Ελένη Δαφνή "Κρατάς μυστικό"; | Η ηθοποιός και σκηνοθέτης για την παράσταση που μαθαίνει στα παιδιά ότι το σώμα μας μάς ανήκει

Μιλήσαμε σε μία συνέντευξη εφ όλης της ύλης με την ηθοποιό και σκηνοθέτη της νέας γενιάς Ελένη Δαφνή, η οποία μας εκμυστηρεύτηκε πόσο αγαπά την οικογενειακή θαλπωρή που βιώνει στο Θέατρο Κάτω από τη Γέφυρα. Έναν θεατρικό χώρο με τον οποίο έχει μεγαλώσει και εξελιχθεί παράλληλα μαζί - δημιούργημα του Νίκου Δαφνή που τυχαίνει να είναι και ο πατέρας της. Μαζί με την ομάδα τους προχωράνε από κοινού αλλά και ανεξάρτητα το καλλιτεχνικό τους έργο, και όπως μάς είπε η ίδια οραματίζεται το μέλλον της εκεί με νέες προκλήσεις, συνεργασίες και την ευκαιρία να δημιουργήσει όλο και περισσότερες θεατρικές εμπειρίες με ουσία. Η ίδια έχει μαθητεύσει δίπλα σε σπουδαίους δασκάλους όπως οι Θωμάς Μοσχόπουλος, Λυδία Κονιόρδου, Δημήτρης 'Ήμελλος κ.ά., ενώ επιμένει να παραμένει πάντα στο πόστο της μαθητείας, αποφεύγοντας έτσι ναρκισσισμούς και εγωισμούς. Φέτος σκηνοθετεί για δεύτερη συνεχή χρονιά την παράσταση "Κρατάς μυστικό;" που απευθύνεται σε παιδιά και εφήβους, η οποία ξεκίνησε ως ένα διαδικτυακό κόμικ (διαθέσιμο για όλους στο kratasmystiko.gr), και προσεγγίζει το θέμα της παιδικής κακοποίησης με τρυφερότητα και ενσυναίσθηση, εξηγώντας στα παιδιά, αλλά και τους γονείς και δασκάλους τι σημαίνει ένα μυστικό, που δείχνουμε εμπιστοσύνη, τι νιώθουμε όταν κάτι δεν μας αρέσει και πώς αντιδράμε. Όλα αυτά μέσα από την ιστορία του μικρού Νικόλα, που υποδύεται ο Θράσος Σταθόπουλος. Παράλληλα, θα μοιραστεί τη σκηνή του Θεάτρου Κάτω από τη Γέφυρα με τον Βασίλη Ζώη στους "Πνεύμονες” του Ντάνκαν Μακ Μίλαν, ένα έξυπνο γλυκόπικρο έργο που αναφέρεται με χιούμορ στη συζήτηση ενός ζευγαριού για τη γονεϊκότητα σε έναν πλανήτη που καταρρέει, σε σκηνοθεσία Ειρήνης Λαμπρινοπούλου (από 24/3).

Το digital comic "Κρατάς μυστικό;" ήταν το πρώτο βήμα για την ενασχόλησή σας με το θέμα της παιδικής κακοποίησης; Πώς προέκυψε η ανάγκη να μιλήσετε γι’ αυτό και ποιες προκλήσεις αντιμετωπίσατε στη μεταφορά ενός τόσο δύσκολου θέματος στη σκηνή;

Η αλήθεια είναι ότι πολλά συνετέλεσαν ώστε να γραφτεί το digital comic "Κρατάς μυστικό;”. Το πρώτο πράγμα ήταν οι μαρτυρίες κακοποίησης στα social media, αλλά και στο κοντινό μου περιβάλλον την περίοδο του #MeToo. Ύστερα ήταν η ανάγκη μου ως μητέρα ενός τρίχρονου τότε αγοριού να του παρέχω προστασία κι ασφάλεια. Άρχισα, λοιπόν, να ενημερώνομαι περισσότερο για το θέμα. Έμπαινα σε προγράμματα του Υπουργείου, διάβαζα άρθρα ψυχολογίας και παρακολουθούσα σχετικά βίντεο. Κατάλαβα ότι η ενημέρωση και η συζήτηση με τον γιο μου με ηρεμούσαν. Τότε ήταν που το Υπουργείο Πολιτισμού έβγαλε μια προκήρυξη για τον ψηφιακό πολιτισμό κι εγώ αποφάσισα σε συνεργασία με τους Steve Stivaktis και Harry Saxon να προτείνω την ιδέα μου. Έτσι κάπως δημιουργήθηκε το 2022 το κόμικ το οποίο ήταν και είναι ακόμα διαθέσιμο και δωρεάν για όλους κι όλες. Η θεατρική μεταφορά για εμένα ήταν η ολοκλήρωση της βαθύτερης επιθυμίας μου. Ήθελα η γνώση να φτάσει παντού! Αν μπορώ να πω ότι κάτι με δυσκόλεψε αυτό σίγουρα ήταν η θεατρική διασκευή. Άλλα πάλι καλά που η φίλη μου Κατερίνα Παπαναστασάτου ήταν εκεί να βοηθήσει κάνοντας μια καταπληκτική μεταφορά που μιλάει απευθείας στην ψυχή των παιδιών!

Ποιες είναι ακριβώς οι ηλικίες που μπορούν να παρακολουθήσουν την παράσταση;

Η αλήθεια είναι ότι αυτό είναι κάτι που μας έχει εκπλήξει θετικά. Η παράσταση φτιάχτηκε για να απευθύνεται σε παιδιά Δημοτικού, από την πρώτη μέχρι την έκτη τάξη. Όμως στην πορεία προστέθηκαν και τα παιδιά του Γυμνασίου.

"Στόχος μας μέσα από την παράσταση "Κρατάς μυστικό;" είναι τα παιδιά να μπορούν να αναγνωρίσουν το συναίσθημά τους ώστε να ξέρουν πότε ένα μυστικό πρέπει να λέγεται και πότε ένα άγγιγμα ή ακόμα και βλέμμα πρέπει να σταματάει".

Ποια ανταπόκριση είδατε να έχουν τα παιδιά και πώς η παράσταση τα βοηθά στο να αισθανθούν ασφάλεια έτσι ώστε να συζητήσουν μετά το τέλος της; Μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο τόσο για τον γονέα και τον δάσκαλο όσο και για το παιδί;

Αυτό που μας έχει πραγματικά εντυπωσιάσει είναι ότι τα παιδιά, ανεξαρτήτως ηλικίας, παρακολουθούν την παράστασή μας με απόλυτη προσοχή και συμμετέχουν ενεργά. Ίσως αυτό οφείλεται στον τρόπο που τους απευθυνόμαστε, τόσο εγώ όσο και ο Θράσος Σταθόπουλος (που ερμηνεύει τον Νικόλα). Οι θεατές μας, μικροί και μεγάλοι, αντιλαμβάνονται ότι τους σεβόμαστε, τους φροντίζουμε και τους κατανοούμε. Καθοριστικό ρόλο σε αυτό παίζει το κείμενο της παράστασης το οποίο επιτρέπει στα παιδιά να ταυτιστούν πλήρως με τον ήρωα. Παράλληλα, η θεατροπαιδαγωγική προσέγγιση της Νατάσας Σφενδυλάκη ενισχύει αυτή τη σύνδεση. Η ειλικρίνεια που διακρίνουν τα παιδιά στις ερμηνείες μας δημιουργεί μια αίσθηση εμπιστοσύνης, κάνοντάς τα να νιώθουν ασφαλή και έτοιμα να αλληλεπιδράσουν. Το ίδιο ισχύει και για το θεατροπαιδαγωγικό παιχνίδι που γίνεται στο τέλος της παράστασης, το οποίο προσαρμόζεται για κάθε ηλικία. Με αυτόν τον τρόπο, η παράσταση λειτουργεί ως ένα πολύτιμο εργαλείο όχι μόνο για τα παιδιά, αλλά και για τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς, βοηθώντας τους να ανοίξουν έναν ειλικρινή διάλογο μεταξύ τους.

Ποιο μήνυμα θα θέλατε να πάρουν μαζί τους φεύγοντας οι θεατές; 

Στόχος μας είναι τα παιδιά και γιατί όχι και οι "μεγάλοι” να μπορούν να αναγνωρίσουν το συναίσθημά τους ώστε να ξέρουν πότε ένα μυστικό πρέπει να λέγεται και πότε ένα άγγιγμα ή ακόμα και βλέμμα πρέπει να σταματάει. Σύνθημά μας είναι: Το σώμα σου σού ανήκει και σε όποιον δεν το καταλαβαίνει πες ένα δυνατό όχι. Μίλα πάντα για ό,τι σε ενοχλεί μέχρι να σε ακούσουν! 

Έχετε μεγαλώσει μαζί με το Θέατρο Κάτω απ' τη Γέφυρα. Πώς οραματίζεστε το μέλλον σας εκεί;

Η αλήθεια είναι ότι το Θέατρο Κάτω απ' τη Γέφυρα είναι για μένα ένας χώρος με τον οποίο είμαι άρρηκτα συνδεδεμένη. Έχουμε μεγαλώσει κι εξελιχθεί μαζί.  Είναι ένας χώρος που δημιούργησε ο πατέρας μου με πολλή φροντίδα και μεράκι. Όσο για το μέλλον, το οραματίζομαι γεμάτο δημιουργία, νέες προκλήσεις, συνεργασίες και ακόμα περισσότερες ευκαιρίες για να προσφέρουμε ουσιαστικές θεατρικές εμπειρίες. Επίσης, θέλω το θέατρο να συνεχίσει να εκπέμπει αυτή την οικογενειακή θαλπωρή που συνδιαμορφώνουμε όλοι κι όλες μαζί! 

"Τα παιδιά είναι απαιτητικοί θεατές, αντιλαμβάνονται την αλήθεια και συνδέονται με ό,τι είναι γνήσιο. Το θέατρο για παιδιά δεν χρειάζεται "μπεμπεκίσματα”, αλλά έναν ζωντανό, ουσιαστικό διάλογο που να τους δίνει χώρο να σκεφτούν, να νιώσουν και να συμμετέχουν".

Τι έχετε κερδίσει από τη μαθητεία σας πλάι σε δασκάλους όπως ο Νίκος Δαφνής και ο Θωμάς Μοσχόπουλος;

Μου φαίνεται λίγο οξύμωρο να αναφέρομαι στον Νίκο Δαφνή ως δάσκαλο, γιατί είναι ο πατέρας μου και προσπαθώ πάντα να τον κρατώ σε αυτό το ιδιαίτερο βάθρο. Είναι ένας δικός μου άνθρωπος, που θαυμάζω βαθιά για την πορεία του, και σίγουρα έχω μάθει πολλά από εκείνον – για το ήθος, για την "κουζίνα" της δουλειάς μας, και συνεχίζω να μαθαίνω. Ωστόσο, τη λέξη "δάσκαλος" επιθυμώ να την χρησιμοποιώ σε ανθρώπους που δεν με έχουν δει με πάνα (γέλιο)! Στα χρόνια αυτά, που αρχίζουν και αυξάνονται τα άτιμα, επέλεξα να μαθητεύσω δίπλα σε εξαιρετικούς καλλιτέχνες (σαν τον μπαμπά μου), όπως ο Θωμάς Μοσχόπουλος, ο Αντρέας Μανωλικάκης, η Λυδία Κονιόρδου, ο Ακύλλας Καραζήσης και ο Δημήτρης Ήμελλος. Όλοι τους με μπόλιασαν με τεχνικές, γνώσεις κι απόψεις που κουβαλάω πάντα στο μυαλό και το σώμα μου. Ξέρεις, έχω μια διαστροφή, επιλέγω να μένω πάντα μαθήτρια στο όποιο πόστο. Η έννοια της μαθητείας με απομακρύνει από τους όποιους ναρκισσισμούς, εγωισμούς κι εσωστρέφειες.

Ποια είναι η φιλοσοφία σας σε σχέση με το "θέατρο για παιδιά" αλλά και με το θέατρο που θέλετε να κάνετε τώρα και στο μέλλον γενικότερα;

Για μένα, το θέατρο είναι μια μορφή βαθιάς επικοινωνίας. Στην καρδιά κάθε παράστασης βρίσκεται η ιστορία, το αφήγημα που μας συνδέει. Αν ένα έργο ή μια ιδέα με αγγίζει, αν νιώθω ότι έχει κάτι ουσιαστικό να πει, τότε ξέρω ότι αξίζει να γίνει παράσταση. Αυτή η ανάγκη να δημιουργώ κόσμους γύρω από θέματα που με προβληματίζουν ήταν και η αφετηρία για τη δημιουργία της θεατρικής μου ομάδας. Το ίδιο ισχύει και για το θέατρο για παιδιά. Η διαφορά δεν είναι στην ουσία, αλλά στον τρόπο αφήγησης. Τα παιδιά είναι απαιτητικοί θεατές, αντιλαμβάνονται την αλήθεια και συνδέονται με ό,τι είναι γνήσιο. Το θέατρο για παιδιά δεν χρειάζεται "μπεμπεκίσματα”, αλλά έναν ζωντανό, ουσιαστικό διάλογο που να τους δίνει χώρο να σκεφτούν, να νιώσουν και να συμμετέχουν.

Πείτε μας λίγα λόγια για τα εργαστήρια που πραγματοποιείτε στο Θέατρο Κάτω Απ’ Τη Γέφυρα. Αφορούν όλες τις ηλικίες; Υπάρχουν ανοιχτά τμήματα αυτή τη στιγμή και για ποιες ηλικίες;

Τα εργαστήρια ξεκίνησαν πριν από ένα χρόνο. Εγώ, η Μαρία Τζάνη και ο Χρήστος Χρήστου, θέλοντας να βροντοφωνάξουμε την σημαντικότητα του παιχνιδιού, της ομάδας, της διασύνδεσης, της χρηστικότητας του λάθους και της ενσυναίσθησης κάναμε μια επαναστατική κίνηση, ανοίξαμε ένα θεατρικό εργαστήρι για μικρούς και μεγάλους στο Θέατρο Κάτω απ’ τη γέφυρα! Τα τμήματα μέσα σε ένα χρόνο αυξήθηκαν. Τώρα λειτουργούν παιδικά τμήματα για ηλικίες από 6 έως 18 ετών και τμήματα ενηλίκων από 19 έως 109! Υπάρχουν ακόμα κάποιες θέσεις στα παιδικά τμήματα και στους ενήλικες για όποιον ή όποια θα ήθελε να δοκιμάσει να γνωρίσει λίγο καλύτερα τον/την εαυτό/η του μέσα από το θέατρο.

Πείτε μας τι άλλο ετοιμάζετε για φέτος. 

Φέτος τον Μάρτιο θα ανέβει το έργο "Πνεύμονες” του Ντάνκαν Μακ Μίλαν σε σκηνοθεσία της Ειρήνης Λαμπρινοπούλου. Είμαι πολύ χαρούμενη για την συνεργασία και την απολαμβάνω. Με την Ειρήνη γνωριστήκαμε πριν λίγους μήνες και αν κάτι μπορώ να πω ότι με έκανε να την εμπιστευτώ ήταν το καθαρό ή καλύτερα καθάριο βλέμμα της, πέραν των σπουδών και της καλής φήμης που την ακολουθεί! Οι "Πνεύμονες” είναι ένα έργο που πραγματεύεται μια ερωτική σχέση ενός σύγχρονου ζευγαριού με βασικό ερώτημα "τί λες; Κάνουμε ένα μωρό;”. Εγώ θα κάνω την γυναίκα, ο Βασίλης Ζώης τον άντρα. Ο Ζήσης Μεζίλης έχει αναλάβει να γράψει την μουσική της παράστασης και τις φωτογραφίες και την αφίσα θα υπογράψει ο Joey Leo.