Nelly’s, Βραδυνό ένδυμα Apteros Nike του οίκου Τσούχλου, 1938 © Μουσείο Μπενάκη/Φωτογραφικά Αρχεία
Η έκθεση της Nelly's στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς προσφέρει σίγουρα μια χορταστική ξενάγηση στη φωτογραφική διαδρομή της εμβληματικής φωτογράφου Έλλης Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη μέσα από πάνω από 350 φωτογραφίες που εκτίθενται χωρισμένες σε διαφορετικές θεματικές και χρονολογικές ενότητες. Δεν είναι τυχαίο ότι Σάββατο μεσημέρι τη βρήκαμε γεμάτη κόσμο και ότι αποτελεί από τις πρώτες προτιμήσεις του παραδοσιακού αστικού κοινού του μουσείου. Με ένα ατμοσφαιρικό στήσιμο, με ταπετσαρίες σε ρετρό χρώματα και μοτίβα που παραπέμπουν στο μεσοπόλεμο, και διανθισμένα με κάποια προσωπικά αντικείμενα της φωτογράφου και κοστούμια από τη συλλογή του Μουσείου που συμπληρώνουν την ενότητα σχετικά με τις Δελφικές Εορτές και την νέα ελληνική μόδα της εποχής, προσφέρει μια διεξοδική παρουσίαση των φωτογραφικών σωμάτων της δουλειάς της Nelly's από την εποχή που σπούδαζε στη Δρέσδη και τα πορτρέτα της πρώτης εποχής του αθηναϊκού στούντιό της, κι από τις εμβληματικές φωτογραφίες της με τις χορεύτριες στην Ακρόπολη μέχρι τις περιηγήσεις της στην ελληνική επαρχία και τις διαφημιστικές της φωτογραφίες όταν μετακόμισε στη Νέα Υόρκη ή τις αποτυπώσεις των ουρανοξυστών.
Ειδική μνεία αξίζει στους "Παραλληλισμούς", τα φωτογραφικά κολάζ όπου η Nelly's κάνει σαφές με τον πιο εύγλωττο τρόπο τη φιλοσοφία της για τη συγγένεια της Ελλάδας της εποχής της με αυτήν της αρχαιότητας αντιπαραβάλλοντας αρχαία έργα τέχνης και Έλληνες της υπαίθρου στημένους έτσι ώστε να αναδεικνύονται οι μεταξύ τους οπτικές ομοιότητες. Σε απόσπασμα της εκπομπής Μονόγραμμα του 1994 που προβάλλεται στο Μουσείο Μπενάκη την ακούμε αγανακτισμένη που κάποιοι στις ΗΠΑ υποστήριζαν ότι δεν καταγόμαστε από τους αρχαίους αλλά από Αλβανούς και άλλες φυλές κάτι που βάλθηκε όπως δηλώνει να αμφισβητήσει με τους "Παραλληλισμούς" της.
Το αφήγημα αυτό, το οποίο σήμερα φαντάζει προβληματικό, πρέπει να ειδωθεί φυσικά μες στο πνεύμα της εποχής, τις αναζητήσεις της γενιάς του '30 και του τι συνιστούσε μοντέρνο, αλλά και το καθεστώς της δικτατορίας του Μεταξά. Άλλωστε η Nelly's ήταν από τους φωτογράφους που είχαν συνεργαστεί επίσημα με το τότε Υπουργείο Τύπου και Τουρισμού σε τουριστικές καμπάνιες στην προσπάθεια του κράτους να διαμορφώσει "τουριστική συνείδηση" και να προσδώσει "οπτικό περιεχόμενο στην έννοια Ελλάδα" (όπως διαβάζουμε στον αναλυτικό κατάλογο της έκθεσης, σε μορφή coffee table book / τα quotes είναι της Ειρήνης Μπουντούρη) αλλά και στους εορτασμούς της 4ης Αυγούστου του 1938. "Εύχομαι οι φωτογραφίες σας να δημοσιευτούν, καθώς είναι η καλύτερη προπαγάνδα για τη σύγχρονη Ελλάδα που έχω δει” γραφει στη Νέλλη το 1947 η Gisela Richter, επιμελήτρια της ελληνορωμαϊκής Συλλογής του Metropolitan Museum of Art.
Πάντως παράλληλα με την καταγραφική παρουσίαση της δουλειάς της Nelly's, η οποία επισφραγίζει και τη συστηματική δουλειά επαναρχειοθέτησης που έγινε από την επιστημονική ομάδα του Τμήματος Φωτογραφικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη θα είχε ενδιαφέρον και σημασία να αναλυθεί περισσότερο το πλαίσιο της εποχής. Είτε με ένα συμπόσιο, είτε με κάποια ενότητα στην έκθεση ή τον κατάλογο θα άξιζε να απαντηθούν σε μια νεότερη γενιά κάποια ερωτήματα ως προς το πολιτικό και καλλιτεχνικό αφήγημα της εποχής, αλλά και τις συγγένειες της φωτογράφου με καλλιτεχνικά ρεύματα στην Ευρώπη, με τον φεμινισμό και τη θέση της γυναίκας στην εποχή της. Πως (θα μπορουσε να) συνομιλεί η Nelly's για παράδειγμα με την Άλκη Ζέη, μια άλλη δυναμική γυναίκα, με εντελώς διαφορετικές ιδεολογικές πεποιθήσεις, η διαδρομή της οποίας παρουσιάζεται έναν όροφο πιο κάτω στην έκθεση "Αλκη Ζέη 1923 - 2020. Ο μεγάλος περίπατος της Άλκης".
Μόνο έτσι ανανεώνεται το ενδιαφέρον για μια ιστορική πρωτοπόρο και εκπαιδευόμαστε να βλέπουμε τους καλλιτέχνες όχι ως μοναδικές περιπτώσεις ιδιοφυΐας αλλα και ως ιστορικά υποκείμενα. Και υπηρετούμε τον νέο ορισμό των μουσείων ως δεξαμενές κριτικής σκέψης, συμπερίληψης, προβληματισμού, ηθικής και όχι ως κιβωτούς καλαισθησίας για ένα ελίτ κοινό.
Αναζητώντας αντίστοιχες διευρυμένες ματιές στο έργο της Nelly’s που πάνε πέρα από την εξιδανίκευση και προσωπικά δεν βρήκα στην έκθεση και τον κατάλογο ανακάλυψα τη δουλειά της Μαριάννας Καράλη, διδακτόρισσας της ιστορίας της τέχνης και ακαδημαϊκής υποτρόφου του Πανεπιστημίου Κρήτης, η οποία παρουσίασε πριν λίγο καιρό μια εισήγηση σχετικά με τη Nelly’s στο Ζ΄ Συνέδριο Ιστορίας της Τέχνης που πραγματοποιήθηκε στην Εθνική Πινακοθήκη. Στη συντμημένη εκδοχή της εισήγησής της που φιλοξενούμε στις σελίδες μας σκιαγραφείται η ανιστορική και α-πολικοποιημένη αισθητικοποίηση της Nelly’s και η σύνδεσή της με διαφορετικών πολιτικών αποχρώσεων και επιδιώξεων διακυβεύματα, από το 1975 ως το 1992.
Διαβάστε Επίσης
Διαβάστε Επίσης
