Αυτό δεν έχει ξαναγίνει: η χορογράφος Τζένη Αργυρίου και ο εικαστικός Βασίλης Γεροδήμος φέρνουν στην Εναλλακτική Σκηνή της Λυρικής τριάντα και πλέον καλλιτέχνες των παραστατικών και των εικαστικών τεχνών (Αργυρώ Χιώτη, Γεωργία Μαυραγάνη, Μπάμπης Μακρίδης, Νίκος Παπαδημητρίου, Θοδωρής Αμπαζής, Φώτης Σιώτας, Ερμής Μαλκότσης, Γιώργος Ζυγούρης κ.ά.) καθώς και σπουδαστές της Ανώτερης Επαγγελματικής Σχολής Χορού της ΕΛΣ, με αφορμή την περφόρμανς «Synthesis», μια νέα, ανοιχτού τύπου, συλλογική «ανάγνωση» της Επανάστασης του ’21. Το έργο δημιουργήθηκε μέσα από μεγάλη έρευνα και παρουσιάζεται στη διάρκεια τριών ημερών (29-31/10), που παραπέμπουν εννοιολογικά στα τρία στάδια της Επανάστασης (μέθη του αρχικού ξεσπάσματος, εσωστρέφεια των επόμενων χρόνων, «κόπωση» της όψιμης περιόδου). Το κοινό βρίσκεται εν κινήσει και καθορίζει το χρόνο παραμονής του. Ζητήσαμε από τους δημιουργούς της εγκατάστασης να μας «ξεναγήσουν» στις ζώνες της και να μας μιλήσουν για την ιδέα και τις προκλήσεις του εγχειρήματος.
Η περιήγηση στις έξι διαφορετικές ζώνες ενότητες του έργου «Synthesis»
Όλο το έργο διαρκεί τρεις ημέρες (29, 30, 31/10) και χωρίζεται σε 6 διαφορετικές μεταξύ τους ενότητες. Καμία ενότητα δεν επαναλαμβάνεται αλλά η μία δίνει τη σκυτάλη στην άλλη.
Στην πρώτη ενότητα της Παρασκευής (29/10) έναυσμα δίνει η προεργασία, η ταχύτητα και η «μέθη» του αρχικού ξεσπάσματος της Επανάστασης.
Οι ενότητες του Σαββάτου (30/10) προσεγγίζουν την καθημερινότητα, τις εσωτερικές συγκρούσεις, και την «εσωστρέφεια» των επόμενων χρόνων, και οι ενότητες της τρίτης και τελευταίας μέρας (31/10), μας οδηγούν στην «κόπωση» της όψιμης περιόδου. Αλλά και πάλι όλα αυτά δεν πάμε να τα περιγράψουμε, αλλά αποτελούν αφορμή για να φτιάξουμε νέα έργα, που συνδιαλέγονται με το τώρα. Την κάθε ενότητα την αντιμετωπίσαμε σαν να είναι αυτοτελή κατά τη διάρκεια της οποίας συμβαίνει και ένα διαφορετικό εικαστικό τοπίο και διαφορετικά κάθε φορά παρασταστικά θραύσματα. Η γενική ατμόσφαιρα του έργου είναι εργαστηριακή, το έργο είναι ζωντανό με περίπλοκους παραμέτρους κάποιοι από τους οποίους αποφασίζονται επιτόπια. Η εμπειρία του να παρακολουθήσει κάποιος θεατής όλες τις ενότητες φανταζόμαστε ότι θα είναι μοναδική καθώς θα βιώσει μαζί μας τις πυκνώσεις και τις αραιώσεις, τις μαγικές αλλά και τις αμήχανες στιγμές.
H κάθε ενότητα παρουσίασης του έργου διαρκεί περίπου τρεις ώρες. Ενότητα Ι (Παρασκευή 29/10, 7.30 μ.μ.), Ενότητα ΙI (Σάββατο 30/10, 12 μ., Ενότητα ΙΙΙ (Σάββατο 30/10, 4 μ.μ., Ενότητα ΙV (Σάββατο 30/10, 7.30 μ.μ., Ενότητα V (Κυριακή 31/10, 12 μ., Ενότητα VI (Κυριακή 31/10, 4 μ.μ.
Η ιδέα για τη δημιουργία του «Synthesis»
.jpg)
Τζένη Αργυρίου: «Όταν μελετήσαμε την ιστορική αυτή περίοδο δε μείναμε σε ένα πρόσωπο ή σε ένα γεγονός, αλλά αυτό που μας κέντρισε το ενδιαφέρον ήταν να καταλάβουμε τα δομικά της στοιχεία δηλαδή ποιοι ήταν αυτοί που ενεπλάκησαν σε αυτή τη διαδικασία, ποιες οι σχέσεις αυτών και πως άλλαζε ο τρόπος συμμετοχής τους κατά την πορεία αυτών των εννέα χρόνων από την εκκίνηση της Επανάστασης και μέχρι την επίσημη αναγνώριση του Ελληνικού κράτους ως ανεξάρτητο. Αυτό αποτέλεσε αφορμή και για την ιδέα του έργου. Τη δημιουργία μιας παράλληλης συνθήκης με κοινά χαρακτηριστικά που συσχετίζει τη περίπλοκη συλλογική διεργασία ενός μεγάλου ιστορικού γεγονότος με τη δημιουργία ενός σύγχρονου πολυσύνθετου συλλογικού καλλιτεχνικού εγχειρήματος. Έτσι ξεκινήσαμε τη δημιουργία μιας σύνθεσης με την πρόκληση να μην γνωρίζουμε τον τρόπο που γίνεται, ούτε και τη μεθοδολογία της κάτι για το οποίο δεν έχουμε αντίστοιχη εμπειρία ή παράδειγμα. Προσκαλέσαμε πολλούς και διαφορετικούς μεταξύ τους συντελεστές και καλλιτέχνες να παίξουν σημαντικό ρόλο σε αυτό, θέτοντας την ίδια την πράξη της συλλογικότητας και της συνεργασίας στο 2021 ως ένα από τα βασικά θέματα που διαπραγματεύεται το έργο. Με αυτό τον τρόπο προσπαθούμε να επανεξετάσουμε σήμερα, με όλες τις δυσκολίες που βιώνουμε, τη δυνατότητα του να κάνουμε όλοι μαζί κάτι που πιθανά μας ‘ξεπερνάει’».
Βασίλης Γεροδήμος: «Από τη στιγμή που μας έγινε ανάθεση από την Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 από την έναρξη της ελληνικής Επανάστασης, θέσαμε σαν βασικό μας ερώτημα πως μπορούμε να προσεγγίσουμε και να αντιληφθούμε την Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης σήμερα, να μην την αντιμετωπίσουμε δηλαδή σαν ένα ‘πτώμα’ που το περιφέρουμε ανά τους αιώνες αλλά σαν ένα κοντινό παρελθόν μας που ακόμα μας επηρεάζει και μας αφορά. Ξεκινήσαμε λοιπόν με κάποιες βασικές αποδοχές: ότι το ιστορικό υλικό είναι ανεξάντλητο, ότι δεν μας ενδιαφέρει η περιγραφή ούτε μια ενιαία ανάγνωση της Ιστορίας, αλλά μια πολλαπλή, αποσπασματική και ελλειπτική προσέγγιση και καταλήξαμε σε μια νέα, ανοιχτού τύπου συλλογική «ανάγνωση» της Επανάστασης. Έτσι συστάθηκε σταδιακά η “ομάδα του synthesis” που βασίστηκε σε μια συλλογική διαδικασία ιστορικής και καλλιτεχνικής έρευνας και με τη βοήθεια των ιστορικών, δημιουργήθηκε μια τράπεζα ερεθισμάτων που περιλάμβανε αρχεία, επιστολές, ποιήματα, γκραβούρες κ.ά.
Οι συντελεστές του Synthesis προερχόμενοι από διαφορετικούς καλλιτεχνικούς χώρους οικειοποιήθηκαν κάποια κομμάτια από αυτές τις προτεινόμενες πηγές και ανέλαβαν ένα ή περισσότερα «θραύσματα» της συνολικής σύνθεσης, χωρίς να ακολουθούν μια κοινή μέθοδο. Έπειτα, όλα τα διαφορετικά κομμάτια της δημιουργίας συντίθενται σε μία μεγαλύτερη παρτιτούρα που ενεργοποιείται με τους συντελεστές να υπερβαίνουν τα όρια της πρακτικής τους και να συμμετέχουν στο σύνολο των δράσεων ανεξάρτητα από την ιδιότητα τους. Η σύνθεση όλων αυτών των θραυσμάτων στο χώρο και στο χρόνο δημιουργούν ένα συλλογικό έργο. Ως ‘καλλιτέχνες - επιμελητές’ του εγχειρήματος θέσαμε ως τον βασικό «καμβά» του όλου, τον χώρο, δημιουργώντας εικαστικές εγκαταστάσεις που δομούνται και αποδομούνται και είναι συνεχώς σε εξέλιξη παράλληλα με τις ιστορικές εξελίξεις. Έτσι η εγκατάσταση αποτελείται από εικαστικά τοπία που εξελίσσονται κατά τη διάρκεια των τριών ημερών και λειτουργούν ως ένας ζωντανός καμβάς πάνω στο οποίον εμφυτεύονται επιτελεστικά και παραστατικά θραύσματα. Κατά κάποιο τρόπο οι άνθρωποι κατοικούν το χώρο, τον φτιάχνουν οι ίδιοι, άλλες φορές τον οικειοποιούνται άλλες τον διεκδικούν και άλλες έρχονται σε σύγκρουση. Όλες οι εγκαταστάσεις φτιάχνονται από τα ίδια υλικά τα οποία είναι επιλεγμένα θραύσματα, κομμάτια παλιών σκηνικών της Εθνικής Λυρικής Σκηνής που μέσα από αυτή τη χειρονομία, αποκτούν άλλη χρήση».
Η πρόκληση της δημιουργίας ενός συλλογικού έργου
Τζένη Αργυρίου: «Αρχικά βιώσαμε την πρόκληση του πως θα αντιμετωπίσουμε καλλιτεχνικά αυτό το δύσκολο ιστορικό θέμα. Εν συνεχεία η δυσκολία συνεννόησης και η οργάνωσης ενός μεγάλου αριθμού συντελεστών. Η πρόκληση του να φτιάξουμε ένα πολύ περίπλοκο και απαιτητικό έργο χωρίς να γνωρίζουμε ακριβώς τη μεθοδολογία του αλλά ανακαλύπτοντας την βήμα βήμα. Η πρόκληση δημιουργίας ενός συλλογικού έργου μέσα στη χρονική περίοδο του covid που πέραν των πρακτικών δυσκολιών, βιώσαμε μία αντιθετική ψυχολογία στο να δουλεύεις μέσα σε μια εποχή που σε απομονώνει για ένα έργο που επιχειρεί να σε ενώσει με πολύ κόσμο και με ένα κοινό όραμα. Η διάρκεια και μόνο του έργου αποτελεί πρόκληση. Τρεις μέρες που στην ουσία κάνουμε μόνο αυτό, το οποίο έχει πολλές απαιτήσεις τόσο μνήμης, συγκέντρωσης, αλλά και τεχνικές και ερμηνευτικές. Είναι μεγάλη πρόκληση να δούμε τα όρια της σωματικής και ψυχικής μας αντοχής, της φθοράς αλλά και των υπερβάσεων που μπορεί να επέλθουν ζωντανά βιωματικά ενώπιον του κοινού. Πρόκληση είναι και για το κοινό να μπει σε μια περιπέτεια να βιώσει μαζί μας κάτι που αν αποφασίσει και μπορέσει να το παρακολουθήσει όλο είναι σαν να κάνει και αυτός τη δική του υπέρβαση μαζί μας. Τέλος είναι πρόκληση να παρουσιάζεις ένα έργο που προτείνει τη διάδραση και συμμετοχή του κοινού στην σημερινή κατάσταση όπου τα ΦΕΚ για τη διαχείριση του κοινού να αλλάζουν κάθε λίγο και λιγάκι».
Βασίλης Γεροδήμος: «Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν να καταλάβουμε στην πορεία μελέτης μας ότι όλα παίζουν σημαντικό ρόλο στο να δημιουργηθεί κάτι, ακόμα και τα μικρά πράγματα, γιατί αυτά είναι που τις περισσότερες φορές μπορούν να γίνουν το στήριγμα για τα μεγάλα. Μία δεύτερη πρόκληση ήταν η συνεργασία πολλών ανθρώπων από διαφορετικά καλλιτεχνικά, τεχνικά και επιστημονικά πεδία και να μπορέσουμε όλοι μαζί να δημιουργήσουμε μια ομάδα, που θα μπορέσει να συνυπάρξει για μήνες για να μελετήσει και να φτιάξει ένα κοινό γλωσσάρι συνεννόησης για τις δοκιμές πάνω στην διαδικασία της ιδέας. Η βασική ομάδα αποτελείται περίπου από 30 άτομα ενώ στο σύνολο συμμετέχουν περίπου 70 άτομα. Υπήρξαν δυσκολίες, ανατροπές, αποχωρήσεις, τριβές καθώς η συνεννόηση και η συνεργασία δεν είναι καθόλου εύκολο επίτευγμα, αλλά τελικά η συλλογικότητα που δημιουργήθηκε μεταξύ μας όλους αυτούς μήνες, μας δημιουργεί μια έντονη συγκίνηση και ευγνωμοσύνη προς όλους όσους πίστεψαν, ενεπλάκησαν και στήριξαν αυτή τη περιπέτεια και για την δύναμη που υποδείξανε θέλουμε να τους ευχαριστήσουμε από τα βάθη της καρδιάς μας. Γιατί είναι ένα δύσκολο και απαιτητικό εγχείρημα με στιγμές μαγικές αλλά και με άλλες μεγάλης κούρασης».
Περισσότερες πληροφορίες
Synthesis
Τριάντα και πλέον καλλιτέχνες από όλο το φάσμα των παραστατικών και των εικαστικών τεχνών συμπράττουν στη δημιουργία ενός έργου μακράς διάρκειας που συσχετίζει την προετοιμασία του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα με αυτήν ενός συλλογικού καλλιτεχνικού εγχειρήματος.
