Κωνσταντίνος Λέπουρης
Μπαίνω στο παλιό διαμέρισμα της προπολεμικής πολυκατοικίας, στην Οικία Ίλιτς, ένα χώρο που μοιάζει να έχει σταματήσει στο χρόνο. Οι βαριές κόκκινες κουρτίνες, τo σιδερένιo κρεβάτι, τα χαλιά που δείχνουν να έχουν πατηθεί από αμέτρητα βήματα, τα αντικείμενα άλλης εποχής που τα έχουν αγγίξει πολλά χέρια. Κάθομαι και, καθώς μας σερβίρουν κρασί σε κρυστάλλινα ποτήρια λικέρ, νιώθω μια περίεργη οικειότητα. Εδώ, σ’ αυτό το σαλόνι, θα ζωντανέψει η ιστορία του Ιβάν Ιλίτς μέσα από τα μάτια της υπηρέτριάς του. Η Όλια Λαζαρίδου, ντυμένη καμαριέρα, μπαίνει στο χώρο με μια γαλήνια αλλά φορτισμένη παρουσία. Είναι αυτή που θα μας οδηγήσει σε ένα ταξίδι βαθιά ανθρώπινο, σε μια ιστορία που μπορεί να ανήκει σε έναν Ρώσο δικαστή του 19ου αιώνα, αλλά μιλά για όλους μας: για τη φθορά, το φόβο, την ύπαρξη, το θάνατο. Τα λόγια της είναι απλά, λιτά, αλλά κουβαλούν όλο το βάρος της ανθρώπινης εμπειρίας.
Η σκηνοθέτρια Δανάη Ρούσσου, που έκανε τη θεατρική διασκευή της νουβέλας του Τολστόι "Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς" δεν κάνει καμία προσπάθεια να μας εντυπωσιάσει. Δεν χρειάζεται. Η επιλογή να δοθεί ο λόγος στην υπηρέτρια είναι ένα εύστοχο εύρημα: δεν είναι ο ίδιος ο Ιβάν Ιλίτς που μας διηγείται την ιστορία του, αλλά κάποια που έζησε δίπλα του, στη σκιά του. Αυτή η απόσταση, παραδόξως, μας φέρνει ακόμα πιο κοντά του. Μέσα από το συναίσθημα που εκφράζει, μέσα από τη μαρτυρία της, ο Ιβάν Ιλίτς γίνεται ένας άνθρωπος σαν κι εμάς, κάποιος που πάλεψε, έζησε, φοβήθηκε και τελικά αναγκάστηκε να αντικρίσει το αναπόφευκτο. Η παράσταση δεν είναι απλώς ένα θέαμα· είναι μια βιωματική εμπειρία η οποία συμπληρώνεται από έναν κύκλο συζητήσεων που ακολουθούν κάποιες παραστάσεις. Ο χώρος, τα αντικείμενα, ακόμα και το κρασί που μας προσφέρουν στο τέλος, όλα συμβάλλουν σε αυτή την αίσθηση οικειότητας, σε αυτή την απόπειρα να μιλήσουμε για το θάνατο χωρίς φόβο. Και, ίσως, μιλώντας για το θάνατο, μιλάμε πιο ειλικρινά για τη ζωή. Ο Τολστόι έγραψε για το θάνατο, αλλά η Λαζαρίδου και η Ρούσσου μας θύμισαν κάτι ακόμα πιο πολύτιμο: πώς να μιλάμε για τη ζωή.
Περισσότερες πληροφορίες
Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς
Σε ένα χώρο που διαμορφώθηκε ως η κατοικία του Ιβάν Ιλίτς παρουσιάζεται η θεατρική διασκευή της νουβέλας όπου ο Τολστόι στοχάζεται με σπαρακτικό και συνάμα κωμικό τρόπο πάνω στις έννοιες της ζωής και του θανάτου. Μέσα σε μια προπολεμική πολυκατοικία μία υπηρέτρια μαζεύει τα πράγματα κάποιου που δε ζει πια και αφηγείται την ιστορία του. Το πώς βιώνουμε σήμερα την έννοια της φθοράς πραγματεύεται η παράσταση-εμπειρία.
