Αριστοκράτισσα και κοσμοπολίτισσα, η Νόνικα Γαληνέα κλείνει 45 χρόνια στη σκηνή και το γιορτάζει μ’ έναν λαμπερό κωμικό ρόλο: εκείνον της εκατομμυριούχου Επιφάνειας Σατράπη του Τζορτζ Μπέρναρντ Σο, με παρτενέρ τον Γιάννη Μπέζο, σε μια μεγάλη παραγωγή του Μεγάρου Μουσικής. Η Ιλειάνα Δημάδη τη συναντά σ’ ένα διάλειμμα από τις πρόβες και καταλαβαίνει ότι πρόκειται για ένα… θαυμαστό είδος προς εξαφάνιση.
Συναντηθήκαμε υπό… τροπικές συνθήκες με τη Νόνικα Γαληνέα κατά τη διάρκεια ενός από εκείνα τα φοβερά απογεύματα του Σεπτεμβρίου με τις ξαφνικές καταιγίδες. Χρειάστηκε να στηθεί ολόκληρη επιχείρηση στο «α» ώστε να κατορθώσω να φτάσω από τον Πύργο Αθηνών στο Μέγαρο Μουσικής. Και φοβάμαι πως ίσως είναι μία από τις ελάχιστες φορές που η Νόνικα Γαληνέα υποχρεώθηκε να περιμένει περίπου 20΄ σε ραντεβού της. Ναι, μια τέτοια γυναίκα δύσκολα τη στήνεις. «Δεν πειράζει, καταλαβαίνω, αυτός ο καιρός εξάλλου θυμίζει… Σιγκαπούρη», όπως είπε κι η ίδια. Μια αληθινή σταρ, υπέρκομψη κι ευγενής, σικάτη όπως πάντα, κάπως απόμακρη, αλλά δίχως ίχνος βεντετισμού, μετρημένη και διακριτική, η Νόνικα Γαληνέα μ’ έκανε να σκεφτώ πως αποτελεί… είδος προς εξαφάνιση. Γιατί, απλούστατα, «δεν βγαίνουν πια τέτοιες γυναίκες», όπως θα έλεγε ένας άντρας, κατατάσσοντας αυτόματα τη Νόνικα στο πάνθεον των πιο φινετσάτων γυναικών του ελληνικού star system. Λαμπερή πρωταγωνίστρια, αριστοκράτισσα, γυναίκα-βαμπ: με τέτοιους κολακευτικούς χαρακτηρισμούς σάς έχουν κατά καιρούς αποκαλέσει. Τι λέτε εσείς για όλα αυτά;
Αν είσαι δημόσιο πρόσωπο, πρέπει να μάθεις να ζεις με τις «ταμπέλες» που θα σου βάλουν. Είσαι υποχρεωμένος να υποστηρίξεις την εικόνα σου – με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Από κει και πέρα, κανείς δεν μπορεί να κρύψει αυτό που είναι. Και η κριτική μπορεί συχνά να είναι υπερβολική ή και άδικη. Μ’ έχει ενοχλήσει κάτι που συνέβαινε παλιότερα: να με συσχετίζουν με πρόσωπα με τα οποία δεν είχα καμία σχέση. Όλα αυτά, όμως, ανήκουν πλέον στο παρελθόν. Νιώθω πως έχω δώσει πια το στίγμα μου.
Βρίσκεστε στο θέατρο εδώ και σαράντα πέντε χρόνια. Τι κρατάτε ως απόσταγμα;Πρωτοβγήκα στη σκηνή ως μέλος του Χορού –μαθήτρια ακόμη στη Δραματική Σχολή του Κάρολου Κουν– στους περιβόητους «Όρνιθες» του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία του Κουν, με τη μουσική του Χατζιδάκι και τα κοστούμια του Τσαρούχη. Κρατάω από τότε μια θρησκεία που λέγεται «θέατρο» και τον τρόπο με τον οποίο μπορεί κανείς ν’ αναμετρηθεί μ’ αυτήν τη θρησκεία: υπομονή, εργατικότητα, διακριτικότητα, δύναμη, θέληση.
Έχετε ζήσει παράλληλα μια γεμάτη ζωή, με πολύ έρωτα και πολύ θέατρο. Νιώθετε προνομιούχα;Θα ήταν αγνωμοσύνη να μη νιώθω προνομιούχα. Δεν κάθισα, βέβαια, ποτέ με τα χέρια σταυρωμένα. Πάλεψα ενάντια σε όλες τις δυσκολίες που μου έτυχαν. Πάντα ήξερα μέσα μου τι πραγματικά ζητάω από τη ζωή μου και θεωρούσα δικαίωμά μου να το ζητήσω, να το διεκδικήσω ή να το διορθώσω. Πολύ συχνά έχω νιώσει πως πρέπει να ξεκινήσω από την αρχή. Απλώς, τώρα πλέον ο χρόνος που μένει είναι πολύ λιγότερος.
Σύμφωνα με τον Τζορτζ Μπέρναρντ Σο: «Βρισκόμαστε στον αιώνα της γυναικείας χειραφέτησης, η γυναίκα έχει πλέον το σφυγμό». Τι πιστεύετε εσείς;Οι γυναίκες ήταν, είναι και θα είναι πάντα δυνατότερες από τους άντρες – γεγονός που σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στο ότι ο Θεός διάλεξε εκείνες για να γίνουν μητέρες. Έχει, επίσης, παρατηρηθεί πως υπάρχουν περισσότερες χήρες από χήρους. Δεν ξέρω, βέβαια, αν σ’ αυτό συμβάλλουν και οι χήρες… Αφήνω εδώ ένα ερωτηματικό!
Μπορεί μια εκατομμυριούχος να ζήσει σαν φτωχή μικροαστή, όπως δοκιμάζει η εκκεντρική ηρωίδα του Τζορτζ Μπέρναρντ Σο; Τι σημαίνουν τελικά η κοινωνική θέση και ο οικονομικός παράγοντας;
Πρόκειται για δύο έννοιες πολύ σχετικές: παραπέμπουν σε κάτι πολύ σημαντικό και παράλληλα κάτι ηθικά απαράδεκτο. Το όλο ζήτημα είναι το εξής: πώς διαχειρίζεται το άτομο την κοινωνική εξουσία και πώς την εξουσία του χρήματος; Με άλλα λόγια, τι κάνεις με τ’ όνομά σου και τι με τα λεφτά σου; Δυστυχώς, όλο και περισσότερο, οι άνθρωποι που έχουν αυτά τα προνόμια δημιουργούν τεράστια προβλήματα στην κοινωνία· και, μάλιστα, είθισται να μένουν ατιμώρητοι γι’ αυτό... Κωμωδία ανεβάζουμε, όμως, ας μη μας πάει αλλού το θέμα!
«Ανήκω στη μοναδική αριστοκρατία που μπορεί να κυβερνά αυτόν τον κόσμο. Στην αριστοκρατία του χρήματος!», δηλώνει η εκατομμυριούχος Επιφάνεια Σατράπη, την οποία ερμηνεύετε. Πώς αντιμετωπίζετε αυτήν την κυνική δήλωση της ηρωίδας σας;Η Επιφάνεια γίνεται ακόμη πιο κυνική λίγες αράδες παρακάτω, όταν λέει: «Εγώ πιστεύω πως ο Θεός αγαπάει αυτούς που ξέρουν να βγάζουν λεφτά». Κι όμως, η Επιφάνεια μπορεί μεν ν’ αντιμετωπίζει τη ζωή επιφανειακά, αλλά ξέρει καλά πως το χρήμα είναι απλώς ένα μέσο, όχι ο σκοπός της ζωής. Η θέση του ίδιου του Σο, εξάλλου, είναι πως το χρήμα αποτελεί μεν σημαντικό μέρος αυτού που αποκαλούμε ευτυχία, αλλά είναι ένα τίποτα χωρίς την αγάπη: και η ανάγκη για αγάπη είναι το βασικό πρόβλημα της Επιφάνειας.
Ανεβάζετε την «Εκατομμυριούχο» λίγες ημέρες μετά τις εκλογές, ύστερα από μια δύσκολη εποχή για την Ελλάδα...Προσπαθώ να θυμηθώ πότε δεν ήταν δύσκολη εποχή για την Ελλάδα. Το ίδιο ισχύει, βέβαια, και για το ελληνικό θέατρο: τα πράγματα κι εκεί ήταν πάντοτε δύσκολα. Υπάρχει, όμως, ένας θεός της Ελλάδας κι ένας θεός του θεάτρου. Και «θεός» για εμένα σημαίνει «ελπίδα». Δεν πρέπει ποτέ, όσο δύσκολα κι αν γίνονται τα πράγματα, να είμαστε αρνητικοί.
Κάνατε θέατρο κατά τη Χούντα, έχετε αφήσει εποχή με τ’ αξέχαστα πάρτι σας στη Μεταπολίτευση, υπήρξατε με τον Αλέκο Αλεξανδράκη το απόλυτο ζευγάρι στη σκηνή και τη ζωή επί 21 χρόνια… Πώς ήταν εκείνα τα χρόνια για μια γυναίκα-καλλιτέχνις;Σίγουρα δεν ήταν εύκολα χρόνια, ιδιαίτερα όταν ο σύντροφός σου είναι ο Αλέκος Αλεξανδράκης, ο οποίος πάλεψε να συμβάλει στην έννοια πολιτισμός τόσο με τη ζωή όσο και με τη δουλειά του, κόντρα σε όλες τις δυσκολίες. Ξεκινήσαμε να κάνουμε θέατρο μαζί το 1969, στα «Μεγάλα Χρόνια», με θέμα τη ζωή του Διονυσίου Σολωμού, σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή, με τον Αλέκο στο ρόλο του Σολωμού. Κατά τη διάρκεια της Χούντας, μας επιτρεπόταν ν’ ανεβάζουμε αποκλειστικά και μόνο μπουλβάρ. Όλα τα έργα που μπορεί να είχαν κάποιο «μήνυμα» απαγορεύονταν. Η αλήθεια είναι πως τότε οι κομεντί ήταν ένα είδος θεάτρου που το έβλεπες να ανθεί παντού: στο Παρίσι, το Λονδίνο, στη Νέα Υόρκη. Ταξιδεύαμε κάθε χρόνο για να δούμε θέατρο, διαλέγαμε τα καλύτερα έργα, διανύσαμε μια μακρά περίοδο μεγάλων επιτυχιών: «Καινούργια Σελίδα», «Κάθε Χρόνο Τέτοια Μέρα», «Πρόσεξε το Σκαλοπάτι», «Πέπσι», «Μερικοί το Προτιμούν Καυτό». Ήταν έργα πανέξυπνα, ήθελαν μια μαεστρία στον τρόπο παιξίματος, και, προπάντων, είχαν αισθητική. Μπορεί κάλλιστα κανείς να τα συγκρίνει με τα έργα του κλασικού αγγλικού θεάτρου: τι παραπάνω, ας πούμε, είχε ο Όσκαρ Ουάιλντ; Το κοινό ερχόταν ανεπιφύλακτα στο θέατρό μας – ακόμη κι όταν τολμήσαμε ν’ ανεβάσουμε «δυσκολότερα» έργα: τον «Γλάρο» του Τσέχοφ ή την «Επιστροφή» του Πίντερ. Μιλάμε πάντα για full house παραστάσεις! Ο κόσμος δεν σταμάτησε ποτέ να έρχεται σ’ αυτές. Κι εμείς, βέβαια, δεν σταματήσαμε ποτέ ν’ αντιμετωπίζουμε με την ίδια σοβαρότητα τις κομεντί και τα δράματα.
Οι θεατρόφιλοι αναγνώστες του «α» έχουν αρκετές φορές τιμήσει με τα Βραβεία Κοινού την κόρη σας Αμαλία Μουτούση. Πώς νιώθετε που και οι δύο θυγατέρες σας –το ίδιο ισχύει και για την Εριέττα Μουτούση– ακολούθησαν την πορεία σας; Καμαρώνετε;Δεν καμαρώνω. Δεν είναι ακριβώς αυτή η λέξη. Ούτε είμαι απλώς υπερήφανη. Είναι κάτι βαθύτερο. Είμαι ευτυχισμένη. Νιώθω καλά που τα παιδιά μου βρήκαν στη ζωή τους ό,τι ήθελαν και ό,τι χρειάζονταν για να ολοκληρωθούν. Δεν είχα ποτέ την αίσθηση ότι τα παιδιά μου μου ανήκουν. Αν έγινε κάτι χάρη σ’ εμένα, έγινε διότι τους άφησα χώρο. Ίσως σ’ αυτό συνετέλεσε και η δουλειά μου, η οποία πάντα απαιτούσε πολύ χρόνο. Δεν αισθάνομαι, πάντως, ότι ευθύνομαι για την επιτυχία τους – μόνες τους δούλεψαν για να είναι η καθεμία αυτό που είναι σήμερα.
Πώς σας φάνηκαν οι «Πέρσες» του Αισχύλου, σε σκηνοθεσία του Βούλγαρου Ντίμιτερ Γκότσεφ, στους οποίους πρωταγωνιστούσε η Αμαλία ως Άτοσσα; Μιλάμε για μία από τις παραστάσεις του φετινού καλοκαιριού που ενόχλησαν πολύ το κοινό της Επιδαύρου…Μου είναι δύσκολο ν’ απαντήσω σ’ αυτήν την ερώτηση. Το μόνο που μπορώ να πω είναι πως είχα την τύχη να δω τους «Πέρσες» που σκηνοθέτησε ο Κάρολος Κουν, με τη μουσική του Γιάννη Χρήστου…
Σας συναντάμε συχνά στα θέατρα της πόλης να παρακολουθείτε παραστάσεις. Πού αλλού συχνάζει η Νόνικα Γαληνέα;Πράγματι, δεν χάνω παράσταση της Αμαλίας και της Εριέττας και παρακολουθώ τις δουλειές των παλιών μου φίλων. Η αλήθεια είναι πως τα τελευταία χρόνια βγαίνω σπανίως. Δεν έχω παρέες. Είχα την τύχη στο παρελθόν να με συνοδεύει πάντοτε ο σύντροφός μου. Εξάλλου, στα μέρη που κάποτε σύχναζα και ήταν για εμένα γνώριμα, σχεδόν οικογενειακά, δεν συχνάζουν πια οι ίδιοι άνθρωποι.
Υπάρχουν σημεία στην Αθήνα που σας συγκινούν ή έστω σας εξοργίζουν;Είμαι γέννημα θρέμμα Κολωνακιώτισσα. Στο Κολωνάκι, λοιπόν, με συγκινεί ακόμη και ό,τι με εξοργίζει: λόγου χάρη, η λακκούβα στο δρόμο που με υποχρεώνει να φορώ αθλητικά παπούτσια, αντί για πέδιλα ή τακούνια. Όπως θυμώνει κανείς μ’ ένα παιδί, έτσι θυμώνω κι εγώ με την Αθήνα.
Η παράσταση θα παίζεται στο Μέγαρο Μουσικής-Αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος» 6-8, 10-12/10.
