Αναστασία Τσούτση, τι έχεις να πεις σε όσους ακόμη αναρωτιούνται "Γιατί τώρα";

Δώστε με δικά σας λόγια την υπόθεση του "Γιατί τώρα". Πώς θα περιγράφατε τη σκηνοθετική σας ματιά;
Συνοπτικά η υπόθεση του έργου: Τρεις γυναίκες εργάζονται σε έναν φορέα που υποστηρίζει θύματα κακοποίησης. Έπειτα από μια καταγγελία, αναλαμβάνουν μια υπόθεση σεξουαλικής εκμετάλλευσης ανηλίκων. Ένας νέος συνεργάτης εμφανίζεται και ενώ η υπόθεση παίρνει μεγάλες διαστάσεις και οι γυναίκες προσπαθούν να δώσουν φωνή και να στηρίξουν αυτούς που το έχουν ανάγκη, στην πραγματικότητα ζουν έναν εφιάλτη που κανείς δεν ξέρει. Μέχρι τώρα.
Η σκέψη μου για τη σκηνοθεσία ήρθε μέσα από την παρατήρηση. Παρατηρώ, ότι καθημερινά όλοι μας καθόμαστε, ντυνόμαστε, αντιδρούμε με "παράξενους" ή "άβολους", για τους άλλους, τρόπους. Το δικό μου φυσιολογικό πρωινό στη δουλειά, είναι ο δικός σου εφιάλτης. Η δική σου ειδυλλιακή σχέση, είναι η δική μου κόλαση κ.ο.κ.

Ένας ολόλευκος σκηνικός κόσμος, με μη χρηστικά αντικείμενα, που, όμως, χρησιμοποιούνται με απόλυτα φυσιολογικό τρόπο, ακόμα κι αν η χρήση τους τελικά κακοποιεί τα σώματα των ανθρώπων. Κάθε μέρος του χώρου κρύβει παγίδες, όμως οι γυναίκες, που είναι σ’ αυτόν, τις αποφεύγουν σα να είναι "ακόμα μια Δευτέρα". Δεν μπορούν να φανταστούν πως θα μπορούσαν να ζήσουν αλλιώς, έχουν λογικοποιήσει τις πιο παράλογες φόρμες, τον πιο παράλογο τρόπο ζωής και κίνησης. Η καθεμία καταφεύγει σε έναν διαφορετικό εθισμό για να αντέξει την πραγματικότητα. 
Η ουσία δεν υπάρχει μόνο σε αυτά που λέγονται, κρύβεται στις ανάσες που δεν ολοκληρώνονται, στις νευρικές κινήσεις, στα απότομα ανασηκώματα των ώμων, στα αδιόρατα δαγκώματα στα χείλη, στα μάτια τους. Η μουσική (επιμέλεια ήχου: Json (doma)) έρχεται να υπογραμμίσει το παράλογο και το κρυφό του πράγματος, σε συνδυασμό με την ενδυματολογία (Φανή Γρύλλη) και τους σκληρούς και απόλυτους φωτισμούς. 

Ο τίτλος της παράστασης είναι από τις πιο γνωστές φράσεις victim blaming (δηλαδή εναπόθεσης του φταιξίματος στο θύμα της βίας), που ακούσαμε συχνά τον τελευταίο καιρό. Τι έχετε να πείτε σε αυτούς που "αναρωτιούνται” "γιατί τώρα”;
Να σταματήσουν να αναρωτιούνται. Είναι μια ερώτηση που δεν προσδοκεί απάντησης, ακριβώς επειδή γίνεται για να ρίξουμε για ακόμα μια φορά την ευθύνη στο άτομο που επέζησε της κακοποίησης. Θα πρότεινα να δοκιμάσουν να σταθούν με σεβασμό και ενσυναίσθηση δίπλα στα άτομα που μοιράζονται το τραύμα τους: να "κρατήσουν τον χώρο" με ησυχία, χωρίς δισταγμό, χωρίς ερωτήσεις. 

Τώρα που έχουν περάσει σχεδόν τρία χρόνια από την εμφάνιση του ελληνικού #metoo, πώς αξιολογείτε τα αποτελέσματά του, ειδικά στο χώρο του θεάτρου;
Δεν ξέρω. Αλήθεια, δεν ξέρω. Δεν ξέρω αν τα πράγμα εξυγιάνθηκαν, έστω και λίγο, ή αν κρύφτηκαν καλύτερα. Όμως, ελπίζω… Ελπίζω με όλη μου τη δύναμη να έχει αλλάξει κάτι και, εμείς, τα νέα άτομα του χώρου να σταθούμε αποφασιστικά και στιβαρά απέναντι στο πρόβλημα, να δημιουργήσουμε ασφαλείς χώρους και να τελειώσουμε μια και καλή με κάθε κακοποιητική συμπεριφορά. 

Καθοδηγήστε μας νοητά στη διαδικασία της έρευνας που προηγήθηκε του "Γιατί τώρα". Πώς συλλέξατε το υλικό; Ήταν εύκολο να κάνετε τους ανθρώπους να σας ανοιχτούν; Υπάρχει κάποια εμπειρία που να σας έχει μείνει ακόμη χαραγμένη;
Για τη διαμόρφωση του κειμένου κάναμε έρευνα σε αξιόπιστες πηγές: ντοκιμαντέρ, βιβλία, πανεπιστημιακές εργασίες, καταγεγραμμένες μαρτυρίες, συνεντεύξεις… Αλλάζοντας τα στοιχεία που έπρεπε να αλλαχτούν για να μην υπάρχει ταυτοποίηση. Έχει χαραχτεί στο μυαλό μου η ιστορία κάποιων γυναικών, που αποτέλεσε και τον πυρήνα για τη συγγραφή του έργου, που μας προσέγγισαν με σκοπό να μοιραστούν μαζί μας την ψυχολογική κακοποίηση που υφίσταντο για πολλά χρόνια στο εργασιακό τους περιβάλλον. Δεν θα επεκταθώ. Τα υπόλοιπα επί σκηνής.

Ποιο ήταν εκείνο το καταλυτικό γεγονός που ένωσε την ομάδα "Ανδρομέδα". Αλήθεια, πώς επιλέχθηκε το όνομά της;
Δεν μας ένωσε ένα μεμονωμένο γεγονός, αλλά το χτίσιμο, αρχικά, και η διατήρηση, έπειτα, μιας ουσιαστικής σχέσης αποδοχής, αγάπης, στήριξης και πίστης. Όσο για την επιλογή του ονόματος, αναζητείστε τον αρχαίο μύθο της Ανδρομέδας, μιας γυναίκας που θυσιάστηκε για το κοινό καλό, λόγω των όμορφων εξωτερικών χαρακτηριστικών της, που ποτέ δεν ζήτησε…

Ποιος είναι ο στόχος που ασχολείστε με ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα, όπως εδώ η σεξουαλική κακοποίηση ή παλιότερα, η διαπόμπευση των οροθετικών γυναικών από τον πρώην Υπουργό Υγείας Ανδρέα Λοβέρδο ("Γυναίκες από χώμα", 2019), η παιδική κακοποίηση ("Κατανόησέ με ή σε Καταβροχθίζω", 2020),  η εμπορία ανθρώπων ("Εμπόριο", 2021) και η διαδικτυακή κακοποίηση ("Δεν είναι παιχνίδι", 2022);
Να μιλήσουμε για όλα αυτά που δεν μιλάμε. Για όλα αυτά που ξεχνάμε. Για όλα αυτά που μας είναι δυσάρεστο να θυμόμαστε. Για όλα αυτά που δεν προλαβαίνουμε να μιλήσουμε, γιατί όλα γύρω μας τρέχουν, μαζί τους κι εμείς. Για τις σκοτεινές περιοχές και τις γκρίζες ζώνες. Για αυτά που νομίζουμε ότι συμβαίνουν μόνο στον διπλανό και δε θα μπορούσαν ποτέ να συμβούν σε εμάς. Αν ενωθούμε και κοιτάξουμε όλα αυτά που μας φοβίζουν και μας πονάνε, ίσως ενωμένοι τελικά καταφέρουμε να δημιουργήσουμε έναν κόσμο πιο ασφαλή, γεμάτο αγάπη. Ασχολούμαστε με το θέατρο ντοκουμέντο για να δημιουργήσουμε χώρο για διάλογο, για να προχωρήσουμε όλοι μαζί κάπου καλύτερα από εδώ που είμαστε.

Πώς συμβάλλει στον στόχο της ομάδας η φόρμα του θεάτρου-ντοκουμέντο;
Οι μαρτυρίες, η αλήθεια των ανθρώπων. Η αλήθεια, η μη-λήθη, η μνήμη, όλα όσα έχουν συμβεί που χρειάζεται να θυμόμαστε, εάν θέλουμε να προχωρήσουμε. Μέσω της αποστασιοποίησης που υπάρχει στο θέατρο ντοκουμέντο, όπως εμείς επιλέγουμε να το δούμε, ερχόμαστε ένα βήμα πιο κοντά στο βίωμα, στο γεγονός απογυμνωμένο, ώστε να ξεκινήσει ο διάλογος.

Πιστεύετε ότι το θέατρο μπορεί να αποτελέσει έναν φορέα κοινωνικής αλλαγής;
Ναι. Πιστεύω πως το θέατρο μπορεί και πρέπει να αποτελεί φορέα κοινωνικής αλλαγής. Οφείλει να είναι πολιτικό, να λειτουργεί σαν ένα μέσο διαμαρτυρίας και αντίστασης. 

Ποιο είναι το επόμενο θέμα προς το οποίο προσανατολίζεστε;
Υπάρχουν αρκετές σκέψεις. Τους τελευταίους μήνες, όμως, φαίνεται οι συζητήσεις μας να γυρνούν γύρω από ένα συγκεκριμένο θέμα. Περισσότερα εν καιρώ!