Ο «Μολιέρος» του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ είναι κάτι παραπάνω από καρικατουρίστικη παρουσίαση της ζωής του σπουδαίου γάλλου κωμωδιογράφου• πώς αλλιώς εξάλλου θα κινούσε το ενδιαφέρον του Στάθη Λιβαθινού, που προχωράει πάντα με προσεκτικά επιλεγμένες κινήσεις σε επιλογές έργων; Ο σημαντικός σκηνοθέτης, μαζί με την ωραία ομάδα συνεργατών και μια εκλεκτή ομάδα ηθοποιών, ανέλαβε να μας ξαναθυμίσει ένα έργο που με κεντρικό άξονα την πραγματική ζωή του συγγραφέα Ζαν – Μπατίστ Ποκλέν – γνωστού ως Μολιέρου –αφήνει να ξεπηδήσουν διάφοροι χαρακτήρες καλλιτεχνών, αυλικών μέχρι και βασιλιάδων, μέσα από μια εποχή, όπου η γαλλική κουλτούρα βρισκόταν στο απόγειό της. Το ενδιαφέρον μας για την παράσταση ωστόσο δεν το κινεί μόνο η δυνατότητα που μας προσφέρει το έργο για «γνωριμία» μ’ έναν από τους σημαντικότερους θεατρανθρώπους. Υπάρχουν κι άλλοι λόγοι, τους οποίους σας τους παρουσιάζουμε πιο κάτω. Η online πρεμιέρα του «Μολιέρου» θα γίνει το Σάββατο 6 Φεβρουαρίου, 19:30, απευθείας από την Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου. Συντονιστείτε στην «ψηφιακή» σκηνή του Εθνικού εδώ
Το έργο
Ο Μολιέρος είναι ένας από τους μεγάλους δραματουργούς που έζησε στην άνθιση του γαλλικού αιώνα του Κλασικισμού, ένας από τους μεγαλύτερους διανοητές του κόσμου και το βάθος της σκέψης του, έδωσε την ευκαιρία στον Ρώσο συγγραφέα Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ να κάνει θέατρο μέσα στο θέατρο για να καυτηριάσει μέσω της ιστορίας του Μολιέρου- τα γεγονότα της ζωής του, τις σχέσεις του με την οικογένεια του και το θίασό του, αλλά και τη δραματική σχέση του με την εξουσία του Λουδοβίκου ΙΔ- τον ανταγωνισμό και τη ζηλοτυπία του ρωσικού θεάτρου της εποχής του. Ο «Μολιέρος» του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ είναι ένα έργο για όλες τις εποχές και για όλες τις εξουσίες, όλες τις απάνθρωπες συμπεριφορές με τις οποίες ακούμε ή βιώνουμε. Η εξουσία αλλοιώνει τον δημιουργό μοιάζει να μας λέει. «Εταιρεία Υποκριτών» ήταν ο πρώτο τίτλος του έργου του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ που ο συγγραφέας του ξεκίνησε να γράφει από το 1929 μετ᾽ εμποδίων λόγω των απαγορεύσεων που επέβαλλε η Επιτροπή Λογοκρισίας. Μετά από αρκετές αναθεωρήσεις και περικοπές η Επιτροπή έδωσε την πολυπόθητη άδεια για την πρεμιέρα του έργου στο Θέατρο Τέχνης της Μόσχας στις 16 Φεβρουαρίου του 1936 με τον τίτλο «Μολιέρος». Έπειτα όμως από επτά μόλις παραστάσεις και τη σκληρή κριτική της εφημερίδας Πράβντα που ακολουθούσε πιστά τη γραμμή του Σταλινικού κόμματος η παράσταση κατέβηκε. Όπως ο Μολιέρος, έτσι και ο Μπουλγκάκοφ δεν χαρίστηκε σε κανέναν. Ένα αόρατο νήμα συνδέει τους δυο σπουδαίους συγγραφείς, που κατάφεραν μέσα από τα κείμενα τους να κάνουν ένα καίριο ψυχογράφημα των συμπεριφορών των ανθρώπων και των πολιτικών, των οικονομικών και των κοινωνικών συνθηκών, της εποχής που έζησαν.
Ο συγγραφέας
Ο Μπουλγκάκοφ γύριζε την πλάτη τους αυταρχισμούς, τις δουλικότητες, τις κολακείες και τις πονηριές…όπως και ο Μολιέρος. Το 1919 ο Μπουλγκάκοφ επιστρατεύεται ως στρατιωτικός γιατρός στο στρατό της Ουκρανικής Λαϊκής Δημοκρατίας και στις 3Φεβρουαρίου κατά την διάρκεια της υποχώρησης του στρατού αυτομολεί. Οι ιδεαλιστικές απόψεις του ήταν συγκεκριμένες και απαγορευμένες από το σταλινικό καθεστώς. Όπως πολλοί ακόμα άνθρωποι, ζώντας το πρώτο μισό του 20ου αιώνα στην τότε Ε.Σ.Σ.Δ., βίωσε την παρακολούθηση των οργάνων της Μυστικής Αστυνομίας, έζησε την εξαφάνιση γνωστών το και την εκτέλεση των «αντιφρονούντων» φίλων του. Η απαγόρευση των έργων του ξεκίνησε από το 1928 και μετά καθώς θεωρούνταν αντικαθεστωτικά και αντισταλινικά. Τον κατηγόρησαν ως αστό και αντιμπολσεβίκο, δέχτηκε λογοκρισία, κατέβηκαν οι θεατρικές παραστάσεις του, έγιναν έρευνες στο σπίτι του και κατάσχεση γραπτών του, αλλά ο ίδιος αρνήθηκε να συμμορφωθεί και να γράψει σύμφωνα με τις επιταγές του καθεστώτος. Η ζωή του Μπουλγκάκοφ ενέπνευσε τον Ισπανό συγγραφέα Χουάν Μαγιόρκα, ο οποίος με αφορμή την μυθιστορηματική ζωή του, έγραψε το έργο «Γράμματα αγάπης στον Στάλιν», μια φανταστική ιστορία βασισμένη στην τρομερή εμπειρία του μεγάλου ρώσου συγγραφέα Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ, τον οποίο ο σταλινισμός καταδίκασε σε σιωπή. Αληθινός και μαγικός ο τρόπος με τον οποίο έγραψε ο Μπουλγκάκοφ θίγει στα έργα του θέματα που βασανίζουν ακόμα και σήμερα τους ανθρώπους. Κάποια από τα έργα του που έχουν παιχτεί στις αθηναϊκές σκηνές είναι: «Ο Μαιτρ και η Μαργαρίτα», «Ερυθρά νήσος», «Η καρδιά ενός σκύλου», «Διαβολιάδα»
Ο σκηνοθέτης
Ο Στάθης Λιβαθινός καθόρισε με το στίγμα του το σύγχρονο ελληνικό θέατρο ήδη από την εποχή που με την ομάδα του, κλεισμένοι στα υπόγεια της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού την οποία διεύθυνε (2001-2007), δούλευαν συστηματικά και ό,τι παρουσίαζαν ήταν ένα σημαντικό θεατρικό γεγονός. Γνώστης του ρωσικού θεάτρου στην Πειραματική του Εθνικού παρουσίασε για πρώτη φορά τον «Μολιέρο» του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ σε μια παράσταση που ξεχώρισε για την ευρηματικότητα και το ψηλό αισθητικό γούστο. Με το πάθος του ανθρώπου που θέλει να πετύχει, και χωρίς αυταπάτες πως τα πράγματα δεν θα είναι καθόλου εύκολα, διεύθυνε το Εθνικό Θέατρο (2015-2019) και συνεχίζει μέχρι σήμερα να επιβεβαιώνει ότι κάνει θέατρο από ανάγκη, πιστεύοντας στην κοινωνική του αποστολή, και όχι απλώς από «κεκτημένη ταχύτητα». Η ιδιαίτερη ποιητική ματιά του Στάθη Λιβαθινού είναι πάντα ένα από τα προτερήματα στις σκηνοθεσίες του, αλλά ίσως σημαντικότερος είναι ο ζωντανός κώδικας και το πάθος που τον συνδέει με τους ηθοποιούς του.
Η παράσταση
Υπάρχει ένας πυρήνας ηθοποιών με τους οποίους συνεργάζεται σταθερά ο Στάθης Λιβαθινός: Μαρία Σαββίδου, Βασίλης Ανδρέου, Άρης Τρουπάκης, Νίκος Καρδώνης, Χρήστος Σουγάρης κ.ά. Ως καλός casting director για την παράσταση του «Μολιέρου» έκανε μια προσεκτική επιλογή και, νεότερων ηθοποιών, ενώ τον πρωταγωνιστικό ρόλο τον εμπιστεύτηκε στον Σταμάτη Φασουλή. Ο κύριος Φασουλής, για το μόνο που δεν σε αφήνει να αμφιβάλλεις, είναι η σοβαρότητα και ο επαγγελματισμός με τον οποίο μπαίνει σε κάθε παράσταση ως σκηνοθέτης ή ως ηθοποιός. Του αρέσει να αφηγείται μια ιστορία και να μπορεί να μεταδώσει στο κοινό αυτό που τον έκανε να νιώσει το κείμενο. Αυτό περιμένουμε να δούμε στην παράσταση αυτή, όπου τον φέρνει κοντά στο Στάθη Λιβαθινό μετά από 40 και πλέον χρόνια στο θέατρο. Η μετάφραση είναι του Λεωνίδα Καρατζά, τα σκηνικά – κοστούμια της Ελένης Μανωλοπούλου, οι φωτισμοί του Αλέκος Αναστασίου, η μουσική του Θοδωρή Αμπαζή και η κίνηση της Αγγελικής Στελλάτου.
