Alex Kat©
Φαντασμαγορική και μαγική, συναισθηματική και προσωπική, η "Άλλη πλευρά της καταιγίδας", σε σύλληψη και σκηνοθεσία του Γιάννη Χουβαρδά (συνεργασία στο κείμενο της Έρις Κύργια), αποδείχθηκε η καλύτερη έναρξη του Φεστιβάλ Αθηνών, ειδικά καθώς επισφραγίζει την πρώτη κανονική διοργάνωση μετά την άρση των μέτρων περί πανδημίας. Πρόκειται για μια παραγωγή αντάξια ενός μεγάλου Φεστιβάλ, για μια λαμπερή γιορτή αλλά και ένα συγκινητικό φόρο τιμή στο θέατρο και στην έβδομη τέχνη-, καθώς και για μια εκ βαθέων κατάθεση της αγωνίας του ιθύνοντος νου.
Στην παράσταση συνομιλούν δύο "ιερά τέρατα" της παγκόσμιας τέχνης, ο Σέξπιρ και ο Όρσον Ουέλς, μέσα από την εξαιρετική ιδέα του Χουβαρδά να συνενώσει τα τελευταία τους έργα σε μια κοινή ιστορία. Έτσι η "Τρικυμία" συναντάει την -ανολοκλήρωτη- ταινία του Ουέλς, "Η άλλη πλευρά του ανέμου" μέσα σε ένα κινηματογραφικό στούντιο και η δραματουργική συνθήκη του σεξπιρικού κύκνειου άσματος μεταφέρεται εξολοκλήρου στο Χόλιγουντ της Χρυσής Εποχής. Ο Πρόσπερο γίνεται Όρσον Ουέλς, το νησί όπου έχει καταφύγει μετά την προδοσία του αδερφού του είναι ένα εγκαταλελειμμένο στούντιο της Sycorax (όνομα δανεισμένο κι αυτό από την "Τρικυμία" και τη μητέρα του Κάλιμπαν), η προδοσία που υφίσταται έχει να κάνει με έξωθεν επέμβαση στην τελευταία ταινία του, που θα σημάνει το τέλος της καριέρας του, τα μαγικά κόλπα του, προκειμένου να εκδικηθεί όσους τον πρόδωσαν, γίνονται κινηματογραφικά εφέ και χειρισμοί ενός "μάγου/σκηνοθέτη", ενώ τα πρόσωπα είναι όλα εμβληματικές μορφές του (αμερικάνικου) σινεμά, ή/και συνεργάτες του μεγάλου σκηνοθέτη: ο Φρεντ Αστέρ (Φερντινάντο) και η Τζίντζερ Ρότζερς (Μιράντα), ο Γκάρι Γκρέιβερ, οπερατέρ του Ουέλς (Άριελ), ο Πίτερ Λόρε (Κάλιμπαν), ο Χοντρός (Στέφανο) και ο Λιγνός (Τρινκούλο), ο Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ (Αντόνιο), η Ρίτα Χέιγουορθ (ως Γκονζάλα - η μόνη ηρωίδα που δεν υπάρχει στο σεξπιρικό πρωτότυπο), κ.ά.
Το πλαίσιο αυτό δίνει την ευκαιρία για την επίτευξη μίας μεγαλειώδους, υψηλών τεχνολογικών απαιτήσεων, παραγωγής, καθώς ο χώρος Δ της Πειραιώς 260 μεταμορφώνεται σε κινηματογραφικό στούντιο, με τη δράση να απλώνεται σε κάθε σημείο του, και ο θεατής υποβάλλεται σε μια γοητευτική εμπειρία ψευδαίσθησης και "αλήθειας", βλέποντας να ζωντανεύει μπροστά του η μαγεία του "παλιού Χόλιγουντ". Το σκηνικό της Εύας Μανιδάκη εξυπηρετεί τις πολλαπλές ανάγκες της δράσης με λειτουργικότητα και καλαισθησία, όπως και τα υπέροχα κοστούμια της Ιωάννας Τσάμη, που συμβάλλουν καθοριστικά στη φαντασμαγορική εμπειρία. Η αισθητική και τεχνική υπεροχή της παράστασης είναι αξιοσημείωτη, γεγονός που επισφραγίζει τη σπουδαιότητα -και αναγκαιότητα- της ύπαρξης θεσμών που μπορούν να υποστηρίξουν παραγωγές τέτοιων απαιτήσεων.
Φυσικά, η παράσταση δεν αρκείται στο παραπάνω φαντασμαγορικό κέλυφος. Ούτως ή άλλως, πρόκειται για ένα δύσκολο στοίχημα, που συνενώνει τους θεατρικούς με τους κινηματογραφικούς κώδικες -γεγονός που ανεβάζει τον πήχη της δυσκολίας όσον αφορά στο σκηνοθετικό στήσιμο και τις ερμηνείες- αλλά αυτό που έχει σημασία δεν είναι, βέβαια, απλώς οι τεχνικές απαιτήσεις αλλά η μαγεία του παιχνιδιού μεταξύ θεάτρου και κινηματογράφου και σε δεύτερο επίπεδο μεταξύ τέχνης και ζωής, το συνεχές σπάσιμο της σύμβασης, η δημιουργία ενός μικτού θεάματος τόσο συμπαγούς όσο και γεμάτου ρωγμές, ώστε να κυλήσει μέσα του το πραγματικό, χειροπιαστό άγχος που κάθε αληθινός καλλιτέχνης νιώθει, η διερώτηση πάνω στο νόημα ύπαρξης της τέχνης, η αίσθηση ματαιότητας που συχνά κατακλύζει τους καλλιτέχνες, κλπ.
Γι’ αυτό άλλωστε ο Όρσον Ουέλς δίνει τη βάση της όλης σύλληψης, και ειδικά η τελευταία ταινία του, που αφορά ακριβώς μια ιστορία καλλιτεχνικού απολογισμού, όπου ένας σκηνοθέτης κάνει το "λογαριασμό" της ζωής και του έργου του, ενώ στην πορεία θα παρεισφρύσει στιγμιαία ο Φελίνι και το, επίσης χαρακτηριστικό της ίδιας αγωνίας, "8 1/2". Κι έτσι όλο αυτό το σκηνικό, θεαματικό παιχνίδι γίνεται μία υπόκωφη αλλά δυνατή, συγκινητική κατάθεση της προσωπικής αγωνίας του Γιάννη Χουβαρδά, και όλων των συμμετεχόντων, την οποία έρχεται να ενισχύσει ακόμη περισσότερο ο Γιάννης Βογιατζής, που τα τελευταία λεπτά της παράστασης σπάει ολοκληρωτικά τον "τέταρτο τοίχο", καταθέτωντας το προσωπικό του βίωμα από τη διαδρομή του στην τέχνη και μαζί μιαν απάντηση στο αγωνιώδες καλλιτεχνικό ερώτημα: τι μένει, τελικά, από όλα αυτά; Και κάπως έτσι, μέσα από τη συνάντησή μας με μυθικές μορφές, άλλες υπαρκτές και άλλες δημιουργήματα μυθοπλασίας, αντιλαμβανόμαστε ότι αν πράγματι εμείς οι άνθρωποι "είμαστε φτιαγμένοι από την ύλη που είναι φτιαγμένα τα όνειρα", τότε οι καλλιτέχνες είναι αυτοί που δίνουν νόημα στο όνειρο που λέγεται ζωή. Κι αφού το θέατρο δημιουργήθηκε από την ανάγκη των ανθρώπων να λένε ιστορίες, η "Άλλη πλευρά της καταιγίδας" λέει την πιο πρωταρχική ιστορία απ’ όλες -τι ήρθα να κάνω στον κόσμο;- με τον ομορφότερο τρόπο.
Προσεγμένη μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια, τόσο στις τεχνικές απαιτήσεις όσο και στη χολιγουντιανή ανασύσταση, η παράσταση χρωστάει πολλά στη μουσική σύνθεση και εκτέλεση του Θοδωρή Οικονόμου, στο σχεδιασμό βίντεο και το σχεδιασμό των ζωντανών πλάνων του Παντελή Μάκκα, στους φωτισμούς και την κινηματογράφηση του Σίμου Σαρκετζή, στις χορογραφίες του Φωκά Ευαγγελινού και στην κίνηση της Μαρκέλλας Μανωλιάδη, στο μακιγιάζ του Αχιλλέα Χαρίτου (που συμμετέχει επίσης ως μακιγιέρ στην παράσταση), στις κομμώσεις του Δημήτρη Αποστολίδη. Και φυσικά ειδική μνεία αξίζει στους εξαίρετους ηθοποιούς: Αλέξανδρος Μυλωνάς (Όρσον Γουέλς-Πρόσπερο), Έκτορας Λυγίζος (Γκάρι Γκρέιβερ-Άριελ), Δημήτρης Πιατάς (Πίτερ Λόρε-Κάλιμπαν), Άλκηστις Πουλοπούλου (Ρίτα Χέιγουορθ-Γκονζάλα), Ελένη Μπούκλη (Τζίντζερ Ρότζερς-Μιράντα), Αντώνης Μυριαγκός (Τζέιμς Κάγκνεϊ-Σεμπαστιάνο), Δημήτρης Παπανικολάου (Βίνσεντ Πράις-Αλόνσο), Δημήτρης Πασσάς (Φρεντ Αστέρ-Φερντινάντο), Χάρης Φραγκούλης (Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ-Αντόνιο), Άρης Μπαλής (Σταν Λόρεν-Τρινκούλο), Πυγμαλίων Δαδακαρίδης (Όλιβερ Χάρντι-Στέφανο).
Περισσότερες πληροφορίες
Η άλλη πλευρά της καταιγίδας
Ο καταξιωμένος σκηνοθέτης παραθέτει ένα μαγικό ταξίδι στον κόσμο του θεάτρου και του κινηματογράφου σε μια παράσταση που εμπνέεται από το τελευταίο θεατρικό έργο του Ουίλιαμ Σαίξπηρ «Καταιγίδα» και την ανολοκλήρωτη ταινία του Όρσον Γουέλς «Η άλλη πλευρά του ανέμου».
