Η Τίλντα Σουίντον στη Στέγη: Ξεκίνησε η προπώληση για το "Ενσαρκώνοντας τον Παζολίνι"

Στο -1 της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση έρχονται από 11 έως 16 Δεκεμβρίου για πρώτη φορά η βραβευμένη με Όσκαρ Τίλντα Σουίντον μαζί με τον ιστορικό μόδας Ολιβιέ Σαγιάρ, στην τελετουργική περφόρμανς "Ενσαρκώνοντας τον Παζολίνι”, με πρωταγωνιστές τα κοστούμια από τις εμβληματικές ταινίες του Πιερ Πάολο Παζολίνι: από τις "1001 νύχτες" ως το "Σαλό, 120 ημέρες στα Σόδομα". "Lacrimae rerum” ("[υπάρχουν] δάκρυα για τα πράγματα"): τη σημασία αυτού του λατινικού ρητού έρχεται να μας θυμίσει η ιδιαίτερη παράσταση - σύγχρονη ιεροτελεστία "Embodying Pasolini”, αφού τα αντισυμβατικά κοστούμια και τα αντικείμενα των ταινιών του Παζολίνι αποκαλύπτονται μπροστά μας, ικανά να φέρουν δάκρυα στα μάτια. 

Τελετουργικό ντεφιλέ και την ίδια στιγμή ένας απόλυτα ιδιοσυγκρασιακός φόρος τιμής στον μεγάλο αντικομφορμιστή κινηματογραφιστή, ποιητή και ακτιβιστή Παζολίνι που δολοφονήθηκε βάναυσα στα 53 του χρόνια, το 1975, είναι η πρωτότυπη παράσταση-ζωντανή εγκατάσταση που εμπνεύστηκαν ο επιμελητής μόδας Ολιβιέ Σαγιάρ και η Βρετανίδα ηθοποιός Τίλντα Σουίντον, σταθεροί καλλιτεχνικοί συνεργάτες εδώ και χρόνια. Η υψηλή μόδα συναντά την υψηλή τέχνη έχοντας ως καμβά το ανδρόγυνο σώμα της Τίλντα Σουίντον, που πάνω του παρελαύνει και εγγράφεται ως γεγονός μια συλλογή με περισσότερα από τριάντα κοστούμια και αντικείμενα που σχεδίαζε τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 ο Ντανίλο Ντονάτι και ετοίμαζε το ατελιέ Farani για τις ταινίες του Ιταλού σκηνοθέτη.

Κοστούμια και αντικείμενα που είναι από μόνα τους έργα τέχνης: από το βιβλικό, εμπνευσμένο από τα καφτάνια των Βεδουίνων και βαμμένο σμαραγδί –σαν από πίνακα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου– κοστούμι του Ηρώδη στο "Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο" του 1964 έως το χειροποίητο απ’ άκρη σ’ άκρη και διακοσμημένο με φτερά και όστρακα κοστούμι και στέμμα που φορούσε ως Ιοκάστη η Silvana Mangano στον "Οιδίποδα Τύραννο" του 1967 και από εκεί στα ρούχα και τα αντικείμενα του εξωτικού "Χίλιες και μία νύχτες" (1974) και του σαρωτικού "Σαλό, 120 μέρες στα Σόδομα" (1975).

Μόνο που εδώ η ίδια η Σουίντον, σαν μια σιωπηλή κούκλα βιτρίνας, φορά ένα ένα τα κοστούμια, για να τα δουν όλοι. Αιχμαλωτισμένη στο ύφασμα, δεν ερμηνεύει τους ρόλους των ηθοποιών εκείνων που τα πρωτοφόρεσαν. Αντιθέτως, ο ρόλος της είναι ακριβώς η απουσία ρόλου, αναδεικνύοντας ένα ορφανό πλέον κοστούμι, αποκομμένο από το σώμα, από τους ηθοποιούς, από τις ταινίες. Ικανό να συγκινήσει, έτσι όπως εμφανίζεται απαστράπτον μέσα στην ιερατική μοναξιά του.

Στην παράσταση παρουσιάζονται –ως επί το πλείστον για πρώτη φορά μετά την κατασκευή τους– δεκάδες φορέματα και πανωφόρια, επεξεργασμένα με διάφορες πειραματικές τεχνικές της Arte Povera, διά χειρός του ίδιου του Ντανίλο Ντονάτι. Συνοδεύονται από τα ξύλινα καλούπια του Laboratorio Pieroni, που αποτέλεσαν τη βάση για τη δημιουργία των καπέλων στις ταινίες του Παζολίνι. O Παζολίνι, που φημίζεται για τα αιρετικά του έργα, την ποιητική και ταυτόχρονα οξυδερκή του ματιά στην ανθρώπινη κατάσταση και τις κοινωνικοπολιτικές και θρησκευτικές του ανησυχίες, βρήκε τον ιδανικό συνεργάτη στο πρόσωπο του Ντονάτι, τα κοστούμια του οποίου προσέδιδαν αυθεντικότητα και ιστορική ακρίβεια (ή, στην περίπτωση του "Σαλό, 120 Μέρες στα Σόδομα", σαδιστική έμφαση) στο κινηματογραφικό οικοδόμημα του Ιταλού σκηνοθέτη.

Την Παρασκευή 15 Δεκεμβρίου, μετά το τέλος της παράστασης θα ακολουθήσει συζήτηση με τον Ολιβιέ Σαγιάρ και την Τίλντα Σουίντον, με ταυτόχρονη διερμηνεία στα ελληνικά.

Πρόκειται για την πέμπτη συνεργασία της Σουίντον και του Σαγιάρ. Η πρώτη τους σύμπραξη έγινε το 2012 στο Μουσείο της Μόδας του Παρισιού, Palais Galliera, με την ηθοποιό να "ενεργοποιεί" ενδύματα από τη συλλογή ιστορικών κοστουμιών του μουσείου: από βικτωριανές τουαλέτες και ναπολεόντειες στρατιωτικές στολές μέχρι κομμάτια από τους οίκους Chanel, Schiaparelli και Balenciaga. Συνεργασίες Olivier Saillard και Tilda Swinton: "The Impossible Wardrobe” (2012), "Eternity Dress” (2013), "Cloakroom – Vestiaire obligatoire” (2014), "Sur-exposition” (και με τη Charlotte Rampling, 2016), "Embodying Pasolini” (2022).

Η Σουίντον συγκαταλέγεται συχνά σε λίστες με τις πιο καλοντυμένες ηθοποιούς. Το χαμαιλεόντειο στυλ της έχει αναγνωριστεί, μεταξύ άλλων, από την εφημερίδα "The Guardian” και το site υψηλής ραπτικής Net-A-Porter. To "Ενσαρκώνοντας τον Παζολίνι” είναι εμπνευσμένο από το ιταλικό πρότζεκτ "RoMaison”, ένα πρόγραμμα που αποτίνει φόρο τιμής στα παραδοσιακά ατελιέ της Ρώμης, εξερευνώντας τη σχέση τους με τη μόδα και το σινεμά.