«Όταν συνειδητοποίησα ότι το θέατρο ήταν μια χώρα από μόνο του, μια αποφασιστικότητα γεννήθηκε μέσα μου, η οποία ήταν και η συνειδητοποίηση μίας ελευθερίας» έγραφε στο μήνυμα του για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου 2019 ο Κουβανός συγγραφέας Κάρλος Καλντεράν. Και αφού στον τομέα της καλλιτεχνικής δημιουργίας η φράση του αποτελεί αξίωμα, τότε είναι κατεπείγον να το συμμεριστεί άμεσα και η ελληνική πολιτεία. Μόνο αυτήν την εβδομάδα δέκα παραστάσεις κάνουν πρεμιέρα και όλα δείχνουν πως από το ελληνικό θέατρο δεν λείπει η δημιουργικότητα. Οι καλλιτέχνες δε σταμάτησαν να κάνουν ξαφνικά θέατρο λόγω κρίσης και δεν θα σταματήσουν να ρίχνονται με ακόμη μεγαλύτερο πάθος στον αγώνα της επιβίωσης. Εξίσου λογικό είναι, πάντως, και το ερώτημα: ποιος θα αντέξει μέσα στη συνθήκη της πανδημίας; Η απάντηση είναι μία και σαφής: μόνο με συντονισμένη και μελετημένη στήριξη από την πολιτεία άμεσα .
Από την αοριστολογία στην ουσία της στήριξης
Το θέατρο είναι όλο και πιο έκθετο μπροστά στις ασαφείς πληροφορίες για το τι συζητούν οι καλλιτέχνες μεταξύ τους, που καταλήγουν οι τηλεδιασκέψεις των παραγωγών με τα Υπουργεία Πολιτισμού, Εργασίας, Προστασίας του Πολίτη…Όλα θα παραμείνουν στη σφαίρα της αοριστολογίας και της φημολογίας αν δεν υπάρξουν άμεσα τοποθετήσεις από το Υπουργείο Πολιτισμού. Οι προφορικές υποσχέσεις που δόθηκαν από το υπουργείο έκαναν κάποιους από τους παραγωγούς των αθηναϊκών θεάτρων να σηκώσουν αυλαία αλλά, σύμφωνα με όσα ειπώθηκαν στη χθεσινή συνέντευξη τύπου τους Σωματείου Θεατρικών Παραγωγών, τα πράγματα δεν προχωρούν όσο γρήγορα απαιτούν οι καταστάσεις, κανείς δεν γνωρίζει ποια θα είναι εν τέλει τα μέτρα στήριξης.
Με επικεφαλίδες το Σωματείο Παραγωγών ζητά επιπλέον επιδότηση 40% στις άδειες θέσεις που μένουν στα θέατρα, επανεξέταση του ποσοστού 30% πληρότητας στα θέατρα που έχει καθοριστεί και που δεν είναι βιώσιμο, επιδότηση στις αίθουσες οι οποίες είναι αναγκαστικά κλειστές και δεν μπόρεσαν να κάνουν παραγωγές, ενώ τα λειτουργικά έξοδα τρέχουν (ρεύμα, ενοίκιο, μισθοί για το προσωπικό που δεν βρίσκεται σε αναστολή εργασίας), αναστολή των ασφαλιστικών μέτρων και στα φορολογικά. «Τα ίδια ισχύουν και για τους υπαλλήλους, οι εργαζόμενοι στις επιχειρήσεις μας από τη στιγμή που δεν είμαστε σε θέση να καλύψουμε τους μισθούς δεν μπορούν κι εκείνοι να καλύψουν τις δικές τους υποχρεώσεις» είπε στη χθεσινή συνέντευξη τύπου ο πρόεδρος του Σωματείου Διονύσης Παναγιωτάκης.
Ας μην ξεχνάμε, το θέατρο είναι άρρηκτα δεμένο από αρχαιοτάτων ετών με τη χορηγία. Η χορηγία θεσμοθετήθηκε στα χρόνια του Κλεισθένη, έφτασε στο απόγειό της τον 5ο αιώνα π.Χ. και ήταν υποχρεωτική διά νόμου για τους 120 πιο εύπορους πολίτες καθεμιάς από τις δέκα φυλές της Αθήνας. Εξάλλου και το ελισαβετιανό θέατρο και ο Σαίξπηρ άνθησαν χάρη στην ευνοϊκή μεταχείριση της βασίλισσας και των λόρδων, οι οποίοι «υιοθετούσαν» από έναν θίασο ο καθένας – χάριν γοήτρου αλλά και φοροαπαλλαγής.
Η πανδημία έδωσε την ευκαιρία να δούμε όλοι πόσο ευάλωτος είναι ο χώρος των θεατρικών παραγωγών και του κόσμου που απασχολείται σε αυτόν. Είναι λοιπόν η ευκαιρία να τεθούν κάποιες νέες συνιστάμενες για όλους τους εργαζόμενους στον τομέα του Πολιτισμού. «Κάποιοι νομίζουν ότι το θέατρο δεν προσθέτει τίποτα στο Α.Ε.Π. και να κλείσει τι έγινε;» παρατηρεί γεμάτος πικρία ο Γρηγόρης Βαλτινός. Είναι λοιπόν ο Πολιτισμός είδος πολυτελείας; «Πολιτισμός: είδος πρώτης ανάγκης» είναι το μότο, το οποίο κατά καιρούς ιδιοποιείται το Υπουργείο Πολιτισμού. Ωστόσο, οι σπασμωδικές κινήσεις στήριξης σε συνδυασμό με τη μείωση του εισοδήματος του μέσου πολίτη καθιστούν το θεατρόφιλο κοινό ολοένα και πιο «ευπαθές», οπότε και λιγότερο «ανοιχτό» απέναντι στην προσφορά πνευματικών αγαθών.
Πάνω από όλα ο θεατής
Μόνο ένα είδος θεάτρου δεν έχουμε ανάγκη: Αυτό των κακοπαιγμένων μονολόγων διάφορων (μη) αρμοδίων που κάνουν λόγω για προβλήματα ασφάλειας στο θέατρο από τη στιγμή που τηρούνται όλα τα υγειονομικά πρωτόκολλα. Το θέατρο είναι μια από τις πιο ασφαλής εξόδους γιατί ο κόσμος που a priori αγαπά τον άνθρωπο και νοιάζεται για αυτόν.
Το ελληνικό θέατρο χρειάζεται στήριξη. Διαφορετικά, υπακούοντας αργά ή γρήγορα στο νόμο της φθίνουσας οριακής χρησιμότητας, όπως θα έλεγαν και οι οικονομολόγοι, θα αντικατασταθεί… Ποιος ξέρει από τι. Γι’ αυτό η Ένωση Θεατρικών Παραγωγών αποφάσισε δυναμικές κινητοποιήσεις με κλείσιμο των θεάτρων στις 15 Νοεμβρίου αν δεν γίνουν ουσιαστικές κινήσεις από την πολιτεία. Θα συμφωνήσουμε με τον κύριο Βαλτινό «το μεγαλύτερο πρόβλημα που δημιουργείται είναι πολιτιστικό, είναι πνευματικό, είναι θέμα αξιών». Τη στιγμή που αισθανόμαστε ευάλωτοι και εγκλωβισμένοι σε μια πραγματικότητα που πολλές φορές διογκώνει τους φόβους μας δεν έχουμε τη δύναμη να χτίσουμε μια νέα πραγματικότητα. Εκεί, βρίσκεται η αξία του θεάτρου διεισδύει στο εσωτερικό των πραγμάτων δίνει ενέργεια και δικαίωμα στο όνειρο.
