Ο Μαρκήσιος ντε Σαντ δόξασε τον έρωτα στα σαλόνια. Ο Σιμό τον υμνολογεί μες στα παρισινά γκέτο. Η θεατροποίηση της αθυρόστομης ερωτικής νουβέλας του εξαγνίζεται από τη σκηνική αθωότητα της φετινής κατόχου του βραβείου «Μελίνα Μερκούρη» Λένας Δροσάκη.
Κανείς δεν ξέρει ποιος είναι ο Σιμό. Το σίγουρο είναι πως το χειρόγραφο με το εν λόγω ψευδώνυμο που εκδόθηκε με τον τίτλο «Η Λίλα λέει» («Lila dit ça», 1996) υπήρξε ένα εκδοτικό φαινόμενο, προφητικό των «Πενήντα αποχρώσεων του γκρι». Δημιούργησε αίσθηση, γνώρισε αλλεπάλληλες εκδόσεις, μεταφράστηκε κι έγινε ταινία (το 2004). Η λογοτεχνική του αξία, ωστόσο, απέχει πολύ από εκείνη του best seller της Ε.Λ. Τζέιμς. Είτε ο Σιμό υπήρξε αυτοπροσώπως ο άνεργος νεαρός Άραβας της νουβέλας του, την οποία έγραψε αφηγούμενος σε πρώτο πρόσωπο τη μοιραία σχέση του με τη 16χρονη καθολική Λίλα, είτε ένας ή περισσότεροι συγγραφείς, εκδότες και επιμελητές που ενεπλάκησαν στην «κατασκευή» αυτού του –καλλιτεχνικά και εμπορικά– ευτυχούς φαινομένου, το βέβαιο είναι πως στο «Η Λίλα λέει» μπορεί κανείς να ανιχνεύσει την υπερβατική παράδοση ερωτισμού του Μαρκησίου ντε Σαντ, του Ζορζ Μπατάιγ, του Ζαν Ζενέ, της Αναΐς Νιν, της Μαργκερίτ Ντιράς, ακόμη και του Μπορίς Βιάν.
Και σίγουρα δεν είναι τυχαίο πως, όταν η «Λίλα» πρωτοεκδόθηκε, χαιρετίστηκε ως ένα λογοτεχνικό διάβημα τόσο αινιγματικό, τολμηρό και σκανδαλώδες όσο «Η ιστορία της Ο» του 1954. Η τυχαία συνάντηση ενός νεαρού παρία των παρισινών γκέτο, του μελαψού Σιμό, με τη Λίλα, ένα βρομόστομο ξανθό άγγελο με γλώσσα πουτάνας, είναι το αντικείμενο της νουβέλας, η οποία ολοκληρώνεται ταυτίζοντας τον αισθησιασμό με τον μυστικισμό και τον έρωτα με το θάνατο. Γιατί η –φερόμενη ως εκπορνευόμενη– Λίλα των ασύστολων σεξουαλικών φαντασιώσεων και των ερωτικών οργίων συναντά, τελικά, την αγιοσύνη εν μέσω θυσιών και εξορκισμών, βίας και ακολασίας.
Η παράσταση του Θεάτρου Τέχνης, σε μετάφραση-διασκευή της Μαριάννας Κάλμπαρη, αποτελεί την πρώτη φορά που η «Λίλα» παρουσιάζεται στη σκηνή. Μολονότι οι ζωηροί διάλογοι και οι φλογερές στιχομυθίες της έχουν μια δόση θεατρικότητας και οι περιγραφές μια υπερρεαλιστική ποιητικότητα («θα ’θελα η νύχτα να έβγαζε δόντια και να με κατάπινε»), το συγκεκριμένο σκηνικό εγχείρημα αναχαιτίζεται από το γνωστό παράγοντα: η λογοτεχνία δεν είναι θέατρο. Υπάρχουν, ωστόσο, κάποιες σκηνοθετικές λύσεις που προσδίδουν θεατρικότητα στην παράσταση, όπως η «κούνια» που αντικαθίσταται από τη νωχελική κίνηση της πρωταγωνίστριας πάνω στο μοναχικό τραπέζι του σκηνικού με τις σωριασμένες μαύρες σακούλες – απεικόνιση της «χειρότερης συνοικίας του σύμπαντος», όπως λέει κι ο συγγραφέας (σκηνικά-κοστούμια: Κωνσταντίνος Ζαμάνης).
Αν και αυστηρώς ακατάλληλη για ανηλίκους (λόγω της αθυροστομίας της), η παράσταση που συν-σκηνοθέτησαν ο Βασίλης Μαυρογεωργίου και η Μαριάννα Κάλμπαρη εξαγνίζει το πορνογραφικά σκανδαλώδες μέσα στην αθωότητα που φέρει κατάσαρκα η –ιδανική για το συγκεκριμένο ρόλο– Λένα Δροσάκη: η λεπτή φωνή της, το καθαρό «παιδικό» της βλέμμα, η νευρώδης κίνηση και η ανεπιτήδευτη λάμψη της συνάδουν θαρρείς με όλες τις περιγραφές της Λίλας από τον Σιμό. Κοντά της, υποδειγματικός συμπρωταγωνιστής, ο γενναιόδωρα απροσποίητος Βασίλης Μαυρογεωργίου. Καμιά χυδαιότητα δεν διαπράττεται επί σκηνής: το αγοραίο μεταμορφώνεται σε ωραίο και ο αισθησιασμός παράγεται μέσω ενός διακριτικού, σκωπτικού κι ευγενούς χιούμορ.
ΘΕΑΤΡΟ ΤΕΧΝΗΣ «ΚΑΡΟΛΟΣ ΚΟΥΝ» - ΥΠΟΓΕΙΟ Πεσμαζόγλου 5, 2103228706. Διάρκεια: 90΄.
Παραστάσεις μέχρι τις 7/4.
Περισσότερες πληροφορίες
Η Λίλα λέει
Μια ιστορία αγάπης, άκρως τολμηρή και ποιητική, για την απώλεια της αθωότητας σε μια διεφθαρμένη εποχή όπως η δική μας
