Αμαλία Καβάλη: "Με έργα όπως το "Ο άντρας μου" νιώθω ορατή ως γυναίκα"

Η Αμαλία Καβάλη, η κάτοχος του "Μελίνα Μερκούρη" 2022 που γνωρίσαμε ευρέως στις "Άγριες Μέλισσες" και συνεχίζουμε να απολαμβάνουμε στο τηλεοπτικό "Ναυάγιο", μιλά με αποδείξεις στο "α" για τον στρουθοκαμηλισμό της ελληνικής κοινωνίας. Αφορμή η παράσταση "Ο άντρας μου", όπου πρωταγωνιστεί μαζί με τις Μαρία Σκουλά και Μαρία Μαγκανάρη (η οποία και σκηνοθετεί). Η παράσταση, που μόλις έκανε πρεμιέρα στο Θησείον, βασίζεται στο ομότιτλο βιβλίο της Ρούμενα Μπουζάροφσκα που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg σε μετάφραση Αλεξάνδρας Ιωαννίδου.

Πριν μιλήσουμε για τη νέα παράσταση όπου πρωταγωνιστείς, ας κάνουμε μια στάση σε αυτή που μόλις τελείωσε. Τι γεύση σου έχει αφήσει η "Δωδέκατη νύχτα";
Γλυκιά. Όταν ήμουν παιδί στην Κρήτη, φαντασιωνόμουν πώς θα ήταν το υπόγειο του Κουν, οπότε ήταν ήδη φορτισμένο συναισθηματικά το ότι θα έπαιζα εκεί. Αλλά ήμουν και τυχερή γιατί αυτό έγινε με τον Γιάννη Κακλέα σε μια παράσταση όπου όλοι οι συνεργάτες είχαν κέφι. Όλοι οι ηθοποιοί ήταν υπέροχοι συνοδοιπόροι, όπως και οι τεχνικοί και τα παιδιά του φροντιστηρίου.

Η θεατρική χρονιά σου συνεχίζεται με την παράσταση "Ο άντρας μου". Γιατί επέλεξες να ασχοληθείς με αυτό το έργο;
Μου αρέσει η Μαρία Μαγκανάρη και ήθελα πολύ να συνεργαστώ μαζί της. Μετά, όταν είδα και το υλικό, ήξερα ότι δεν μπορώ να χάσω αυτή την ευκαιρία. Είναι ακριβώς αυτό που έχω προσωπικά ανάγκη να ακούσω σήμερα στο θέατρο. Μου λείπουν φρικτά τα κείμενα στα οποία μπορώ να νιώθω ορατή ως γυναίκα, να αισθάνομαι ότι εκπροσωπούμαι σε αυτή την κοινωνία. Βάλτε στην εξίσωση και τη Μαρία Σκουλά, που είναι μάθημα από μόνο του να τη βλέπεις να δουλεύει. Στ’ αλήθεια η ερώτησή μου θα ήταν "και ποιος δεν θα ήθελε να είναι σε αυτήν τη δουλειά".

Μιας και η Μπουζάροφσκα κατάγεται από τη Βόρεια Μακεδονία και αντλεί από την κοινωνία της, αναγνώρισες σημεία ταύτισης ή διαφοράς με την κουλτούρα των ηρωίδων;
Η μόνη διαφορά που εντοπίζω είναι στα εθνικά φαγητά.

Ποιο πιστεύεις ότι είναι εκείνο το ιδιαίτερο στοιχείο της παράστασης για το οποίο αξίζει κανείς να τη δει;
Νομίζω –όσο μπορώ να το πω ως συντελεστής της παράστασης– ότι το κείμενο στέκεται τυχερό με τη σκηνοθέτρια κι η σκηνοθέτρια με το κείμενο. Οι ιστορίες της Μπουζάροφσκα ασχολούνται με τους πυρηνικούς δεσμούς μας, τη σχέση μάνας-κόρης, τη σχέση μεταξύ αδερφιών, συζύγων, τη φιλία, την αντιζηλία, τον έρωτα, το σεξ, και όλα αυτά δεν τα παρουσιάζει ρομαντικοποιημένα και καθωσπρέπει. Οι δεσμοί αυτοί καθορίζουν το ποιοι γινόμαστε, πώς μεγαλώνουμε άλλους ανθρώπους.

"Βιωματική σχέση έχουμε όλοι λίγο-πολύ με τις γυναίκες του έργου: ποιος άραγε από εμάς δεν αναρωτιέται για τα "γονίδιά" του ή έχει κλείσει τη σχέση του με τη σεξουαλικότητά του;"

Παράλληλα, η συγγραφέας εξετάζει το ριζωμένο μέσα μας σύστημα, που το επαναλαμβάνουμε άκριτα κι ασυναίσθητα κι έπειτα το δίνουμε σκυτάλη στην επόμενη γενιά· αν δε μας χτυπήσει ένας προβληματισμός κατακούτελα ή δεν περάσουμε πέντε χρόνια ψυχοθεραπείας, τσεκάροντας σαν μηχανικοί τα θεμέλια του εαυτού μας. Και τη Μαρία Μαγκανάρη την ενδιαφέρουν τα παραπάνω. Σκαλίζει την παράσταση με ειλικρίνεια απέναντι στο κείμενο, διερωτώμενη πώς ο καθένας μας μπορεί να βρει τη φωνή του και να γίνει μια καλύτερη, πιο ελεύθερη εκδοχή του εαυτού του, ή να βρεθεί για πάντα δέσμιος των πράξεών του. 

Ποιους ρόλους θα κληθείς να ερμηνεύσεις; Κουβαλούν αυτοί και κάτι από το δικό σου βίωμα;
Εγώ λέω την ιστορία δύο γυναικών. Η μία αναρωτιέται αν και πού έκανε εκείνη κι ο άντρας της λάθος στο μεγάλωμα του παιδιού τους και κατά πόσον αυτή άρθρωνε ή όχι λόγο στον άντρα και το γιο της. Τι ρόλο παίζουν τα γονίδια γενικά; Τι σημαίνει μοιάζω με κάποιον και πότε αυτό είναι ανακουφιστικό και πότε ανησυχητικό; Πόσο εύκολα θεωρούμε κάποιες συμπεριφορές "γονιδιακές", ενώ ίσως απλώς περνάνε από τον έναν στον άλλο λόγω απλής επανάληψης;

"Είναι τουλάχιστον απογοητευτικό ότι με τα στοιχεία για τις έμφυλες ανισότητες ευρέως διαθέσιμα δεν γίνονται ραγδαίες διορθωτικές πολιτικές κινήσεις"

Η άλλη γυναίκα είναι ένας άνθρωπος που θέλει να είναι αποδεκτή και επιτυχημένη. Έχει κλικάρει τα κουτάκια που έπρεπε: είναι παντρεμένη, μητέρα, επαγγελματίας, καλλιεργημένη, περιποιημένη… Υπάρχει όμως και το κουτάκι "εραστής" που ίσως πρέπει να κλικάρει όπως "κάθε επιτυχημένη γυναίκα". Άραγε ξεκινά την αναζήτηση γιατί στην προσπάθεια να είναι αποδεκτή έχει καταπιέσει τη σεξουαλικότητά της ή επειδή είναι άλλο ένα κουτάκι που πρέπει να κλικάρει; Βιωματική σχέση έχουμε όλοι λίγο-πολύ με αυτές τις γυναίκες: ποιος άραγε από εμάς δεν αναρωτιέται για τα "γονίδιά" του ή έχει κλείσει τη σχέση του με τη σεξουαλικότητά του;

Ποια είναι η πραγματικότητα γυναικών και θηλυκοτήτων στη σύγχρονη Ελλάδα όπως την έχεις βιώσει εσύ;
Βοηθά περισσότερο να μιλάμε με στατιστική παρά με προσωπικά βιώματα, γιατί έχουμε την τάση να παραγκωνίζουμε τα τελευταία ως "μεμονωμένα περιστατικά" ή "προσωπικές απόψεις". Σύμφωνα με τα δεδομένα του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (https://eige.europa.eu/gender-equality-index/2023), από το 2013 μέχρι φέτος ήμασταν συνεχώς τελευταίοι της λίστας στον δείκτη ισότητας –παρά τρίχα δηλαδή μία δεκαετία. Ο δείκτης αυτός λαμβάνει υπόψη δεδομένα σχετικά με την ενδοοικογενειακή βία και τη θέση της γυναίκας στην πολιτική, την εργασία, το σπίτι. Την ίδια στιγμή, μια έρευνα του Ευροβαρόμετρου το 2017 έδειχνε πως ο μέσος Έλληνας πίστευε ότι η ισότητα έχει επιτευχθεί. Η απόκλιση της "άποψής" του και της πραγματικότητας ήταν τεράστια. Στρουθοκαμηλίζουμε και είναι τουλάχιστον απογοητευτικό ότι με αυτά τα στοιχεία ευρέως διαθέσιμα δεν γίνονται ραγδαίες διορθωτικές πολιτικές κινήσεις.