασα τη διάθεσή μου να αξιοποιήσω τον διαθέσιμο χρόνο στο πρόγραμμά του. Η συζήτηση αυτή έγινε ανοιχτά, παρουσία 15 ατόμων όπως σας είπα. Αυτό που διευκρίνισα –και που συχνά με ρωτούν– είναι ότι δεν ζήτησα αποκλειστικότητα. Το μόνο που επιθυμώ είναι να μπορώ να υλοποιώ παραγωγές με τους ίδιους όρους που ισχύουν και για άλλους παραγωγούς. Μάλιστα, τόνισα ότι οποιοσδήποτε άλλος θέλει να συνεργαστεί με το θέατρο υπό τις ίδιες συνθήκες, μπορεί να το κάνει.
Τι ίσχυε μέχρι σήμερα με τις παραγωγές στο Ολύμπια;
Οι παραγωγές χρηματοδοτούνταν από τον ΟΠΑΝΔΑ, με αποτέλεσμα οι παραγωγοί να λειτουργούν απλώς ως εκτελεστές, χωρίς να αναλαμβάνουν οικονομικό ρίσκο. Πρότεινα ένα διαφορετικό μοντέλο, όπως αυτό που εφαρμόζεται σε άλλα δημοτικά θέατρα, όπως το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, τα θερινά Θέατρο Βράχων, Ανοιχτό Θέατρο Πετρούπολης κ.ά.. Σε αυτά, η δημοτική αρχή δεν αναλαμβάνει το ρίσκο της παραγωγής, αλλά εισπράττει ένα αντίτιμο από τον παραγωγό που ανεβάζει την παράσταση. Μέχρι σήμερα, στο Ολύμπια το οικονομικό ρίσκο το αναλάμβανε η δημοτική αρχή. Προσωπικά, θεωρώ ότι θα πρέπει να υπάρχει και εμπορικό ενδιαφέρον. Όπου αυτό δεν κρίνεται σκόπιμο, ο Δήμος μπορεί να επιλέγει να υλοποιεί τις παραγωγές του αυτόνομα.
Πώς ξεκίνησε όλη αυτή η σκέψη;
Μου λείπει ένας χώρος όπου θα μπορώ να φιλοξενώ παραστάσεις διαφορετικού ύφους, που ταιριάζουν στην αισθητική του Θεάτρου Ολύμπια. Δεν θέλω, για παράδειγμα, να ανεβάσω μια κωμωδία όπως "Οι Μπαμπάδες με Ρούμι” στο Ολύμπια – έχω ήδη θέατρα που μπορούν να φιλοξενήσουν τέτοιες παραστάσεις. Θέλω να παρουσιάσω παραγωγές διαφορετικού χαρακτήρα, πιο μουσικές, μεγαλύτερης κλίμακας, που δεν μπορούν να στεγαστούν στα θέατρα που διαθέτω αυτή τη στιγμή.
Ποιο είναι το όραμα των Αθηναϊκών Θεάτρων για το μέλλον;
Ως Αθηναϊκά Θέατρα, στόχος μας είναι να προσφέρουμε θεάματα για όλο το κοινό. Δεν επιδιώκουμε να αποκτήσουμε μία και μόνο ταυτότητα, είτε ποιοτική, είτε κωμική, είτε δραματική. Θέλουμε να καλύπτουμε όλο το φάσμα του ζωντανού θεάματος, παράγοντας και φιλοξενώντας παραστάσεις σε διαφορετικούς χώρους. Κάθε χώρος μας έχει, λίγο-πολύ, τη δική του φυσιογνωμία, και το κοινό γνωρίζει τι είδους θέαμα μπορεί να περιμένει σε καθέναν από αυτούς.
Μπορείτε να μας δώσετε ένα στίγμα για κάποια συγκεκριμένη παράσταση που θέλετε να ανεβάσετε στο Ολύμπια;
Θα θέλαμε να ανεβάσουμε τη ζωή του Νίκου Ξυλούρη σε μια μουσικοθεατρική παράσταση, σε σκηνοθεσία του Νικορέστη Χανιωτάκη, ο οποίος έχει και τα δικαιώματα του έργου. Στην πραγματικότητα, όλη αυτή η συζήτηση ξεκίνησε έχοντας υπόψη αυτή τη συγκεκριμένη παραγωγή. Μέσα από τις συζητήσεις μας, ο Τάσης Χριστογιαννόπουλος, ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Ολύμπια, Δημοτικό Μουσικό Θέατρο "Μαρία Κάλλας", και των Μουσικών Συνόλων του Δήμου Αθηναίων, μου πρότεινε επίσης μια μουσικοθεατρική παράσταση του Δημήτρη Μαραμή. Εγώ τόνισα πως με ενδιαφέρει να ανεβάζω μουσικοθεατρικές παραστάσεις που ταιριάζουν στην ταυτότητα του Ολύμπια, αναλαμβάνοντας προσωπικά το ρίσκο της παραγωγής. Είναι λογικό ένας παραγωγός να επενδύει ή να χάνει χρήματα – συμβαίνει σε όλες τις παραγωγές. Άκουσα πως το Ολύμπια έχει μπει οικονομικά "μέσα" κατά περίπου 1,7 εκατομμύρια ευρώ, και αυτό με έκανε να σκεφτώ ότι είναι κρίμα ένα τόσο σημαντικό θέατρο να λειτουργεί με ζημία. Θεωρώ, λοιπόν, πως είναι σημαντικό να φιλοξενούνται παραστάσεις που μπορούν να προσελκύσουν ένα ευρύ κοινό και να διατηρούν το θέατρο βιώσιμο.
Πιστεύετε στο μοντέλο συνεργασίας μεταξύ δημόσιων φορέων και ιδιωτικών πρωτοβουλιών;
Αυτό ήδη συμβαίνει, και είναι κάτι που τα δημοτικά θέατρα πρέπει να κάνουν. Δεν πρότεινα κάτι καινοφανές. Σε άλλα δημοτικά θέατρα, ο Δήμος επιλέγει αν μια πρόταση ταιριάζει στο ύφος του θεάτρου και εγκρίνει ή απορρίπτει συνεργασίες με παραγωγούς. Το ίδιο ισχύει και για το Ολύμπια, όπου υπάρχει μια καλλιτεχνική επιτροπή που αξιολογεί τις προτάσεις. Μέχρι τώρα, όμως, οι ιδιώτες παραγωγοί συνεργάζονται με το θέατρο χωρίς να αναλαμβάνουν ρίσκο, αφού ολόκληρη η χρηματοδότηση καλύπτεται από τον ΟΠΑΝΔΑ.
Μέσα στα χρόνια, η ελληνική θεατρική σκηνή αλλάζει. Πιστεύετε ότι κινείται προς το καλύτερο;
Ναι, θεωρώ ότι αλλάζει προς το καλύτερο. Αυτό που πρέπει να βελτιωθεί είναι η οργάνωση των χώρων όπου ανεβαίνουν οι παραστάσεις, καθώς και οι συνθήκες συνεργασίας των ηθοποιών με τις παραγωγές. Οι συλλογικές συμβάσεις που διεκδικούν οι ηθοποιοί θα πρέπει να εφαρμόζονται σε όλες τις παραστάσεις, ώστε να μην υπάρχουν δύο μέτρα και δύο σταθμά. Επιπλέον, θα πρέπει να υπάρχουν κανόνες λειτουργίας για όλα τα θέατρα, όχι μόνο για τα μεγάλα. Κάθε παραγωγός που ανεβάζει μια παράσταση και εισπράττει εισιτήρια θα πρέπει να διασφαλίζει την ασφάλιση των συντελεστών και να τηρεί τις σωστές εργασιακές συνθήκες. Δυστυχώς, αυτή τη στιγμή, ένα μεγάλο ποσοστό των εργασιακών δικαιωμάτων καταστρατηγείται.
Πώς επιτυγχάνετε την ισορροπία μεταξύ εμπορικής επιτυχίας και καλλιτεχνικής αξίας;
Μια παράσταση που έχει καλλιτεχνική αξία, έχει και εμπορική αξία. Σε πολλές περιπτώσεις, η επιτυχία μιας παράστασης οφείλεται στο περιεχόμενό της και όχι απαραίτητα στα "μεγάλα" ονόματα των συντελεστών. Υπάρχουν πλέον πολλές επιτυχημένες παραστάσεις που ξεχωρίζουν όχι επειδή συμμετέχει ένας γνωστός ηθοποιός, αλλά επειδή είναι απλώς καλές παραστάσεις. Η επιτυχία έχει να κάνει πρωτίστως με το ίδιο το έργο. Για μένα, το πιο σημαντικό στοιχείο είναι το έργο. Ακολουθεί ο σκηνοθέτης και μετά οι υπόλοιποι συντελεστές. Με αυτή τη λογική διαμόρφωσα το ρεπερτόριο φέτος, καθώς και όσα προετοιμάζουμε για την επόμενη χρονιά: πρώτα επιλέγουμε το έργο, μετά τον σκηνοθέτη και στη συνέχεια όλα τα υπόλοιπα.
Τι ετοιμάζετε για την επόμενη θεατρική σεζόν;
Έχουμε σταθερές συνεργασίες, αλλά προσπαθούμε να διατηρούμε ανοιχτές τις πόρτες μας σε νέους δημιουργούς. Θέλουμε να δίνουμε ευκαιρίες σε όσους αξίζουν και να στηρίζουμε την καλλιτεχνική ανανέωση. Στη σεζόν που ολοκληρώνεται τώρα, δώσαμε έμφαση στα ελληνικά έργα. Για τη σεζόν 2025-26, έχουμε επικεντρωθεί στην ένταξη νέων σκηνοθετών στο πρόγραμμά μας. Η προσπάθειά μας είναι να δώσουμε χώρο σε νέους σκηνοθέτες, οι οποίοι θα έχουν την ευκαιρία να παρουσιάσουν τη δουλειά τους σε αρκετές από τις σκηνές μας.
Δεν φοβάστε το ρίσκο του νέου;
Καθόλου. Είμαστε πάντα ανοιχτοί σε νέες προτάσεις. Υπάρχουν πολλοί ταλαντούχοι νέοι σκηνοθέτες με εξαιρετική δουλειά, οπότε γιατί να μη συνεργαστούμε μαζί τους; Όταν προτείναμε συνεργασία σε κάποιους από αυτούς, δεν φαντάζονταν ότι τα Αθηναϊκά Θέατρα θα τους έδιναν την ευκαιρία να δουλέψουν σε κεντρικές σκηνές. Φέτος, το τολμάμε. Δεν μπορώ ακόμα να αποκαλύψω ονόματα και το πλήρες ρεπερτόριο, αλλά όλα θα ανακοινωθούν σύντομα.
Πιστεύετε ότι αυτή η κίνηση αλλάζει τα θεατρικά δεδομένα;
Ίσως, ναι. Επιλέγουμε σκηνοθέτες που έχουν ήδη παρουσιάσει αξιόλογη δουλειά σε μικρότερα θέατρα, δίνοντάς τους την ευκαιρία να εργαστούν σε μεγαλύτερους χώρους. Επίσης, ανοίγουμε ένα νέο θέατρο, το Θέατρο Ψυρρή, που θα λειτουργήσει ως πειραματική σκηνή. Εκεί θα ανεβάσουμε έργα διαφορετικού ύφους, όπως το νέο έργο της Λένας Κιτσοπούλου. Μέχρι τώρα, δεν είχαμε έναν χώρο για τέτοιου είδους παραστάσεις. Ο στόχος μας είναι τα Αθηναϊκά Θέατρα να επεκταθούν και να συνεργαστούν με περισσότερους χώρους, προσφέροντας ένα ευρύ φάσμα καλλιτεχνικών επιλογών που να απευθύνεται σε όλα τα κοινά. Αυτή ήταν και η σκέψη μου πίσω από την πρόταση συνεργασίας με το Θέατρο Ολύμπια: να διευρύνουμε ακόμα περισσότερο τη δραστηριότητά μας στην πόλη.
Υπάρχουν διεθνείς θεατρικές τάσεις που πιστεύετε ότι θα επηρεάσουν το ελληνικό θέατρο;
Ναι, παρατηρούμε μια έντονη επιστροφή στα κλασικά έργα, αλλά με μια σύγχρονη προσέγγιση. Αυτό είναι κάτι που βλέπουμε να συμβαίνει πολύ στο εξωτερικό και έχει αρχίσει να επηρεάζει και την ελληνική σκηνή. Οι μεγάλοι κλασικοί συγγραφείς επιστρέφουν δυναμικά, με νέες σκηνοθετικές προσεγγίσεις που επαναδιαπραγματεύονται τα έργα τους.
Σε ποιους τομείς χρειάζεται περισσότερη στήριξη το ελληνικό θέατρο;
Η βασική στήριξη που πρέπει να παρέχει το κράτος αφορά τις επιχορηγήσεις. Ακόμα και οι σημερινές επιχορηγήσεις θα πρέπει να κατανέμονται με ουσιαστικό τρόπο, δίνοντας κίνητρο σε νέες ομάδες – όχι απαραίτητα με βάση την ηλικία, αλλά με βάση τη φρεσκάδα και τη δημιουργικότητα των προτάσεών τους. Επιπλέον, οι επιχορηγήσεις δεν θα πρέπει να δίνονται σε συγκεκριμένους ανθρώπους διαρκώς, αλλά για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, ώστε να υπάρχει ανανέωση και να στηρίζονται νέες ιδέες.
Πώς κρίνετε τον τρόπο με τον οποίο δίνονται οι επιχορηγήσεις σήμερα;
Αυτή τη στιγμή, λειτουργεί ένα σύστημα όπου οι ίδιοι άνθρωποι λαμβάνουν επιχορηγήσεις εδώ και 20 χρόνια, ενώ ένας νέος σκηνοθέτης ή μια νεοσύστατη ομάδα ηθοποιών δυσκολεύεται να αναπτυχθεί και να δημιουργήσει κάτι με κρατική στήριξη. Με αυτόν τον τρόπο, περιορίζουμε τις ευκαιρίες για νέες προτάσεις. Κατά τη γνώμη μου, οι επιχορηγήσεις θα πρέπει να δίνονται το πολύ μέχρι πέντε φορές σε έναν δημιουργό. Αν κάποιος έχει παρουσιάσει αξιόλογο έργο και έχει χτίσει το κοινό του, μετά από ένα σημείο πρέπει να προχωρήσει μόνος του. Δεν θεωρώ σωστό να υπάρχουν διαρκείς επιχορηγήσεις σε ιδιώτες. Η Ένωση Θεατρικών Παραγωγών (ΕΛΘΕΠΑ), στην οποία ανήκω, υποστηρίζει αυτή τη θέση. Δεν μπορεί ένας παραγωγός που έχει μια μεγάλη εταιρεία να εμφανίζεται μέσω μιας μικρότερης εταιρείας μόνο και μόνο για να εξασφαλίσει επιχορήγηση. Είναι σαν να έλεγε κανείς ότι τα Αθηναϊκά Θέατρα κρύβονται πίσω από μια άλλη εταιρεία και ζητούν χρηματοδότηση – κάτι που είναι λάθος.
Η Ένωση Παραγωγών στην οποία ανήκετε, η ΕΛΘΕΠΑ, είχε θέσει αιτήματα μετά την καραντίνα. Συνεχίζετε τις διεκδικήσεις σας;
Αυτή τη στιγμή, υπάρχουν δύο ενώσεις – καθώς έχει γίνει διάσπαση – και βρισκόμαστε σε διαπραγματεύσεις για τη συλλογική σύμβαση των ηθοποιών. Η δική μας ένωση έχει πιο θετική στάση στο να διαμορφωθεί μια δίκαιη σύμβαση, και αυτό το διάστημα βρισκόμαστε σε συζητήσεις για το θέμα.
Πώς μπήκατε στον χώρο των θεατρικών παραγωγών; Υπήρξε κάποια παράσταση που σας εντυπωσίασε και σας κίνησε το ενδιαφέρον;
Ξεκίνησα από την τηλεόραση, σε ηλικία 18 ετών. Στην πορεία, μέσα από τις επαφές μου με ηθοποιούς και σκηνοθέτες, άρχισα να ενδιαφέρομαι για το θέατρο. Εκείνη την περίοδο, η τηλεόραση πήγαινε πολύ καλά, οπότε μπήκαμε και στις θεατρικές παραγωγές. Ο άνθρωπος που με έβαλε σε αυτόν τον χώρο ήταν ο Τάσος Παπανδρέου. Ήταν εκείνος που μου έμαθε πραγματικά το θέατρο. Την εποχή που ο Διαγόρας Χρονόπουλος είχε αναλάβει το Θέατρο Τέχνης, συμμετείχα σε κάποιες παραγωγές μαζί με τον Τάσο Παπανδρέου, και τότε είδα το θέατρο πιο "ζεστά". Να σας εκμυστηρευτώ και κάτι προσωπικό: από μικρός, στις σχολικές εκθέσεις, όταν έγραφα τι θέλω να γίνω, έλεγα ότι ήθελα να γίνω θεατρικός παραγωγός. Μεγαλώνοντας, οι γονείς μου με πήγαιναν συχνά στο θέατρο, και έτσι απέκτησα μια βαθιά σχέση με αυτό. Τελικά, η πορεία μου ξεκίνησε από την τηλεόραση, αλλά το θέατρο ήταν πάντα μέσα μου.
Υπάρχει κάποια αξέχαστη αντίδραση του κοινού μετά από παράσταση που θυμάστε;
Για μένα, η χαρά που παίρνει ένας ηθοποιός από το χειροκρότημα είναι η ίδια χαρά που νιώθω κι εγώ ως παραγωγός. Όταν το κοινό χειροκροτεί θερμά μια παράσταση, νιώθω ότι έχω συμβάλει στη δημιουργία κάτι πραγματικά σημαντικού. Φυσικά, υπάρχει και η απογοήτευση όταν μια παράσταση δεν αγκαλιάζεται από τον κόσμο – όχι μόνο σε οικονομικό επίπεδο, αλλά και σε συναισθηματικό. Το θέατρο είναι ζωντανή τέχνη, και η επιτυχία ή η αποτυχία του επηρεάζει όλους όσοι συμμετέχουν.
