Εβδομήντα χρόνια μετά την πρώτη αυλαία το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου γιορτάζει με μνήμες και συγκίνηση. Έξι ξεχωριστοί καλλιτέχνες, που άφησαν το στίγμα τους στη σκηνή του αρχαίου θεάτρου της Επιδαύρου-Θεόδωρος Τερζόπουλος, Ρένη Πιττακή, Γιάννης Μετζικώφ, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος και Δημήτρης Καραντζάς- θυμούνται εκείνες τις μοναδικές στιγμές που καθόρισαν την πορεία τους. Από την πρώτη φορά που αντίκρισαν την ορχήστρα άδεια μέχρι τις νύχτες που το θέατρο έκλαιγε μαζί με το κοινό, οι αφηγήσεις τους είναι γεμάτες θαυμασμό, νοσταλγία και αγάπη για τον ιερό αυτό χώρο. Με αφορμή την επέτειο του φεστιβάλ, ανοίγουν την καρδιά τους και μας ταξιδεύουν πίσω σε στιγμές που έμοιαζαν με θαύμα, στιγμές που παραμένουν χαραγμένες ανεξίτηλα στην ψυχή τους.
Θεόδωρος Τερζόπουλος- Οι "Πέρσες” στο σκοτάδι: μια πράξη συμφιλίωσης
"Το καλοκαίρι του 2006, παρουσίασα μια ιδιαίτερη συμπαραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών, του Διεθνούς Φεστιβάλ Κωνσταντινούπολης και του θεάτρου Άττις: τους "Πέρσες” του Αισχύλου, στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου. Η παράσταση ήταν μια τολμηρή σύμπραξη Ελλήνων και Τούρκων ηθοποιών – όλοι άντρες – και φιλοδοξούσε να φέρει στο προσκήνιο τη δυνατότητα συμφιλίωσης μέσα από την τέχνη.
Τη βραδιά της πρεμιέρας, ακριβώς τη στιγμή που ξεκινούσε η παράσταση, κόπηκε το ρεύμα σε όλη την περιοχή. Βρέθηκα αντιμέτωπος με ένα σοβαρό δίλημμα: να συνεχίσουμε χωρίς τα σκηνικά φώτα, τα οποία ήταν θεμελιώδες στοιχείο της αισθητικής της παράστασης, ή να τη διακόψουμε. Ήμουν στον φωτιστικό θάλαμο και είχα δώσει στους τεχνικούς ένα σήμα: αν άναβα τρεις φορές ένα κόκκινο φως, σήμαινε "συνεχίζουμε".
Άναψα το φως. Οι ηθοποιοί, με απόλυτη πειθαρχία και αλληλοκατανόηση, κατάλαβαν το μήνυμα και προχώρησαν. Η παράσταση παίχτηκε ολόκληρη σχεδόν στο ημίφως- μόνο με το φως από τις εξόδους και την πλατεία. Ήταν μια συγκλονιστική εμπειρία. Τα φώτα επανήλθαν μόλις ένα τέταρτο μετά το τέλος της παράστασης. Η συνεργασία αυτή ήταν εξαιρετική, παρά τις αντιδράσεις που προκάλεσε η παρουσία Τούρκων ηθοποιών στην Επίδαυρο. Την επόμενη μέρα ξέσπασε δημόσιος διάλογος και έντονη αντιπαράθεση σχετικά με το "αν επιτρέπεται" να παίζουν Τούρκοι στο αρχαίο θέατρο. Κάποιοι υποστήριξαν το εγχείρημα, ενώ άλλοι προσπάθησαν να το λογοκρίνουν – υπήρξε μάλιστα εντολή από πολιτικό παράγοντα να διακοπεί η παράσταση.
Παρά την πίεση και τις προσπάθειες να αποσιωπηθεί, η παράσταση πραγματοποιήθηκε κανονικά. Το κοινό έμεινε μέχρι τέλους και χειροκρότησε θερμά. Ήταν μια εμπειρία βαθιάς συγκίνησης, αλλά και τραύματος: ένα ισχυρό παράδειγμα της σύγκρουσης ανάμεσα στην ελεύθερη έκφραση της τέχνης και στις φοβικές αντιδράσεις ενός μέρους της εξουσίας.
Η τέχνη ενώνει. Όποιοι χτίζουν εχθρούς για να διατηρήσουν το κατεστημένο, βρίσκονται απέναντι σε αυτή τη δύναμη. Μέσα από το ταξίδι μου, γνώρισα "εχθρούς" που έγιναν φίλοι και κατάλαβα πως τα σύνορα είναι τεχνητά. Η τέχνη έχει τη δύναμη να τα υπερβαίνει και να φέρνει κοντά τους ανθρώπους. Αυτή η παράσταση, παρά τις δυσκολίες, ήταν μια φανταστική και πολύ σημαντική εμπειρία που θα θυμάμαι για πάντα”.
Ρένη Πιττακή- Οι "Όρνιθες” του ’75 και το άνοιγμα της Επιδαύρου
"Πέρασα σχεδόν τριάντα καλοκαίρια στην Επίδαυρο. Πάντα Αύγουστο. Ο Κάρολος Κουν κρατούσε αυτή την ημερομηνία για το Θέατρο Τέχνης- σαν να ήταν ένα ιερό ραντεβού με τον χώρο. Ανάμεσα σε τόσες παραστάσεις και στιγμές, η πιο δυνατή και αλησμόνητη εμπειρία μου ήταν το πρώτο μου καλοκαίρι εκεί, τον Αύγουστο του 1975. Ήταν αμέσως μετά τη μεταπολίτευση. Η χώρα μόλις είχε βγει από τον γύψο της επταετίας, πληγωμένη, αλλά γεμάτη ελπίδα. Και το άβατο της Επιδαύρου, που μέχρι τότε ανήκε αποκλειστικά στο Εθνικό Θέατρο και το ΚΘΒΕ, καταργήθηκε.
Το Θέατρο Τέχνης μπαίνει θριαμβευτικά με τους "Όρνιθες” του Αριστοφάνη. Μια παράσταση-ορόσημο, μια συμφωνία ανάτασης ανάμεσα στην ορχήστρα και στο κατάμεστο κοίλον. Κι εγώ, ως αηδόνα, απογειώθηκα μαζί τους. Δεν ήταν μόνο η λάμψη της παράστασης, αλλά και η ιστορική συγκυρία. Ήταν μια γενική επιθυμία για αλλαγή, για πρόοδο, για κάτι νέο. Ο κόσμος ήθελε να φύγει μπροστά, και μαζί του φεύγαμε κι εμείς — με τον Αριστοφάνη.
Ακολούθησαν σημαντικές παραστάσεις: "Πέρσες”, "Ορέστεια”, "Τρωάδες”, "Βάκχες”, "Αχαρνής”, "Ειρήνη”. Η τελευταία μου εμφάνιση στην Επίδαυρο με το Θέατρο Τέχνης ήταν το 2002, στον "Οιδίποδα επί Κολωνώ” του Μίμη Κουγιουμτζή, σε μετάφραση του Μίμη Μαρωνίτη. Εκείνη η παράσταση δεν παίχτηκε ποτέ- μια καταιγίδα τη διέκοψε. Λίγο αργότερα αποχώρησα από το Θέατρο Τέχνης.
Επέστρεψα στην Επίδαυρο το 2022, είκοσι χρόνια μετά, στους "Πέρσες” του Δημήτρη Καραντζά, σε έναν εντελώς διαφορετικό ρόλο της Άτοσσας. Ήταν μια επανασύνδεση με το ίδιο κείμενο, αλλά από μια νέα οπτική- και με μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση, πιο τολμηρή, πιο ριζοσπαστική. Συχνά αυτοσαρκαζόμουν, λέγοντας ότι είμαι η "βασίλισσα των αναβιώσεων". Οι "Πέρσες” ανέβαιναν ξανά και ξανά-άλλες φορές μιμητικά και κουρασμένα, άλλες φορές με δύναμη, με πνοή, με αίμα. Υπήρξαν αξιόλογες αναβιώσεις μέσα στον κυκεώνα των επαναλήψεων.
Όμως εκείνοι οι "Όρνιθες” του ’75… αυτοί μένουν. Ήταν κάτι παραπάνω από μια σπουδαία παράσταση. Ήταν το άνοιγμα της Επιδαύρου, το άνοιγμα μιας εποχής, η αρχή μιας νέας καλλιτεχνικής και κοινωνικής πνοής. Ο Τσαρούχης, ο Ευαγγελάτος, το νέο αίμα που είχε διακριθεί διεθνώς, όλοι συνέβαλαν σε αυτό το άνοιγμα. Έως τότε, η Επίδαυρος ήταν σχεδόν "βιλαέτι" του Εθνικού Θεάτρου. Με αυτή την παράσταση, ο δρόμος άνοιξε. Κι εγώ, ως αηδόνα, πέταξα πρώτη φορά εκείνο το βράδυ. Και ακόμα θυμάμαι το πέταγμά μου”.
Γιάννης Μετζικώφ-"Θα πάμε στο θέατρο του μπαμπά μας"
"Η πιο όμορφη ώρα στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου είναι οι μοναχικές στιγμές, εκεί προς το πουρνάρι, όταν καταλαγιάζει το φως και νιώθεις να απομακρύνονται σιγά σιγά τα γέλια και οι φωνές των ξένων. Είναι τότε ακριβώς που έχεις μπροστά σου την παράσταση που περιμένει τη γενική της πρόβα και στρέφεσαι λιγάκι προς τα μέσα σου, ν’ αφουγκραστείς μονάχος τη σιωπή της συγκίνησής σου. Ο χώρος του Αρχαίου Θεάτρου της Επιδαύρου μ’ έχει δεχτεί με μια συναισθηματική φόρτιση πάρα πολλές φορές, που δεν μπορώ να την περιγράψω. Πάρα πολλές φορές, που όμως κάθε φορά ήταν για μένα μια πρωτόγνωρη εμπειρία, που δύσκολα μπορούσα να πιστέψω ότι την είχα ξανασυναντήσει και ξαναβιώσει. Κάθε φορά μου φαίνεται ότι είμαι αντιμέτωπος με μια κατάσταση απόλυτα όμορφη και δυνατή, που έρχεται και με βρίσκει ξαφνικά, πρώτη φορά σ’ αυτόν τον τόπο.
Θυμάμαι πως χανόμουν, μπερδευόμουν μέσα στο πλήθος των ηθοποιών. Μέσα στα κοστούμια και τα σκηνικά τριγύρω μου, βρισκόμουν κυριολεκτικά σε έναν άλλο χρόνο, σε έναν άλλο κόσμο — έναν κόσμο του νου, απόκοσμο, που η φαντασία είχε τη δύναμη να τον μεταμορφώνει σε μια εξαίσια θεατρική πραγματικότητα ή ίσως πλάνη. Ήταν ο κόσμος της δικής μου σκέψης, της δικής μου δημιουργικότητας, κόσμος από μαζώματα, από ράκη, από ενώματα που φτιάχνουν σαν από ψηφίδες τη δική μου εικαστική αλήθεια. Μέσα στα ρούχα, μες στα σκηνικά τους οι ηθοποιοί άλλαζαν τις κινήσεις και τις συμπεριφορές τους και περιφέρονταν, περιμένοντας μες τα ερείπια, φτιάχνοντας την εικόνα και την ατμόσφαιρα άλλων καιρών, που ήρθε και δραπέτευσε από σελίδες της αρχαίας ποίησης. Υπάρχει ένα ένωμα, ένα αγαθό ένωμα, του φυσικού τοπίου με τη σκηνογραφική και ερμηνευτική αναζήτησή του κάθε καλλιτέχνη.
Το τοπίο περιμένει ασάλευτο, και η μυσταγωγία του λες και υπάρχει μόνο για να αναδείξει και να βελτιώσει κάθε καλλιτεχνική προσπάθεια. Εκεί, στα χιλιοπατημένα εδώλια, έχω γείρει δεκάδες φορές κατάκοπος, και έχω βιώσει ως τα βάθη της ψυχής μου ένα συναίσθημα καλοτυχίας, που αξιώνει κάθε καλλιτέχνη να έρθει κάποτε με τη σειρά του εδώ κι αυτός, και να δουλέψει όπως αμέτρητοι άλλοι πριν που χτίσανε τη μαγική ιστορία του μοναδικού αυτού μνημείου. Θυμάμαι τον Ευαγγελάτο, τον Τσιάνο, τον Τσακίρη — πως έφτανε το ξημέρωμα και μας έβρισκε να κάνουμε ακόμα εκεί τα φώτα.
Θυμάμαι που μας έβρισκε το χάραμα με το καταμπλέ του χρώμα, μέσα σε αναρίθμητα κελαϊδίσματα από το δάσος γύρω. Θυμάμαι τις νύχτες, τ’ άγρια μεσάνυχτα, που τα παιδιά μου αποκοιμιόντουσαν ξεθεωμένα στην αγκαλιά μου. "Θα πάμε στο θέατρο του μπαμπά μας!" λέγανε. "Έχει απόψε πρόβα." Κι ακόμα θυμάμαι τα μουσικά ακονίσματα των φωνών το σούρουπο, τα αδιάκοπα ψελλίσματα γύρω γύρω, παντού, που καθώς οι ηθοποιοί επαναλάμβαναν ψιθυρίζοντας και μαθαίνοντας τα λόγια τους, αυτά έπαιρναν μια άλλη, μυστικιστική και απόκρυφη διάσταση στο σκοτεινό τοπίο. Ένα μεγάλο, δυνατό κομμάτι της ζωής μου υπάρχει γύρω εκεί, σ’ αυτόν τον τόπο.
Ένα κομμάτι πλούτου, μνήμης και συγκίνησης που είναι πάντα μέσα μου, ολοζώντανο. Κάποτε, μια από τις πολλές φορές που έκανα "Τρωάδες” στην Επίδαυρο, ήταν κι αυτή του Μιχάλη Κακογιάννη. Κοστούμια έκανα εγώ, σκηνικά ο Τάκης. Μαγεία. Έφτασε ο κόσμος και δεν έπεφτε καρφίτσα. Ανδρομάχη ήταν η Θέμις Μπαζάκα. Τη δυσκόλευε ο ρόλος. Είχε κι αυτή μωρό παιδί. Ήταν υπέροχη. Καθόμουν πρώτη σειρά, στην άκρη-άκρη, με τον Κακογιάννη. Κι εκεί, επάνω στη σκηνή, όταν πάνε να της πάρουν το παιδί, με σκούντηξε ο Κακογιάννης. Στράφηκα προς τον κόσμο και είδα ένα θέαμα μοναδικό, απίστευτο.
Ένα ολόκληρο αρχαίο θέατρο ήταν γεμάτο από κόσμο που σήκωνε και σκούπιζε τα μάτια του. Πώς γίνεται να το ξεχάσει αυτό κανείς; Όλο το θέατρο έκλαιγε. Πέρασαν τόσα χρόνια και η εικόνα αυτή έχει μείνει πάντα ανεξίτηλη μέσα μου. Πάντα μου την ένιωθα σαν θρίαμβο, μιας και που κι εγώ, στα πλαίσια της συλλογικότητας, κατάφερα ανάμεσα σ’ όλους τους άλλους να αγγίξω έτσι την ψυχή των θεατών. Μια παράσταση στην Επίδαυρο παίρνει μια άλλη διάσταση μέσα σ’ αυτό το θέατρο, σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη. Είναι ο έξοχος αρχιτεκτονικός του σχεδιασμός που μοιάζει με ολάνοιχτη αγκαλιά; Είναι μια εσωτερική σου ανάγκη που σε πιέζει να τα δώσεις όλα για το αποτέλεσμα; Είναι η απαράμιλλη ομορφιά του τοπίου; Είναι η ποιότητα των αριστουργηματικών αυτών έργων; Είναι το ένα; Είναι το άλλο; Ό,τι κι αν είναι, το σίγουρο είναι πως μια παράσταση εκεί καταγράφεται σαν κεκτημένο μέσα σου — σαν μια αλησμόνητη δια βίου εμπειρία”.
Καρυοφυλλιά Καραμπέτη- Στην Επίδαυρο γεννήθηκε το όνειρο
"Υπάρχουν πολλές στιγμές στην Επίδαυρο που κρατώ μέσα μου ζωντανές, αλλά αν έπρεπε να διαλέξω μόνο μία, θα έλεγα την πρώτη. Καλοκαίρι του 1979. Είχα μόλις αποφοιτήσει από τη Δραματική Σχολή του ΚΘΒΕ και δεν είχα ξαναβρεθεί ποτέ στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου. Η δασκάλα μας, η Μάγια Λυμπεροπούλου, έπαιζε τότε την Ελένη στις "Τρωάδες”, σε σκηνοθεσία του Καρόλου Κουν. Η Αλέκα Παΐζη ήταν η Εκάβη, η Ρένη Πιττακή η Ανδρομάχη, η Κάτια Γέρου η Κασσάνδρα. Μια διανομή σχεδόν μυθική.
Μαζί με μια μικρή ομάδα συμφοιτητών- όλοι μαθητές της Μάγιας- ξεκινήσαμε από τη Θεσσαλονίκη με λεωφορείο και πλοίο, μέχρι να φτάσουμε στο Λυγουριό. Θυμάμαι έντονα πως ήταν Παρασκευή, η μέρα της γενικής πρόβας, και μόλις φτάσαμε το πρωί, κατευθυνθήκαμε στο θέατρο. Ανεβήκαμε προς τα καμαρίνια και εκεί, σχεδόν σαν σκηνή από θεατρικό έργο, συναντήσαμε τον Μηνά Κουντουρά -ντυμένο με κοστούμι-που μας ρώτησε με ευγένεια ποιοι είμαστε. Μας καθοδήγησε διακριτικά: "Μπείτε από πάνω, μην διακόψετε την πρόβα".
Και έτσι, βρέθηκα για πρώτη φορά μέσα στο άδειο, σιωπηλό θέατρο της Επιδαύρου. Η αίσθηση ήταν μαγική. Στην ορχήστρα κάτω, η Αλέκα Παΐζη μαζί με τις χορεύτριες έπαιζαν την πάροδο. Καθώς κατέβαινα διστακτικά τα σκαλιά για να βρω μια θέση πιο κοντά, είδα την κίνηση, τη χορογραφία, άκουσα την παλλόμενη φωνή — και ήταν σαν ολόκληρος ο χώρος να με ρούφηξε. Η ατμόσφαιρα εκείνης της πρόβας, στο άδειο θέατρο, χωρίς κοινό, με τους ήχους να κυλούν ελεύθερα στο φως του πρωινού, ήταν κάτι που δεν έχω ξεχάσει ποτέ. Φυσικά, την επόμενη μέρα παρακολουθήσαμε την παράσταση με κοινό, όμως τίποτα δεν μπορούσε να συγκριθεί με εκείνη την πρώτη επαφή. Ήταν μια εμπειρία σχεδόν μυσταγωγική. Θυμάμαι να κοιτάζω τη σκηνή και να σκέφτομαι: "Θα έρθει ποτέ η στιγμή που θα είμαι κι εγώ εκεί κάτω;". Δεν τολμούσαμε τότε να ονειρευτούμε τόσο μεγάλα πράγματα. Η πιο τολμηρή μας φιλοδοξία ήταν να βρεθούμε, κάποια στιγμή, στον Χορό.
Πέντε χρόνια αργότερα, το 1984, στάθηκα για πρώτη φορά στην ορχήστρα της Επιδαύρου με το Εθνικό Θέατρο. Και έντεκα χρόνια μετά την πρώτη μου επαφή με αυτόν τον χώρο, το 1995, επέστρεψα ως Αντιγόνη, στον πρώτο μου πρωταγωνιστικό ρόλο εκεί, σε σκηνοθεσία του Μίνου Βολανάκη. Φέτος, στα 70 χρόνια του Φεστιβάλ, συμπληρώνονται 30 χρόνια προσωπικής μου πορείας στην Επίδαυρο. Μα, όσο κι αν έχουν μετρήσει οι παραστάσεις, οι ρόλοι, οι συνεργασίες, πάντα θα επιστρέφω σ’ εκείνο το πρωινό του ’79. Εκεί γεννήθηκε το όνειρο”.
Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος-Από τις πάνω κερκίδες στην ορχήστρα, μια σημαντική διαδρομή στην Επίδαυρο
"Φοιτητής ακόμα, κατέβηκα για πρώτη φορά στην Επίδαυρο με οτοστόπ. Η συγκίνηση ήταν τεράστια. Θυμάμαι τον εαυτό μου να κάθεται ψηλά, στις πάνω κερκίδες, και να αναρωτιέται: "Θα βρεθώ άραγε κάποτε κι εγώ στην ορχήστρα;”. Και τελικά βρέθηκα. Έπαιξα, σκηνοθέτησα και, αργότερα, από τη θέση του Καλλιτεχνικού Διευθυντή, οραματίστηκα και πρότεινα παραστάσεις. Μαζί με μια σπουδαία ομάδα συνεργατών, σχεδιάσαμε δράσεις που στόχευαν στο να ανοίξει η Επίδαυρος σε νέους ανθρώπους και σε νέες προσεγγίσεις.
Μία από τις πιο σημαντικές ήταν το Λύκειο Επιδαύρου: μια μεγάλη εκπαιδευτική πρωτοβουλία, ένα υπαίθριο σχολείο αρχαίου δράματος, με εργαστήρια, δασκάλους από όλο τον κόσμο και χιλιάδες νέους συμμετέχοντες. Γεννήθηκε και λειτούργησε δυναμικά αμέσως μόλις το ανακοινώσαμε — κι αυτό χάρη και στη Τζωρτζίνα Κακουδάκη, που το οργάνωσε με απίστευτη μεθοδικότητα και πίστη. Με στεναχωρεί βαθιά ότι αυτή η προσπάθεια δεν συνεχίστηκε. Στην Ελλάδα, η έννοια της συνέχειας είναι συχνά απούσα. Πολλοί προτιμούν να είναι εκείνοι που "ανακαλύπτουν" κάτι, και όχι να το συνεχίζουν. Αυτό το έζησα έντονα και μέσα στο ίδιο το Φεστιβάλ.
Ανάμεσα στα πράγματα που θα κρατήσω για πάντα, είναι και η παράσταση της Comédie-Française, που για πρώτη φορά στην ιστορία της ήρθε στην Επίδαυρο, με την "Ηλέκτρα/Ορέστης” σε σκηνοθεσία Ίβο βαν Χόβε. Δεν ήταν μια έτοιμη δουλειά- την πρότεινα εγώ, ξεκίνησε από το μηδέν και χτίστηκε ως συμπαραγωγή. Και το πιο συγκινητικό: όλοι οι ηθοποιοί του ιστορικού αυτού θεάτρου ήθελαν να παίξουν στην Επίδαυρο, ακόμα κι αν ήταν απλώς μέλη του χορού. Αυτό δεν το ξεχνώ. Μου έμεινε επίσης βαθιά η σεμνότητα και ο επαγγελματισμός αυτών των καλλιτεχνών- από τον πιο αναγνωρίσιμο μέχρι τον πιο άγνωστο. Δεν υπήρχε έπαρση, δεν υπήρχε "εγώ είμαι". Μόνο αφοσίωση και αγάπη για το θέατρο. Αυτό, για μένα, είναι το πραγματικό μέτρο της καλλιτεχνικής αξίας.
Η Επίδαυρος, για εμένα, δεν ήταν μόνο σκηνή-ήταν διαδρομή. Ξεκίνησε από ένα ερώτημα, σε μια πάνω κερκίδα, και εξελίχθηκε σε μια ζωή γεμάτη εμπειρίες, όραμα, συνεργασία και – πάνω απ’ όλα – βαθιά πίστη στο θέατρο”.
Δημήτρης Καραντζάς-Όταν η πόλη ανεβαίνει στη σκηνή
"Ολα αυτά τα χρόνια, τις τέσσερις φορές που είχα τη μεγάλη χαρά να εργαστώ στην Επίδαυρο (τρεις φορές στη Μεγάλη και μία στη Μικρή Επίδαυρο) οι μέρες ήταν πολύ πυκνές, εντατικές και γεμάτες στιγμές που μπερδεύονται. Σε ποια χρονιά ανήκει η κάθε μνήμη; Όλα γίνονται μια δεξαμενή εμπειριών, πέραν του τυπικού. Και αυτό το προκαλεί ο τόπος, η αρχιτεκτονική, η ανάμνηση παραστάσεων (καλών και κακών) , τα ίχνη ενός αγνώστου παρελθόντος με τα οποία έρχεσαι αντιμέτωπος συνέχεια . Δεν μπορώ να διαχωρίσω τις στιγμές.
Όταν κλείνω τα μάτια και σκέφτομαι: " Επίδαυρος" μου έρχονται ταυτόχρονα στο μυαλό το πρώτο τηλεφώνημα του Γιώργου Λούκου να κάνω την "Ελένη " στην Επίδαυρο 25 χρόνων, τον τρόμο μου, την άγνοια μου την χαρά και τις ατελείωτες ώρες πρόβας και παρατηρήσεων (που ήμασταν όλοι τοσο νεοι και διεγερμένοι που δεν είχαμε ωράριο), την ευτυχία της συνάντησης με τρεις βασικούς μου συνεργάτες (τον Χρήστο Λούλη, τον Γιώργο Γάλλο, τον Μιχάλη Σαράντη) όταν κάναμε την "Μήδεια” με τον Χρήστο Παπαδόπουλο στη Μικρή Επίδαυρο.
Την απόπειρα να δω τι σημαίνει Αριστοφάνης με τις "Νεφέλες" και την ποίηση όλων αυτών των παράξενων πλασμάτων που έντυσε η Ιωάννα Τσάμη και ξεπηδούσαν μεσα απο το σκηνικό της Κλειώς Μπομπότη, την Καρυοφυλλιά να φοράει στο κεφάλι της το θέατρο της Επιδαύρου. Το οτι ειχα την απέραντη συγκίνηση να πείσω τη Ρένη Πιττακή να ξανανέβει μετα απο χρόνια στην Επίδαυρο να κάνει την Άτοσσα, δεύτερη φορά, μια άλλη Άτοσσα - σύγχρονη κυνικη πολιτικό. Όλα αυτά είναι ένα, κάτι μοναδικό και αδιαίρετο και συνδεδεμένο με τον τόπο, χωρίς χρονολογική σειρά μέσα μου.
Όμως αυτό που ξεπερνάει ολες τις εμπειρίες ήταν η συμμετοχή ανθρώπων απο την Επίδαυρο και το Λυγουριό στους " Πέρσες " του Αισχύλου. Τη μαγική εμπειρία του να μιλάς για την πόλη και τους πολίτες και να βλέπεις επί σκηνής πραγματικά τους πολίτες αυτού του τόπου, που εδώ και χρόνια ζουν και αναπνέουν με το Αρχαίο Δράμα, όλα τα καλοκαίρια. Και ηταν η στιγμή που αυτοί οι πολίτες ανέβηκαν για πρώτη φορά πάνω στη σκηνη, έγιναν ένα με τους ηθοποιούς και εμφανίστηκαν στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου για να αφηγηθούν την ήττα των Περσών- που ηταν η ήττα όλων μας.
Μια εμπειρία συγκλονιστική, όταν παύεις να μιλάς "θεατρικά" για την πόλη και εντάσεις την ίδια την πόλη στο συμβάν. Και ήταν τα μάτια αυτών των ανθρώπων τόσο γεμάτα, τα σώματα τους τόσο ενεργά και αφοσιωμένα, ο χρόνος που αφιέρωσαν τεράστιος. Η υπομονή τους κι η επιθυμία τους να ακούνε τον χορογράφο μας Τάσο Καραχάλιο κι εμένα συγκινητική. Κι αυτή ακριβώς η ενεργοποίηση τους έδωσε και στο θέαμα αυτή τη μοναδική χροιά, που λίγες στιγμές έχεις την ευκαιρία να ζήσεις.
Όλα αυτά τα γράφω απο την Επίδαυρο όπου φέτος στο Μικρό Θέατρο κάνουμε το Studio Residency Πάροδος ( ένα εργαστήριο Αρχαίου Δράματος) και συναντάμε ακόμα στην πόλη τους "Πέρσες" μας, τους ανθρώπους που ανέβηκαν για πρώτη φορά στο Θέατρο του τόπου τους και ακόμη μας λένε ότι δεν μπορούν να το ξεχάσουν. Αυτό παραμένει και θα παραμένει μια εμπειρία που δύσκολα θα επαναληφθεί. Και που με ενεργοποιεί με ακόμη με έναν πολύ ξεχωριστό τρόπο”.
Διαβάστε Επίσης
