Ο κορυφαίος Βρετανός χορογράφος/χορευτής Άκραμ Καν σε λίγες ημέρες θα βρίσκεται στη Στέγη για να παρουσιάσει το «Desh», ένα έργο του 2011, που ανήκει στα αριστουργήματα του. Η Μαρία Κρύου απόλαυσε την παράσταση στο Sadlers Wells του Λονδίνου, συνάντησε τον Άκαμ Καν και του ζήτησε να της μιλήσει για την παράσταση, για τα πράγματα που αγαπά ακόμα και για την εμπειρία του στους Ολυμπιακούς Αγώνες 2012.
Η σκέψη να δοκιμάσω ένα σόλο σε μια μεγάλη σκηνή δεν ήρθε αβασάνιστα και ο Τιμ Γιπ, ο visual desiner της παράστασης ήταν από τους πρώτους που με ενθάρρυναν να το επιχειρήσω. Δεν είναι μια επική παραγωγή όμως χρειάζεται ένα θέατρο που να μπορεί να παρέχει ένα απαιτητικό τεχνικό εξοπλισμό. Κατά τη διάρκεια της παράστασης υπάρχουν εκατοντάδες πράγματα που πρέπει να γίνουν στο σκηνικό, στο φωτισμό, στους ήχους μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. Δεν έχω δει τη σκηνή της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών όμως γνωρίζω πως είναι τεχνικά άψογη.
Είναι αλήθεια πως με απασχολεί το θέμα της ιθαγένειας κι αυτό φαίνεται στη συγκεκριμένη παράσταση. Οι οικογένεια μου κατάγεται από το Μπαγκλαντές και στη γλώσσα μας «Desh» σημαίνει «πατρίδα». Όταν είμαι στο Μπαγκλαντές αισθάνομαι Βρετανός κι όταν είμαι στην Αγγλία αισθάνομαι Μπαγκλαντεσιανός. Ανήκω σε μια, κατά κάποιο τρόπο, χαμένη γενιά που πρέπει να «εφεύρει» τη δική της ιθαγένεια. Οι γονείς μου όταν μετανάστευσαν στην Βρετανία το 1971 είχαν ήδη πολύ ισχυρές ρίζες, ήξεραν ποιοι είναι, γνώριζαν ποιες προκλήσεις πρόσφερε η χώρα που επέλεξαν να ζήσουν, αλλά και το πως μπορούσαν να τις αντιμετωπίσουν. Εγώ αισθάνομαι σαν να βρίσκομαι κάπου ενδιάμεσα, δεν έχω αίσθηση της πραγματικής ιθαγένειας, δεν αισθάνομαι για παράδειγμα ότι ανήκω στο Μπαγκλαντές. Μέχρι και τα 28 μου χρόνια η μπαγκλαντεσιανή κοινότητα δεν με υποστήριζε πάρα πολύ και δεν με αναγνώριζε. Ξαφνικά τα πράγματα άλλαξαν. Συνέβη οτι και με τον Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ στην Ινδία, ανακάλυψαν την αξία του αργότερα...Οι Βρετανοί είναι πολύ ανοιχτοί, σε αγκαλιάζουν και σίγουρα παίρνουν περισσότερα ρίσκα. Τo multicultural μοντέλο είναι πιο ισχυρό εδώ από οποιαδήποτε άλλη χώρα, είναι βαθιά ριζωμένο μέσα στην κοινωνία των Βρετανών. Και, μπορεί να υπάρχουν ψήγματα ρατσισμού, όπως παντού άλλωστε, όμως πάνω απ’ όλα υπάρχει μεγάλη διάθεση απλό την πλευρά των Βρετανών να αφομοιώσουν τις άλλες κουλτούρες. Αυτή ακριβώς η στάση μου δίνει το θάρρος να ανακαλύψω την έννοια της ιθαγένειας μέσα από τη δουλειά μου.
Η παράσταση μου έχει συμβολισμούς και ο καθένας μπορεί να δώσει τις δικές του ερμηνείες. Μαζί με τους συνεργάτες μου περάσαμε δέκα μέρες το Μπαγκλαντές απλώς για να παρατηρήσουμε, να μιλήσουμε, να αισθανθούμε και να ανταλλάξουμε απόψεις. Συναντήσαμε από ψαράδες και ακτιβιστές μέχρι πολιτικούς, αστυνομικούς και καλλιτέχνες. Μια μέρα σ' ένα χωριό συνάντησα ένα μικρό κορίτσι γύρω στα 12 κι ένα αγόρι χωρίς παπούτσια. Ήταν τόσο απλοί, έδειχναν τόσο σίγουροι για τον εαυτό τους, απλώς μας κοίταζαν με ένα διεισδυτικό βλέμμα. Φωτογραφίζαμε, κινηματογραφούσαμε και κάθε απόγευμα συναντιόμασταν με τους συνεργάτες μου για να συζητήσουμε τις εμπειρίες μας. Κάποια στιγμή αποφασίσαμε να σταματήσουμε να κινηματογραφούμε τον κόσμο σαν να είναι περίεργα πλάσματα. Όταν ξανά βρέθηκα με το συγκεκριμένο 5χρονο αγοράκι μπήκα στον πειρασμό της κινηματογράφησης αλλά καθώς με κοίταζε με τα μεγάλα μάτια του ένιωσα πως έπρεπε να σταματήσω. Όταν σταμάτησα, ξυπόλητο καθώς ήταν, έβγαλε από την τσέπη του ένα κινητό τηλέφωνο και ξεκίνησε να με κινηματογραφεί. Βρήκα αυτή την αντίθεση συναρπαστική όπως κι αλλά πράγματα στο Μπαγκλαντές. Αυτή η χώρα κινείται σε ένα δικό της ρυθμό και οι επιστήμονες λένε πως λόγω της κλιματικής αλλαγής είναι από τις πρώτες που θα αφανιστούν από το χάρτη. Στην παράσταση ανακαλώ ιστορίες που μου έλεγαν οι δικοί μου και προσθέτω νέες. Όταν το ετοίμαζα, προς το τέλος συνειδητοποίησα ότι όλο το έργο είναι φτιαγμένο πάνω στο πατέρα μου και όχι στη μητέρα, όπως πίστευα στην αρχή. Στη σχέση μου μαζί του υπάρχουν κρυμμένα πράγματα ενώ με τη μαμά μου η σχέση είναι πάρα πολύ ισχυρή. Το συνειδητοποίησα τρεις βδομάδες πριν από την παράσταση και τότε τρέξαμε να τα αλλάξουμε όλα.
Με τα χρόνια έχουν αλλάξει πράγματα στον τρόπο δουλειάς μου. Βασιζόμουν πολύ στην τεχνική. Ο χορευτής είναι συνδεδεμένος με την τεχνική γιατί είναι ταγμένος να ασκείται σε αυτή. Έχω σπουδάσει κλασικό ινδικό χορό kathak και η προπόνηση εκτελείται με στρατιωτική πειθαρχία, υπάρχει μια επαναληπτικότητα και παράλληλα μια πνευματική άσκηση. Όσο μεγαλώνω όμως νιώθω πως όλο και λιγότερο αφήνομαι να με οδηγήσει η τεχνική. Ειδικότερα, μετά τον πολύ σοβαρό τραυματισμό που είχα άλλαξαν πολλά πράγματα για μένα. Το «Desh» που παρουσίασα πριν από ένα χρόνο είναι διαφορετικό από το σημερινό σε επίπεδο συναισθήματος. Κατά μια έννοια, το συναίσθημα άρχισε να εκφράζεται με τον καιρό στην καριέρα μου.
Πιστεύω στη φόρμα και είμαι φαν του Μπρους Λη ο οποίος πρότεινε μια μορφή τέχνης, ένα δικό του στυλ έχοντας πρώτα μελετήσει φιλοσοφία, τόσο ανατολική όσο και δυτική και δανείστηκε στοιχεία από διαφορετικές κουλτούρας. Ο καθένας μπορεί να ανακαλύψει μια φόρμα συνδυάζοντας διάφορα στοιχεία τα οποία μπορούν να προκύψουν από τη συνεργασία, κι εγώ πιστεύω πολύ σ’ αυτή, γι’ αυτό και δουλεύω πολύ στενά με τους συνεργάτες μου. Έχω περάσει πολύ χρόνο δουλεύοντας στενά με τον Πήτερ Μπρουκ για τη «Μαχαμπαράτα», στην αγγλική εκδοχή, και προσωπικά δεν μπορώ να ξεχωρίσω το θέατρο από το χορό. Στον ινδικό χορό για παράδειγμα, ο καλλιτέχνης είναι ταυτόχρονα ηθοποιός, μουσικός, χορευτής. Τέτοιου είδους διαχωρισμοί είναι μια δυτική αντίληψη. O Πήτερ Μπρουκ έλεγε πάντα στις πρόβες: «μιλά μέσα από την κίνηση σου και μέσα από τη μουσική, μέσα από το ρυθμό». Η γλώσσα έρχεται και συμπληρώνει κάτι στο τέλος μιας παράτασης, προϋπάρχει η κίνηση και ο ρυθμός, η μουσικότητα και περνούσαμε πολύ χρόνο δουλεύοντας πάνω σ' αυτό. Στην Ασία οι καλλιτέχνες δουλεύουν με ένα τέτοιο τρόπο. Είναι στη φιλοσοφία τους να «βλέπουν» πέρα από το σώμα ενώ στην Ευρώπη όσο πάει βλέπεις να υπάρχει στις παραστάσεις, ακόμα και στα χορευτικά φεστιβάλ, λιγότερος χορός. Μοιάζουν σαν έχουν κολλήσει λίγο τα πράγματα ενώ η Ασία είναι σε μια διαδικασία ανακάλυψης. Εκεί, συμβαίνει ότι συνέβαινε στη νέα Υόρκη τo 1960 και το 1970, μια έκρηξη δημιουργίας στη σύγχρονη τέχνη, στη μουσική, στο χορό. Έχουν ήδη γεννηθεί σημαντικές ομάδες όπως είναι οι Cloud Gate.
Μου αρέσει ο κινηματογράφος και τα comic. Λατρεύω τους κακούς τύπους. Πρόσφατα είδα το μιούζικαλ «Ματίλντα», μου άρεσε ο ρόλος της δασκάλας και σκέφτηκα πως θα ήθελα να παίξω αυτό το τύπο. Μου αρέσουν οι εκκεντρικοί χαρακτήρες, έτσι εξηγείται γιατί θαυμάζω τον Τζόνι Ντεπ. Εξαιτίας του τραυματισμού μου άλλαξαν πολύ τα γούστα μου και είδα πολλά πράγματα που δεν έβλεπα πριν για τη ζωή και τη δημιουργία…Μιλώντας για τη δημιουργία, σύντομα θα γεννηθεί το παιδί μου και στην πραγματικότητα πιστεύω πως αυτή είναι η μεγαλύτερη δημιουργία!
Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που είχα ως καλλιτέχνης ήταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Λονδίνου. Ο Ντάνι Μπόιλ και η ομάδα του ήταν ανοιχτοί σε όλα και εξαιρετικά συνεργάσιμοι, πράγμα σπάνιο στους καλλιτεχνικούς χώρους. Στη μέχρι τώρα εμπειρία μου ίσχυε το: εγώ σου δίνω τη μουσική κι εσύ πάνω σ’ αυτή κάνεις τη χορογραφία. Ο Τζον Κέιτζ και ο Μερς Κάνιγκχμαν είναι ένα από τα χαρακτηριστικά παραδείγματα δημιουργικής συνεργασίας. Αυτό που έκαναν ήταν κάτι παραπάνω από πείραμα, στην ουσία προσπαθούσαν να φέρουν δύο πράγματα κοντά για να δουν τι θα συμβεί. Μου αρέσει να μπαίνω στην επικράτεια των άλλων κι εκείνοι στη δική μου κι ο σκηνοθέτης και τελετάρχης των Ολυμπιακών, Ντάνι Μπόιλ, είναι πολύ κοντά σε αυτή την αντίληψη. Κάναμε συσκέψεις χωρίς να είναι παρών ο ίδιος, όταν όμως ερχόταν και έλεγε μια κουβέντα αυτή ήταν καθοριστική. Αυτό που έπρεπε να κάνω εγώ στους Ολυμπιακούς είχε να κάνει με τη θνησιμότητας και νομίζω ότι η έμπνευση μου ήρθε και από τους Ολυμπιακούς της Ελλάδας. Οι αγώνες σας ήταν ότι πιο καλλιτεχνικό έχω δει σε τέτοιο επίπεδο, προέβαλαν την ιστορία με τον πιο ποιητικό τρόπο. Δεν έχω γνωρίσει το Δημήτρη Παπαϊωάννου από κοντά αλλά έχω ακούσει για τη δουλειά του. Οι δικοί μας Ολυμπιακοί δεν είχαν ποιητικότητα ή το επικό στοιχείο των Ολυμπιακών του Πεκίνου, έκαναν όμως με τον καλύτερο τρόπο focus στην ιστορία και τον ανθρωπισμό.
Έχω επισκεφθεί την Αθήνα και διαπίστωσα ότι συμβαίνει κάτι πολύ περίπλοκο. Σε χώρες όπως είναι η Ινδία και η Ελλάδα, που έχουν μεγάλη ιστορία και κουλτούρα, υπάρχουν διάφορα περίπλοκα θέματα και σε ότι αφορά το χορό, όπως φαίνεται δεν υπάρχουν ακόμη οι προδιαγραφές για να υπάρξει ανάπτυξη. Και είναι κρίμα γιατί στην Ελλάδα υπάρχουν λαμπροί καλλιτέχνες όπως είναι οι φίλοι μου Λίντα Καπετανέα και Γιόζεφ Φρούτσεκ. Πολλές φορές τους ρωτώ γιατί δεν επιλέγουν να ζήσουν στο εξωτερικό… Η Λίντα βλέπετε αγαπάει πολύ την Ελλάδα! Έχω συναντήσει δυο ακόμα αξιόλογους Έλληνες χορευτές στο εξωτερικό την Κωνσταντίνα Κόκκα και τον Ηλία Λαζαρίδη.
Στα άμεσα σχέδια μου είναι να παρουσιάσω τη δική μου εκδοχή πάνω στο «Ξύπνημα της Άνοιξης» του Ιγκόρ Στραβίνκσι. Μια σκέψη για το μέλλον είναι να συνεργαστώ με τον Άρι Φόλμαν, σκηνοθέτη της ταινίας «Βαλς με τον Μπασίρ». Έχουμε και οι δυο εκφράσει την επιθυμία της συνεργασίας αλλά δεν έχει προκύψει. Αυτό, καθώς και το «Περσέπολις» της Μαργιάν Σατράπι είναι δυο ταινίες που με συγκλόνισαν. Σκέφτομαι επίσης να σκηνοθετήσω ένα φιλμ για το «Desh» και είμαι σε συζητήσεις με Νοτιοαφρικανούς aminators για το πώς μπορούμε να κάνουμε ένα κομμάτι animation και το υπόλοιπο ένα φιλμ για τη ζωή στο Μπαγκλαντές. Αυτή τη περίοδο επίσης, χορογραφώ κι ένα φιλμ που ετοιμάζει ο Ρίτσαρντ Ρέιμοντ. Την αληθινή ιστορία ενός Ιρανού χορευτή ο οποίος χόρευε με κάθε κόστος, ακόμα και για τη ζωή του, σε μια χώρα όπου απαγορεύεται ο χορός. Όταν πήγε στο πανεπιστήμιο ανακάλυψε στο youtube καλλιτέχνες σαν την Πίνα Μπάους, τον Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ κι εμένα, γι' αυτό και η εταιρία παραγωγής με κάλεσε να συμμετέχω στην ταινία.
Αξίζει να γνωρίζετε
Στη χώρα μας τον είδαμε για πρώτη φορά το 2001 στο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτς σε ένα πρόγραμμα που περιελάμβανε δύο σόλο με τίτλο «Fix» και «Loose in Flight» καθώς και το ομαδικό «Rush». Το 2006 πρωταγωνίστησε στην «Παράσταση-συναυλία του έργου των Ακραμ Καν και Στιβ Ράιχ» στο Μέγαρο Μουσικής και το 2007 στο « Sacred monsters» μαζί με τη Σιλβί Γκιλέμ στο Ηρώδειο. Στην Αγγλία το Sadlers Wells έχει ήδη ανακοινώσει για τις 28/5 την πρεμιέρα της παράστασης «iTMoi» από τα αρχικά των λέξεων «In the mind of Igor» και τη μουσική γράφουν οι Νίτιν Σόνεϊ, Τζόσελιν Πουκ και Μπεν Φροστ.
Προς το παρόν αξίζει να τον δείτε στο εμβληματικό έργο, «Desh», στις 5, 6, 7, 9 &10/12 στη Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών.
INFO
Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Λεωφόρος Συγγρού 107-109, 2109005800. Τιμές εισιτηρίων: € 15 - 18 - 28. Mειωμ. € 10 – 12 – 15.
