Da

Βαθιά ανθρώπινος, μονίμως χαμογελαστός, καλόκαρδος, τρυφερός και καλοπροαίρετος είναι ο Γρηγόρης Βαλτινός σ’ έναν από τους ωραιότερους ρόλους του: εκείνον του Da, ενός κηπουρού που η ματιά του απέναντι στη δουλειά, την οικογένεια και την κοινωνία κινείται κόντρα στον ατομισμό, τη σκληρότητα και τη χυδαιότητα της σύγχρονης κοινωνίας. Ο τρόπος με τον οποίο συμπεριφέρεται στο γιο του δίνοντας αγάπη, αλλά και κάνοντας ανθρώπινα λάθη στη διαπαιδαγώγησή του, το χιούμορ με το οποίο αντιμετωπίζει τη ζωή, το πηγαίο χαμόγελό του: όλα μαζί συνθέτουν το πορτρέτο ενός χαρακτήρα σπάνιας ποιότητας, που έχει εντοπίσει την ευτυχία στα απλά πράγματα. Στο αυτοβιογραφικό έργο του Λέοναρντ υπάρχει ένα ευφυές εύρημα. Ο χαρακτήρας του Da αναβιώνει μέσα από τις αναμνήσεις του γιου του, Τσάρλι, και μαζί ξαναζωντανεύει η κοινή τους ζωή και η μικρή κοινωνία μιας ιρλανδικής κωμόπολης. Η πλοκή ξεκινά με την επιστροφή του Τσάρλι Τάιναν (Μιχάλης Οικονόμου) στο πατρικό του, μετά το θάνατο του πατέρα του.

 

Μέσα στο ακατοίκητο πια σπιτικό του (χρηστικό το σκηνικό της Μαίρης Τσαγκάρη, ταιριαστό σε αισθητική με τα κοστούμια του Νίκου Χαρλαύτη, φωτίζεται όπως πρέπει από τη Μελίνα Μάσχα), που άλλοτε γέμιζε από τη φροντίδα της μάνας (Μαρία Καλλιμάνη) και του πατέρα "εισβάλλει" το παρελθόν, κατακλύζοντας τη σκέψη και κυρίως την ψυχή και τη συνείδησή
του. Μνήμες τον κυριεύουν, λόγια του πατέρα που τον έμαθε να αγαπά και να μοχθεί για τη ζωή, επιθυμίες, τα μικροκαβγαδάκια και προπάντων η άδολη αγάπη των γονιών του. Είναι μια σκυθρωπή κωμωδία ή μήπως ένα δράμα που μας κλείνει το μάτι; Τα νομίσματα έχουν διπλή όψη· έτσι και η σκηνοθεσία του Πέτρου Ζούλια που έμεινε στην ηθογραφία και το ρεαλισμό της πρώτης ανάγνωσης, αναδεικνύει το διττό υπόβαθρο αυτού του έργου, όπου το δράμα διαρκώς μετεωρίζεται.
 

Το έργο βγαλμένο από τη βαθιά ανθρωπιστική παράδοση του πολύπαθου ιρλανδικού λαού φαντάζει απλοϊκό και κάπως "παλιό", αλλά ξαφνικά βγάζει μια δύναμη από μέσα του και αναγνωρίζεις πως είναι βαθιά σπαρακτικό. Σ’ αυτό το συναίσθημα συμβάλλει η ερμηνεία του Γρηγόρη Βαλτινού, ο οποίος έχει βρει τις λεπτές ισορροπίες –υφολογικές και ερμηνευτικές– που απαιτούνται προκειμένου να φωτιστούν σωστά οι διαφορετικές πτυχές του έργου και κυρίως να λάμψει ο προσωπικότητα ενός ανθρώπου συγκινητικά αληθινού. Ειλικρινής ο Μιχάλης Οικονόμου στο ρόλο του ενήλικου Τσάρλι, αναπτύσσει ωραίο διάλογο ανάμεσα στο χθες και το σήμερα, στις σκηνές με τον νεότερο εαυτό του, τον οποίο υποδύεται ο εξαιρετικός Στρατής Χατζησταματίου. Με την ερμηνεία του σε αγγίζει η αλήθεια που κουβαλά ο χαρακτήρας και ως θεατής αναγνωρίζεις ανάλογα χαρακτηριστικά και βιώματα από τη δική σου οικογένεια, όταν π.χ. θέλεις να αγκαλιάσεις το γονιό σου και την επόμενη στιγμή να του χρεώσεις όλα τα λάθη και τις αστοχίες.

Το έργο "ακούγεται" ιδανικά χάρη και στην εξαιρετική μετάφραση του Αντώνη Γαλέου, ενώ η εναλλαγή συναισθημάτων κάποια στιγμή περνάει σε βαθύτερα επίπεδα. Μετρημένη, χωρίς εσωτερικότητα η Μαρία Καλλιμάνη στο ρόλο της μάνας σε γειώνει, αλλά δεν σε απογειώνει, ενώ βαρύθυμος μοιάζει ο Γιώργος Σουξές, που ερμηνεύει με ευγένεια το ρόλο του πρώτου εργοδότη του Τσάρλι. Ο υπόλοιπος θίασος, η Νεκταρία Γιαννουδάκη, η Κωνσταντίνα Κλαψινού και ο Βασίλης Παπαδημητρίου, είναι καλά συντονισμένος, υπερασπίζοντας σαν ενιαίο μέτωπο τη σκηνοθετική γραμμή. Οι γλυκές μελωδίες που συνέθεσε η Ευανθία Ρεμπούτσικα συμπληρώνουν τις φράσεις.