Για τον Χάρη Ρώμα, η ανάγκη να αισθανθούμε ορατοί είναι πιο βαθιά απ’ όσο νομίζουμε

Πρωταγωνισμός, συγγραφή, πολιτική. Τι σας τροφοδοτεί και έχετε τόση ενέργεια;
Με πετυχαίνεις σε μια στιγμή που πριν από πέντε λεπτά σκεφτόμουν ότι… θα μπορούσα να κάνω και κάτι παραπάνω! Η συγγραφή του έργου ολοκληρώθηκε πριν από λίγο καιρό, και φυσικά στη συνέχεια το διαμορφώνω και στις πρόβες. Η σκηνοθεσία και η υποκριτική πάνε μαζί. Θέλω να διευκρινίσω όμως ότι αυτό το κάνω μόνο στις προσωπικές μου δουλειές, όπου αισθάνομαι ότι μπορώ να προάγω το είδος του χιούμορ που αγαπώ στη θεατρική κωμωδία.

Στις κωμωδίες σας επιλέγετε να σκηνοθετείτε εσείς. Γιατί;
Η θεατρική κωμωδία είναι πολύ προσωπική υπόθεση. Πρέπει να διδάξεις τον τρόπο που θα ειπωθεί το αστείο, πώς θα λειτουργήσει σκηνικά. Για αυτό σκηνοθετώ τις κωμωδίες μου — για να είναι λειτουργικό το χιούμορ και να ειπωθεί όπως έχει γραφτεί.

Η "Πριγκίπισσα των Αγίων Σαράντα" είναι, όπως λέτε, η πιο αστεία κωμωδία που έχετε γράψει;
Ναι, πραγματικά! Δεν μου έρχεται στο μυαλό τι άλλο θα μπορούσα να κάνω για να την ξεπεράσω. Έχει εξαντλήσει όλη τη φόρμα της φάρσας: τη γαλλική σχολή με τις συμπτώσεις, το απρόσμενο, το αναπάντεχο, αλλά και την αγγλική σχολή του Τσάπμαν. Είναι μεγάλη μαστοριά να τα συνδυάσεις σωστά χωρίς να γίνει κάτι άγαρμπο ή τεχνητό.

Παρ’ όλα αυτά, τα έργα σας έχουν και κοινωνικό σχόλιο. Επηρεάζει ο πολιτικός Χάρης Ρώμας τον συγγραφέα ή το αντίστροφο;
Το έργο έχει κοινωνικό υπόβαθρο, όπως θεωρώ ότι οφείλουν να έχουν όλα τα έργα. Δεν με ενδιαφέρουν οι καρικατούρες που προσφέρουν απλώς εύκολο γέλιο. Εδώ, πέρα από το κωμικό στοιχείο, υπάρχει σαφής αναφορά στη γυναικεία ενδυνάμωση, στον ρατσισμό, στη θέση του ξένου στην κοινωνία.

Γιατί επιλέξατε τον τίτλο "Πριγκίπισσα των Αγίων Σαράντα";
Έχω επηρεαστεί από ανθρώπους που δουλεύουν χρόνια μαζί μου, γνωρίζω τις ιστορίες τους. Ναι, ο οικονομικός μετανάστης είναι πιο αποδεκτός από ό,τι παλιά, αλλά η πλήρης αποδοχή δεν επιτυγχάνεται. Πάντα υπάρχει μια απόσταση, μια μικρή υποτίμηση. Ήθελα να μιλήσω γι’ αυτούς τους "αόρατους" ανθρώπους μέσα από το χιούμορ.

Η ηρωίδα αισθάνεται "αόρατη". Πώς το δουλεύετε δραματουργικά;
Η αορατότητα εδώ έχει δύο επίπεδα: τη φθορά του γάμου, όπου η ηρωίδα δεν την βλέπει πια ο σύζυγός της, και την υποτίμηση που έχει δεχτεί ως οικονομική μετανάστρια, παρ’ ότι είναι μια γυναίκα που έχει πετύχει στη ζωή της. Το έργο είναι η προσωπική της διαδρομή για να απελευθερωθεί και να πει: "Αυτή είμαι και είμαι περήφανη". Δεν χρειάζεται να υποδυθεί μια πριγκίπισσα της Αλβανίας — η αξία της είναι αρκετή.

Και παράλληλα σχολιάζετε και τα στερεότυπα;
Βεβαίως. Το κωμικό στοιχείο έγκειται στη μεγαλομανία: η ανάγκη της να παρουσιαστεί ως πριγκίπισσα οδηγεί τους γύρω της σε έναν παραλογισμό. Αυτό γίνεται αφορμή για σχόλιο στην κοινωνική μεγαλομανία — στο πόσο εύκολα παρασυρόμαστε από κάτι που μας χαρίζει λάμψη, έστω και φαντασιακή.

Πείτε μας για τους χαρακτήρες και τους συνεργάτες σας.
Ο Μιχάλης Ιατρόπουλος παίζει τον σύζυγο, έναν άνθρωπο με υπερτροφικό "εγώ".Εγώ είμαι ο καταλύτης του έργου: ο εκδότης από την Αγγλία, φιλέλληνας, που  παραμυθιάζεται ότι συναντά τη διάδοχο του αλβανικού θρόνου. Η Άβα Γαλανοπούλου είναι η φίλη της ηρωίδας, με ένα αιώνιο κυνήγι νεότητας. Ο Γιώργος Αμούτζας κάνει το "τεκνό" της Άβας, έναν νεαρό ναρκισσιστή που θέλει να κατακτήσει όλες τις γυναίκες. Η Κατερίνα Νικολοπούλου είναι η ερωμένη του συζύγου — το ερωτικό στοιχείο αναστατώνει τις σχέσεις. Ο Αλέξανδρος Θεοδωρόπουλος είναι ο γιος της ηρωίδας. Και βέβαια, η Σοφία Παυλίδου έχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Γράφω έργα όπου κάθε ρόλος έχει λόγο ύπαρξης. Κανείς δεν είναι καρικατούρα· όλοι έχουν δικές τους σκηνές που αναδεικνύουν τον χαρακτήρα τους.

Αναφέρεστε συχνά την ανάγκη ενός ανθρώπου να νιώσει σημαντικός. Είναι ένα προσωπικό θέμα αυτό για εσάς;
Ναι. Έχω συναντήσει πολλούς ανθρώπους που το βιώνουν, αλλά και εγώ ο ίδιος πέρασα μια περίοδο όπου ένιωθα ότι έπρεπε να ορθώσω το ανάστημά μου και να δείξω ποιος είμαι. Ήταν μια επώδυνη περίοδος. Μετά όμως συνειδητοποιείς ότι σημασία έχει να δουλεύεις με τον εαυτό σου και να προχωράς. Όσοι σε αναγνωρίσουν είναι αρκετοί-δεν χρειάζεται να είναι όλος ο κόσμος.

Τι είναι αυτό που δυσκολεύει περισσότερο τους ανθρώπους στο να αποδεχτούν τον άλλον, αλλά και τον εαυτό τους;
Η αποδοχή είναι ένα τεράστιο θέμα. Δεν γεννιόμαστε με πανοπλία. Είμαστε ευάλωτοι στην κριτική και την υποτίμηση, κι οι άνθρωποι πολλές φορές συμπεριφέρονται με ευκολία υποτιμητικά, κάνοντας τους άλλους να αισθάνονται άσχημα. Η "ασπίδα" μας χτίζεται σταδιακά μέσα από την εμπειρία, καθώς ατσαλώνεται η προσωπικότητά μας.

Στο έργο σας βλέπουμε ότι αυτή η "ασπίδα" κατακτιέται με τον χρόνο. Πόσο βαθιά συνδέεται αυτό με την ηρωίδα;
Η ηρωίδα αισθάνεται "γκρίζα", ότι περνά σαν σκιά- στον σύζυγό της, αλλά και στους άλλους ανθρώπους. Έχει ανάγκη να βγάλει την "πριγκίπισσα" από μέσα της, να πει "είμαι εδώ και μπορώ να λάμψω". Στο τέλος βρίσκει τον εαυτό της, μόνη της, χωρίς καμία ανάγκη για αντρικό "δεκανίκι".

Η προσωπική της διαδρομή έχει και κοινωνική διάσταση;
Βεβαίως. Πέρα από το κωμικό στοιχείο, υπάρχουν πολύ καθαρά επίπεδα κοινωνικής κριτικής: μια γυναίκα πατάει στα πόδια της και διεκδικεί τη ζωή της. Γι’ αυτό υπάρχει και το τραγούδι της παράστασης, που το τραγουδά η εξαιρετική Ιουλία Καραπατάκη. Δεν είναι ένα χαρούμενο, ανώδυνο τραγουδάκι· είναι η φωνή της αυτοπεποίθησης της ηρωίδας.

Δηλαδή το τραγούδι είναι πρωτότυπο και γράφτηκε ειδικά για την παράσταση;
Ναι, γράψαμε ένα ολοκαίνουργιο τραγούδι. Θα κυκλοφορήσει κι από τη δισκογραφική. Διάλεξα την Ιουλία επειδή είναι μια σπουδαία νέα τραγουδίστρια που εκπροσωπεί δυναμικά τη σύγχρονη γυναίκα.

Μιλήσατε και για τους νεότερους ηθοποιούς. Τι είναι αυτό που σας κάνει να στέκεστε τόσο δίπλα τους;
Τα τελευταία χρόνια δίδαξα στο ΙΕΚ Αγίας Παρασκευής υποκριτική και ήμουν διευθυντής του τμήματος. Βλέπω τον αγώνα των νέων ανθρώπων γι’ αυτό τους αγαπώ και στέκομαι δίπλα τους πατρικά — ίσως και επειδή δεν έκανα δικά μου παιδιά. Και στην παράσταση έχουμε νέους ηθοποιούς: τον Αλέξανδρο Θεοδωρόπουλο, την Κατερίνα Νικολοπούλου, τον Γιώργο Αμούτσα. Θέλω να τους στηρίζω.

Θεωρείτε ότι το γέλιο είναι τελικά ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να ειπωθεί η αλήθεια;
Αν γίνει σωστά, ναι. Η κωμωδία μπορεί να θίξει ουσιαστικά θέματα χωρίς να τα επιβάλλει. Ο κόσμος ψυχαγωγείται πραγματικά, με την έννοια της "αγωγής της ψυχής", και ταυτόχρονα διδάσκεται χωρίς να του κουνάς το δάχτυλο.

Μπορεί όμως η σάτιρα να λειτουργήσει και ως προπαγάνδα;
Ναι, μπορεί. Και αυτό δεν μου αρέσει καθόλου. Δεν λέω ότι όσοι το κάνουν δεν είναι ταλαντούχοι, αλλά δεν είναι ένα είδος ψυχαγωγίας που με εκφράζει. Ίσως επειδή ζω την πολιτική ζωή εκ των έσω, έχω "μπουκώσει" από τη φανατίλα που γεννά.

Ποιο είναι το πιο δύσκολο κομμάτι της πολιτικής για εσάς;
Η φανατίλα και η δημαγωγία. Στην πολιτική, όταν πουλάς ένα αφήγημα που δεν μπορείς να υλοποιήσεις, διαλύεις την καθημερινότητα του άλλου. Η ευθύνη είναι τεράστια και δυστυχώς πολλοί πολιτικοί δεν έχουν αυτή την ευαισθησία.

Τι σας κρατάει, λοιπόν, στην πολιτική;
Πάνω από όλα ο σεβασμός στη ψήφο των συμπολιτών μου — πάνω από 5.000 άνθρωποι με τίμησαν. Υπηρετώ τους δημότες με συνέπεια: μελετώ όλες τις εισηγήσεις, ψηφίζω, διαφωνώ, συγκρούομαι. Η αντιπολίτευση είναι δύσκολη, δεν πληρώνεται και απαιτεί χρόνο. Παρ’ όλα αυτά, είμαι εκεί. Οι δημότες με βρίσκουν, έρχονται στο γραφείο μου, ζητούν να τους βοηθήσω — και τους ακούω πάντα.

Πιστεύετε ότι οι πολίτες ζητούν σήμερα περισσότερη ειλικρίνεια;
Απόλυτα. Έχουν χορτάσει "περιποιημένα ψέματα". Η πολιτική είναι η τέχνη του ψεύδους, αλλά οι καλλιτέχνες τουλάχιστον φτιάχνουμε παραμύθια που δεν καταστρέφουν τη ζωή κανενός. Στην πολιτική, αν η επόμενη μέρα δεν ανταποκρίνεται σε αυτό που υποσχέθηκες, καταστρέφεις ζωές.

Ποιος έχει τελικά την ευθύνη — ο πολιτικός ή ο πολίτης;
Όλοι. Ο πολίτης δεν μπορεί να αποποιείται των ευθυνών του. Δεν ψηφίζουμε για να έχουμε "σάκους του μποξ". Αν κάτι δεν μας αρέσει, ας κατέβουμε κι εμείς, ας προτείνουμε ανθρώπους που πιστεύουμε. Είναι μια δυναμική κατάσταση: για να υπάρχει καλύτερη επόμενη μέρα για τον πολίτη, πρέπει να υπάρχει και για τον πολιτικό.

Λέτε πως είναι δύσκολο να σταθεί ο πολιτικός στο ύψος του. Είναι αντίστοιχα δύσκολο και για τον πολίτη;
Φυσικά. Δεν μπορείς να ζητάς ρουσφέτια και μετά να παρουσιάζεσαι ως τυπικός και άτεγκτος. Έχω διώξει κόσμο από το γραφείο μου και όταν ήμουν αντιπεριφερειάρχης, γιατί δεν έχω αυτή την ανάγκη. Δεν εξαρτώμαι από την επανεκλογή. Αυτό με έχει απελευθερώσει και με έχει κάνει πιο δυνατό. Δεν έχω ανάγκη την εξουσία· ως καλλιτέχνης είσαι ήδη επιδραστικός. Οπότε ούτε οι απειλές του τύπου "στις εκλογές θα σας ξεχάσουμε" με αγγίζουν — αυτούς τους ανθρώπους τους βγάζω έξω.

Υπάρχουν πολίτες που εκφράζουν τόσο ανοιχτά τέτοιες απαιτήσεις;
Όχι τόσο απροκάλυπτα, αλλά υπάρχει πολλή πονηριά. Υπάρχουν άνθρωποι που ουσιαστικά λένε "κάνε αυτό που θέλω, αλλιώς στις εκλογές θα σου γυρίσουμε την πλάτη". Ζητούν ρουσφέτια κανονικότατα. Ε, λοιπόν, ο λαός δεν είναι πάντα σοφός. Μπορεί να είναι και πονηρός.

Ποια θεωρείτε τη μεγαλύτερη θεσμική παρεξήγηση στη σύγχρονη Ελλάδα;
Για μένα δεν έχει τόσο σημασία το τι θέλει να πιστεύει ο κόσμος για να νιώθει αντισυστημικός — π.χ. ότι η δικαιοσύνη είναι "πουλημένη". Με ενοχλεί περισσότερο ότι υπάρχουν πολιτικοί που ξέρουν πως αυτό δεν ισχύει και παρ’ όλα αυτά το παρουσιάζουν έτσι για να κερδίσουν ψήφους. Το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι το μυαλό που έχει κολλήσει σε μια λάθος ιδέα. Είναι το συνειδητό ψέμα. Όποιος λέει ότι έχει τις "επιστολές του Ιησού" ξέρει ότι δεν είναι αληθινές. Πουλάει ψέμα και βρίσκει ακροατήριο, γιατί μια μερίδα ανθρώπων έχει ανάγκη να πιστέψει οποιαδήποτε θεωρία συνωμοσίας. Αυτό είναι έλλειψη καλλιέργειας. Αντί να δίνεις ένα χέρι στον κόσμο να ανέβει, τον σπρώχνεις βαθύτερα στην άγνοια.

 

Πολιτικά, σήμερα πού βρίσκεστε;
Πάντα ήμουν ανεξάρτητος. Μπορεί επειδή συνεργάστηκα με τον Γιώργο Πατούλη κάποιοι να νόμιζαν ότι είμαι στη Νέα Δημοκρατία, αλλά δεν γράφτηκα ποτέ σε κανένα κόμμα. Και στις αυτοδιοικητικές εκλογές κατέβηκα ως ανεξάρτητος. Φυσικά έχω πολιτική σκέψη και ιδεολογία, αλλά δεν έχω καμία κομματική εμπλοκή, και έτσι θα μείνω.

Έχουν υπάρξει προτάσεις να ενταχθείτε σε κόμμα ή να διεκδικήσετε θέση σε άλλες εκλογές;
Ναι, και από πολύ διαφορετικά μεταξύ τους κόμματα. Μού πρότειναν να κατέβω και στις ευρωεκλογές — και βλέπουμε κατά καιρούς τι "φυτάνια" έχουν περάσει από την Ευρωβουλή, και από τον καλλιτεχνικό και από τον δημοσιογραφικό χώρο. Δεν είναι δύσκολο να βρεθεί κάποιος εκεί λόγω συγκυρίας, αν και για να είμαι δίκαιος, υπάρχουν και άνθρωποι που, ενώ αρχικά φαίνονται ακατάλληλοι, τελικά ανταποκρίνονται. Αλλά ναι, στέλνουμε και πολλούς ακατάλληλους σε υπεύθυνες θέσεις. Και φυσικά ο κόσμος έχει ευθύνη γι’ αυτό.

Άρα ο πολίτης δεν είναι άμοιρος ευθυνών;
Σε καμία περίπτωση. Έχουμε τεράστια ευθύνη για το πολιτικό μας σύστημα και για τον κόσμο μέσα στον οποίο ζούμε — που περιλαμβάνει τα πάντα: την κοινωνία, την πολιτική, την κλιματική αλλαγή. Δεν μπορεί ο πολίτης να ξεκινά πάντα από τη θέση του θύματος. Έχει μερίδιο ευθύνης για τις επιλογές του.