Ο Γρηγόρης Λιακόπουλος είναι μία από τις πιο δυναμικές και ανήσυχες παρουσίες της σύγχρονης ελληνικής σκηνής, ένας δημιουργός που κινείται ανάμεσα στη συγγραφή, τη δραματουργία και τη μετάφραση. Μοιράζοντας τον χρόνο και τη ζωή του ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Γερμανία, βλέπει αυτή τη συνθήκη όχι απλώς ως προνόμιο, αλλά και ως διαρκή άσκηση ισορροπίας και επαναπροσδιορισμού.
Με τόλμη και στοχαστική διάθεση, ο Γρηγόρης Λιακόπουλος, απόφοιτος του Μαθηματικού Αθήνας που στη συνέχεια σπούδασε υποκριτική στο Ωδείο Αθηνών κι έπειτα σκηνοθεσία θεάτρου στην Ακαδημία Θεάτρου του Αμβούργου, φωτίζει τις "σιωπές" της εποχής μας, τα "ζωτικά ψέματα" που μας συγκροτούν και την αγωνιώδη προσπάθεια του σύγχρονου ανθρώπου να ορίσει τον εαυτό του μέσα σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο και αποπροσανατολιστικό κόσμο.
Εμείς μιλήσαμε μαζί του σε μια συνέντευξη εφ όλης της ύλης με αφορμή τη "Σιωπή", που παρουσιάζεται στο Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν (Υπόγειο) σε σκηνοθεσία και μουσική του Θοδωρή Αμπαζή με τις Τζωρτζίνα Δαλιάνη και Καλλιρόη Μυριαγκού, αλλά και το κινηματογραφικής υφής "Phenomenon". Το νέο του έργο, που ετοιμάζει με την σκηνοθέτρια Κατερίνα Γιαννοπούλου για το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου 2025 στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας εξωστρέφειας Grape – Greek Agora of Performance, αναζητά θραύσματα του πραγματικού σε έναν κόσμο που μοιάζει ολοένα και πιο τεχνητός. Πρωταγωνιστεί ένα πολύ ενδιαφέρον καστ - Γιώργος Βαλαής, Δάφνη Δρακοπούλου, Γιώργος Κισσανδράκης, Γωγώ Παπαϊωάννου, Μιχάλης Πητίδης, Βασίλης Σαφός, Μαρία Σκουλά.
Πώς είναι να μοιράζετε τη ζωή σας μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας;
Είναι ένα προνόμιο, το οποίο απολαμβάνω, αλλά και και μια άσκηση ισορροπίας. Είναι εξαιρετικά χρήσιμο το να μη μένεις στο ίδιο μέρος για πολύ καιρό.
Πόσο δύσκολη υπόθεση είναι η συγγραφή, η δραματουργία και η μετάφραση;
Είναι εργασίες που συνδέονται μεταξύ τους, αλλά που ταυτόχρονα διαφέρουν και αρκετά: Η μετάφραση φέρει την ευθύνη της σωστής διαχείρισης του έργου ενός άλλου ανθρώπου, η δραματουργία εστιάζει στην οργάνωση της πρόσληψης όλης της σκηνικής δράσης και όχι μόνο του κειμένου, ενώ η συγγραφή παράγει πρωτότυπο υλικό. Όπως κάθε δουλειά, έτσι και οι παραπάνω απαιτούν γνώση και αφοσίωση.
Ποια ώρα της ημέρας γράφετε;
Συνήθως τις μεταμεσονύκτιες ώρες.
Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση της εποχής μας κατά τη γνώμη σας;
Ζούμε σε μια εποχή που τα όρια μεταξύ της πραγματικότητας και της προσομοίωσής της, μεταξύ αλήθειας και ψεύδους, μεταξύ λογικής και παραίσθησης έχουν προ πολλού θολώσει. Η βλακεία έχει γίνει mainstream, η επιστήμη δυσκολεύεται να ακουστεί, ακροδεξιά παραληρήματα αναπαράγονται άκρατα και ριζώνουν σε νέα εδάφη, πολεμοχαρείς κραυγές κατακλύζουν την καθημερινότητά μας, τα πάντα αποτελούν εν δυνάμει περιεχόμενο προς κατανάλωση και η πραγματικότητα μοιάζει σα να παρωδεί τον εαυτό της. Όλα αυτά δημιουργούν έναν πολύ επικίνδυνο συνδυασμό, καθώς καθιστούν ακόμη και την κάθε προσπάθεια αντίδρασης απλώς ένα ακόμα προϊόν στα αχανή ράφια του σούπερ μάρκετ της καθημερινότητας. Με τους σημερινούς όρους, ένας διανοούμενος είναι ανίσχυρος μπροστά σε ένα ιντερνετικό τρολ.
"Με τους σημερινούς όρους, ένας διανοούμενος είναι ανίσχυρος μπροστά σε ένα ιντερνετικό τρολ".
Συνεργάζεστε ξανά με τον Θοδωρή Αμπαζή, όπως και με την Κατερίνα Γιαννοπούλου. Βρήκατε μια κοινή γλώσσα επικοινωνίας και με τους δύο;
Είναι πολύ σημαντικό για εμένα το να βρίσκω συνεργάτες με τους οποίους μας ενώνουν κοινές απόψεις και ανησυχίες. Μέσα από αυτές τις συνεργασίες προκύπτουν οι πιο πολύτιμες νέες ιδέες. Η "Σιωπή", που παίζεται αυτή την εποχή στο Θέατρο Τέχνης, είναι το αποτέλεσμα της εξαιρετικής συνεργασίας μου με τον Θοδωρή Αμπαζή. Είναι η δεύτερη φορά που δουλεύουμε μαζί μετά και πρόκειται για ένα έργο που προέκυψε ακριβώς μέσα από τις συζητήσεις μεταξύ μας και γράφτηκε συγκεκριμένα για τις δύο ηθοποιούς της παράστασης. Με την Κατερίνα Γιαννοπούλου μας ενώνει μια μακρόχρονη κοινή πορεία, στη διάρκεια της οποίας έχουμε αναπτύξει μια κοινή γλώσσα και μια δική μας αισθητική, δουλεύοντας τόσο πάνω σε πρωτότυπα έργα όσο και ανεβάζοντας έργα άγνωστα στο ελληνικό κοινό, όπως το πιο πρόσφατο "ΥΠΕΡΒΑΡΟ, ασήμαντο: ΑΣΧΗΜΑΤΙΣΤΟ" του Βέρνερ Σβαμπ, οι "Δίκαιοι" του Αλμπέρ Καμί, η "Χρονιά με τα 13 φεγγάρια" βασισμένη στην ομώνυμη ταινία του Ρ. Β. Φασμπίντερ κ.ά. Το "Phenomenon", που ετοιμάζουμε για το Φεστιβάλ Αθηνών 2025, αποτελεί το πλέον φιλόδοξο πρότζεκτ μας μέχρι στιγμής.
Ποια είναι τα θέματα που αγγίζει η "Σιωπή" και τι συμβολίζει ο τίτλος;
Η "Σιωπή" διαπραγματεύεται τους μηχανισμούς που δημιουργούν και συντηρούν τα ζωτικά ψέματα, τα οποία αποτελούν τη βάση κάθε κοινωνίας. Στο έργο παρακολουθούμε δύο γυναίκες, ηθοποιούς που συγκατοικούν εδώ και χρόνια σε ένα μικρό διαμέρισμα και που έχουν εγκλωβιστεί μες στις συνθήκες της ζωής τους. Η μεταξύ τους επικοινωνία έχει με τον καιρό αντικατασταθεί από την εμμονική αναπαράσταση σκηνών από κινηματογραφικές ταινίες, σαν μια ατέρμονη προπόνηση για τις επαγγελματικές προτάσεις που περιμένουν ότι από στιγμή σε στιγμή θα έρθουν. Το παιχνίδι ρόλων έχει υποκαταστήσει την πραγματικότητα, προσφέροντας μια διέξοδο από αυτή, αλλά μετατρέπεται ταυτόχρονα σε νέα συνθήκη εγκλωβισμού. Ο τίτλος έχει να κάνει με τη λειτουργία της γλώσσας, με τις στιγμές που μιλάμε ακατάπαυστα και με τις στιγμές που δεν υπάρχει άλλη επιλογή από τη σιωπή.
Αν η κουλτούρα μας μάς διαμορφώνει σε τέτοιο βαθμό, μπορούμε ποτέ να είμαστε "ο εαυτός μας"; Ή ζούμε μέσα από ρόλους;
Είναι πλέον κοινή παραδοχή των κοινωνιολογικών και πολιτισμικών επιστημών, πως συνεχώς επιτελούμε ρόλους, οι οποίοι αλλάζουν στη διάρκεια της ζωής μας, ανάλογα με τις συνθήκες. Παίζουμε στην αρχή το παιδί, μετά τον έφηβο, στη συνέχεια παίζουμε τον ενήλικα, τον επιμελή εργαζόμενο, τον αυστηρό γονέα και ούτω καθεξής. Όμως ο τρόπος που εκπληρώνουμε τους κοινωνικούς μας ρόλους είναι βαθιά επηρεασμένος από τα πολιτισμικά προϊόντα που καταναλώνουμε. Ο τρόπος που παίζουμε τον ερωτευμένο είναι συνάρτηση των πολιτισμικών και κοινωνικών εικόνων που μας έχουν διαμορφώσει. Ο "εαυτός μας" είναι το άθροισμα των εικόνων που μας έχουν καθορίσει και των επιλογών που έχουμε πάρει.
Ποια είναι για εσάς τα "ζωτικά ψέματα" που χρειαζόμαστε για να επιβιώσουμε κοινωνικά;
Καθένας κατασκευάζει μια εικόνα για τον εαυτό του, φτιάχνει μια σκηνοθεσία του εαυτού, η οποία είναι απαραίτητη στις κοινωνικές σχέσεις. Φυσικά αυτό ίσχυε πάντα, καθώς πρόκειται για έναν βασικό μηχανισμό του ανθρώπινου ψυχισμού, όμως τα τελευταία χρόνια, υπό το πανταχού παρόν πρόσταγμα "να είσαι ο εαυτός σου", ο μηχανισμός αυτός έχει μετατραπεί σε μια εμμονική και αδιάκοπη συνθήκη κοινωνικής επιβίωσης.
"Ο τρόπος που εκπληρώνουμε τους κοινωνικούς μας ρόλους ή που ερωτευόμαστε είναι βαθιά επηρεασμένος από τα πολιτισμικά προϊόντα που καταναλώνουμε".
Στο "Phenomenon" συνυπάρχουν σκεπτόμενες μηχανές, λογοτεχνικοί ήρωες και νεκροί φιλόσοφοι. Τι θέλετε να πείτε μέσα από αυτή τη συνύπαρξη;
Το "Phenomenon" είναι μια σπουδή πάνω στα όρια της ανθρώπινης γνώσης και πάνω στην έννοια της αμφιβολίας. Ζώντας σε μια εποχή που η τεχνολογία καθιστά εφικτή (και μαζικώς προσβάσιμη) την αναπαραγωγή και την απομίμηση της πραγματικότητας, πώς μπορούμε να είμαστε σίγουροι τι είναι αληθινό; Ο κόσμος στον οποίο ζούμε καθορίζεται εξίσου από τα πολιτισμικά προϊόντα που καταναλώνουμε, από τις αναμνήσεις μας, από τις ιδέες που έχουν διαμορφώσει το σήμερα και από όσους έζησαν πριν από εμάς. Ο πρωταγωνιστής του έργου, ένας συγγραφέας σε κρίση, στην προσπάθειά του να οριοθετήσει τις αμφιβολίες και τις γνώσεις του, βυθίζεται όλο και πιο βαθιά σε έναν κόσμο όπου όλα τα παραπάνω μπλέκονται αξεδιάλυτα μεταξύ τους. Η αλληλεπίδραση μεταξύ πραγματικότητας, παρελθόντος, μυθοπλασίας και τεχνολογίας είναι κάτι που με ενδιαφέρει ιδιαίτερα.
Ποιο ρόλο παίζει το κινηματογραφικό στοιχείο στην παράσταση "Phenomenon";
Με την Κατερίνα Γιαννοπούλου εξερευνούμε εδώ και αρκετά χρόνια τις δυνατότητες που προσφέρει ο συνδυασμός της ζωντανής κινηματογράφησης με τη θεατρική συνθήκη. Έχουμε αναπτύξει μια σκηνική γλώσσα που συνδυάζει τις αρετές και των δύο μέσων, προσφέροντας μια πολύπλευρη αισθητική εμπειρία. Στο "Phenomenon" θέλουμε να αναπτύξουμε περαιτέρω την πρακτική αυτή, χρησιμοποιώντας νέες τεχνικές ζωντανής κινηματογράφησης, κάτι που ταιριάζει ιδιαίτερα στο περιεχόμενο του έργου, καθώς ο κινηματογραφικός φακός εκ φύσεως θολώνει τα όρια ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό. Θα είναι μια θεατρική παράσταση και μια ταινία ταυτόχρονα.
Το έργο παρουσιάζεται στο πλαίσιο του grape – Greek Agora of Performance, μια πλατφόρμα που στοχεύει στη διεθνή προβολή της ελληνικής δημιουργίας. Πώς αντιλαμβάνεστε τη σημασία της για το ελληνικό θέατρο;
Πιστεύω πως είναι μια πολύ σημαντική πρωτοβουλία και χαίρομαι ιδιαίτερα που το "Phenomenon" θα παρουσιαστεί σε αυτό το πλαίσιο. Κάθε πλατφόρμα που προωθεί την εξωστρέφεια των τεχνών είναι σημαντική, όχι γιατί μια ενδεχόμενη ορατότητα εκτός Ελλάδας είναι αυτοσκοπός, αλλά γιατί μόνο μέσα από την ανταλλαγή ιδεών και πρακτικών σε διεθνές επίπεδο μπορεί να υπάρξει πρόοδος.
Τι θαυμάζετε και τι σας τη "σπάει" στους ήρωες σας και στα δύο έργα;
Οι ήρωές μου, τόσο στη "Σιωπή" όσο και στο "Phenomenon", είναι φορείς ιδεών, και μάλιστα ιδεών που έχουν διαμορφωθεί ή φιλτραριστεί από εμένα. Οπότε δεν τους συμπαθώ και δεν τους αντιπαθώ περισσότερο από ό,τι τον εαυτό μου. Αυτό που ελπίζω είναι πως μπορούν να προσφέρουν – στους σκηνοθέτες και στους ηθοποιούς που θα τους διαχειριστούν – μια αρκετά ενδιαφέρουσα πρώτη ύλη.
Διαβάστε Επίσης
Περισσότερες πληροφορίες
Phenomenon
Με αφορμή το έργο του Αυστριακού φιλοσόφου Λούντβιχ Βίτγκενσταϊν, η κινηματογραφικής υφής παράσταση - σπουδή πάνω στα όρια της ανθρώπινης γνώσης και πάνω στην έννοια της αμφιβολίας για το τι είναι αληθινό, που παρουσιάζεται στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Grape του Φεστιβάλ Αθηνών, ακολουθεί έναν συγγραφέα που βρίσκεται μπροστά στη μεγαλύτερη κρίση της ζωής του. Δεν μπορεί πια καθόλου να γράψει. Η μυθοπλασία τού προκαλεί πλέον απέχθεια και θέλει να αφοσιωθεί αποκλειστικά στην πραγματικότητα. Αναζητά θραύσματα του πραγματικού σε έναν κόσμο που μοιάζει ολοένα και πιο τεχνητός.
Σιωπή
Δύο γυναίκες ηθοποιοί που αναλώνονται σε προχειροδουλειές, συγκατοικούν μέσα από την συνθήκη της αναπαραγωγής κινηματογραφικών σκηνών. Η μία από τις δύο θα προσπαθήσει να απεγκλωβιστεί, επανεφεύροντας κάθε κώδικα επικοινωνίας που γνωρίζει. Μια ατμοσφαιρική παράσταση υπαρξιακής αγωνίας και υποδόριου χιούμορ που εξετάζει τα όρια ανάμεσα στην πραγματικότητα και στην αναπαράστασή της.
