
Στην καινούργια του χορογραφική δουλειά ο Χρήστος Παπαδόπουλος επιστρέφει στα εφηβικά του βιώματα στη Νεμέα, εμπνέεται από τον Θεοδωράκη και τον Ελύτη, και δημιουργεί ένα έργο-φόρα που επανακαλεί τη ρομαντική πίστη και την άγρια ελπίδα της νιότης. Μιλά για το "My Fierce Ignorant Step”, για τη φύση, την πολιτική, την τέχνη και την ανάγκη για αυθεντικότητα, παραμένοντας πιστός στον στοχαστικό, βαθιά ανθρώπινο πυρήνα της δημιουργίας του. Η παράσταση κάνει πρεμιέρα στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, στις 8/5 και το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να επιλέξετε προορισμό και να κάνετε προκράτηση με την υπηρεσία Uber Reserve.
Διάβασα στο σημείωμα της Στέγης ότι η παράστασή σου "My Fierce Ignorant Step” είναι εμπνευσμένη από το "Άξιον Εστί”. Μίλησέ μου γι’ αυτό.
Είναι εμπνευσμένη από μια συγκεκριμένη περίοδο της ζωής μου. Στην εφηβεία, στο χωριό, στη Νεμέα, ήμουν με τον παππού στα αμπέλια και άκουγα Μίκη Θεοδωράκη, το "Άξιον Εστί”, αλλά και τη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι για τους "Όρνιθες”. Αυτά τα δύο συνδυάστηκαν με εκείνη την περίοδο της νιότης και της ελπίδας. Της ανερυθρίαστης τόλμης, που πίστευα ότι θα αλλάξουμε τη ζωή και όλα θα είναι πολύ ωραία.
Οι στίχοι του Οδυσσέα Ελύτη είναι συγκλονιστικοί και έχουν πολιτική διάσταση. Ξεχωρίζεις κάποιον στίχο;
Έχει μια ιερότητα αυτό το κείμενο. Όταν το διάβαζα, κάθε φορά έκλαιγα σε διαφορετικό σημείο. Ο Ελύτης δημιουργεί εικόνες που τις έχεις δει αλλά δεν τις είχες καταλάβει. Όπως όταν λέει: "Η στεριά που βουτάει και υψώνει αυχένα". Αν κοιτάξεις τις Κυκλάδες, η γη πέφτει στο νερό σαν άλογο που βλέπεις μόνο τον αυχένα του. Και σκεφτόμουν, γιατί να μην επιλέγουμε την ομορφιά, τη φύση;
Πάντα είχες ιδιαίτερη σχέση με τη φύση, που φαίνεται να σε εμπνέει και στις δουλειές σου.
Με απασχολεί το θέμα της φύσης. Είναι κομμάτι μου – σχεδόν δεν το επιλέγω, απλώς βγαίνει. Στο "Larsen C”, που είχε να κάνει με το παγόβουνο, οδηγούσα και άκουγα κλασική μουσική και νόμιζα ότι είμαι στις Άλπεις. Μετά έβαλα κλαρίνα και ξαφνικά ήμουν στη Νεμέα, στο Πάσχα με τον παππού μου. Κατάλαβα πόσο εύθραυστη είναι η αντίληψή μας – αλλάζει με μια παράμετρο, π.χ. τον ήχο. Το παγόβουνο, λοιπόν, ήρθε ως σύλληψη της αντίληψης. Εμφανίζεται σταθερό, αλλά συνεχώς μετατοπίζεται. Είναι μια αντιληπτική απάτη – δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε την αίσθησή μας ως κάτι αντικειμενικό. Αντιλαμβανόμαστε το υποκειμενικό.

Χορογραφικά, ακολουθείς κάποια συγκεκριμένη σχολή; Ποιοι καλλιτέχνες σε έχουν επηρεάσει;
Δεν ακολουθώ κάποια σχολή. Περισσότερο με έχει επηρεάσει ο Μπέλα Ταρ, ο τρόπος που αντιλαμβάνεται τον χρόνο. Στο "Άλογο του Τορίνο” σου δίνει μια πραγματικότητα που φαίνεται αμετάβλητη και μετά σου την παίρνει πίσω. Ή ο Bill Viola, με τα 7λεπτα βίντεο του, που μέσα στην αργή κίνηση αποκαλύπτει την ελπίδα, τον άνθρωπο, τον ερωτισμό. Αυτοί οι καλλιτέχνες που παίζουν ανοιχτά με τον χρόνο με ενδιαφέρουν πολύ. Ένας καλλιτέχνες που με έχει επηρεάσει είναι ο Δημήτρης Παπαϊωάννου και έμαθα από εκείνον την συγκλονιστική επιμονή στη λεπτομέρεια στο μικρό στο τίποτα. Όλα αυτά τα εξαιρετικά πράγματα που κάνει παραστασιακά αλλά και στα εικαστικά βασίζονται στην συγκλονιστική του αγάπη για τη λεπτομέρεια.
Από τότε που πρωτοπαρουσίασες το "Opus” και "Elvedon” που έτυχαν ευρύτατης αποδοχής όταν παρουσιάστηκαν στο θέατρο "Πόρτα", πώς κύλησε η ζωή σου;
Τα τελευταία δέκα χρόνια είναι πολύ γενναιόδωρα. Ζω αυτό που ονειρεύτηκα – ή μάλλον δεν τόλμησα να ονειρευτώ. Δεν με ενδιαφέρει η επιτυχία ως αναγνώριση, αλλά το να μπορώ να ζω από τη δουλειά μου, να δουλεύω πάνω σε μια ιδέα. Είναι τρομακτικά ελπιδοφόρο όταν συνειδητοποιείς ότι αν εμπιστευτείς το κριτήριό σου, μπορεί αυτό να επικοινωνήσει και με το κοινό. Όταν δεν έχω κάνει καλή δουλειά, το κοινό το νιώθει. Όταν έχει ροή, έρχεται και το κοινό μαζί σου. Όσο πιο ειλικρινής είσαι, τόσο πιο πολύς κόσμος σε ακολουθεί.

Δεν κυνηγάς την επιτυχία;
Ίσως όλοι την κυνηγάμε – αλλά με ποιον τρόπο; Θέλουμε να καταξιωθούμε, να βγάλουμε χρήματα. Όμως για μένα, η ουσία της επιτυχίας είναι η σύνδεση· όταν κάποιος σου πει "το αισθάνθηκα". Αν δεν υπάρξει αυτή η σύνδεση, τι απομένει; Βέβαια, υπάρχει και η οικονομική πλευρά, η κοινωνική αναγνώριση. Όμως εγώ, ως άνθρωπος με άγχος, που κάνω διαρκώς την αυτοκριτική μου, νιώθω πως όταν όλα αυτά είναι τόσο έντονα παρόντα, η επιτυχία δεν μπορεί να "καθίσει" πραγματικά μέσα μου. Όταν, για παράδειγμα, έρχεται μια πρόταση από τα NDT, είναι αναμφίβολα τιμή. Όλοι χαίρονται. Εγώ, όμως, σκέφτομαι πρώτα πώς θα την προσεγγίσω. Έχω αγωνία, αμφιβολία. Και τελικά, όταν όλα αυτά συνυπάρχουν, η επιτυχία γίνεται κάτι πολύ πιο σύνθετο.
Είναι δύσκολο να κρατήσεις τον πυρήνα της ιδέας σου μέσα σε όλα αυτά;
Αυτό είναι και το στοίχημα να μείνεις πιστός στις ιδέες σου, ένα μεγάλο σχήμα να μην σε αποπροσανατολίσει. Όταν υπάρχουν παροχές, απαιτήσεις, ευκολίες, πρέπει να μπορείς να διακρίνεις τι είναι το ουσιαστικό. Να πετάξεις όλα τα άλλα με αυθάδεια και να κρατήσεις το καίριο. Προσπαθώ επίμονα να μείνω σε αυτό. Αν μετά δω κάτι που δεν μου αρέσει, δεν με συγκινεί, τότε δεν το έχω πετύχει. Αν λείπει η συγκίνηση, αν δεν μπω μέσα, δεν έχει νόημα.

Οι χορευτές του National Dans Theater, όπως φαίνονται από έξω, είναι συγκλονιστικοί. Εσύ, δουλεύοντας μαζί τους, τι βλέπεις;
Είναι εκπληκτικοί χορευτές, επιλεγμένοι, με εμπειρία σε πολλά διαφορετικά είδη και κινησιολογικές γλώσσες. Είναι πολύ γρήγοροι – κι αυτό είναι ταυτόχρονα πλεονέκτημα και κίνδυνος. Για την παράσταση που δημιουργήσαμε, διάρκειας 35 λεπτών, είχαμε μόνο έναν μήνα πρόβες, 2,5 ώρες την ημέρα. Πώς να εισάγεις ιδέες, να εξηγήσεις, να εμβαθύνεις τόσο σύντομα; Παρ’ όλα αυτά, τώρα, μετά από καιρό, μου στέλνουν ότι αρχίζουν να καταλαβαίνουν τι εννοούσα. Ότι η εμπειρία τούς βοηθά να ανακαλύψουν το έργο σε βάθος. Και αυτό είναι για μένα μεγάλη χαρά. Θέλω τα σχήματα με τα οποία δουλεύω να μπορούν να ακολουθούν την αλλαγή. Θέλω κάθε χορευτής να σέβεται την προσωπική ασυνέπεια – γιατί αυτή είναι πλούτος μέσα στο σύστημα που δημιουργείται. Θέλω να υπάρχει ένωση. Και για να το πετύχεις αυτό, χρειάζεται ένας συγκεκριμένος τρόπος σκέψης· μια αντίληψη. Δεν φτάνει μόνο η τεχνική, όσο σημαντική κι αν είναι – κι ας την έχουμε υποβαθμίσει τα τελευταία χρόνια. Θέλω οι χορευτές μου να χρησιμοποιούν την τεχνική ως εργαλείο επικοινωνίας μεταξύ τους. Χρειάζομαι την έκφραση. Παρόλο που η δουλειά μου είναι πολύ αφηρημένη, έχει ξεκάθαρη θεατρική προσέγγιση.
Στην εύρεση και χρήση της θεατρικότητα έπαιξε ρόλο το γεγονός ότι πέρασε από το Εθνικό Θέατρο;
Ναι σίγουρα. Θέλω οι χορευτές να καταλάβουν τι θέλουμε να δημιουργήσουμε, τι έχουμε έρθει να πούμε. Δυστυχώς στις δραματικές σχολές οι σπουδαστές δεν διδάσκονται κίνηση και στις χορευτικές σχολές δεν υπάρχει υποκριτική. Αυτό είναι λάθος και θα πρέπει να αλλάξει.
Είσαι άνθρωπος που του αρέσουν οι αλλαγές;
Είναι αναγκαίες και εγώ θέλω να αλλάξω τον τρόπο με τον οποίο έζησα την τελευταία δεκαετία, τρέχοντας χωρίς να έχω χρόνο για μένα για τους φίλους μου. Μέσα στο πλαίσιο αυτής της αλλαγής αγόρασα ένα μικρούλι σπίτι στον Ταϋγετο, ησυχαστήριο και εκεί θέλω να φτιάξω το κέντρο αυτής της ιδέας: οτι είναι ένα κέντρο για φίλους, για καλοπέραση, πεζοπορίες στη φύση, για ησυχία και για χαρά. Κάνω μια προσπάθεια να ξαναβρώ αυτό που νιώθω ότι είχα χάσει, που έχω χάσει.

Επειδή μεγάλωσες και στη φύση, έτσι; Και ξαφνικά βρέθηκες στα αστικά κέντρα, σε αίθουσες χορού ατελείωτες ώρες…
Η κούραση, το back to back των πραγμάτων, η καθημερινότητά μας, η πολιτική κατάσταση, η διακομματικότητα, ο ανελέητος βομβαρδισμός από τόσο "σπουδαία" πράγματα... όλα αυτά σε παγκόσμια κλίμακα. Νιώθω ότι ξεραινόμαστε. Εγώ τουλάχιστον νιώθω πως ξεραίνομαι. Θυμάμαι εκείνη τη ζέση του Άξιον εστί”, τον ενθουσιασμό, την πεποίθηση ότι μπορούμε και αναρωτιέμαι πού πήγε αυτό; Οπότε αυτό το έργο που θα δείτε στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, από 8 Μαΐου, είναι μια προσπάθεια επαναπροσδιορισμού. Είναι με έναν τρόπο μια μικρή επίσκεψη σε εκείνη την ατίθαση, ρομαντική νιότη.
Την περιγράφεις και στον τίτλο, έτσι δεν είναι;
Ναι. Είναι σχεδόν "my fierce ignorant step". Αλλά νιώθω ότι παρόλο που έχουμε την τάση να λέμε ότι όσοι είναι λίγο naive είναι αφελής, αυτή η δύναμη... Αν δεν υπήρχε αυτή, πώς θα ήμασταν σήμερα; Μπορεί να θεωρείται αφελής με τα δικά μας κριτήρια, αλλά η πραγματικότητα δείχνει άλλα. Η πραγματικότητα δείχνει ότι μπορεί να αλλάξει το σύστημα τόσο λίγο που να μην έχει πραγματικό αντίκτυπο στη ζωή μας. Αλλά "για να γυρίσει ο ήλιος, θέλει δουλειά πολλή”. Και εν τέλει, αν δεν υπήρχε αυτή η φλόγα, πώς θα ήμασταν εμείς σήμερα;
Νιώθεις δηλαδή ότι αυτή η περίοδος διαρκώς ανατροφοδοτεί το τώρα μας;
Ναι. Πέρα από το ποιητικό κομμάτι, υπάρχει και κάτι πιο επαναστατικό που μας αφορά σήμερα. Αυτό είναι για μένα το πιο σημαντικό. Δεν με μοιάζει στο "Άξιον εστί”, με νοιάζει ο εαυτός μου όταν το άκουγα. Το συγκεκριμένο έργο, πέρα από την ποίηση, έφερνε μπροστά το ζητούμενο. Ότι αφού η φύση είναι έτσι γύρω μας, υπάρχει αυτό το παρελθόν, η αρχιτεκτονική των νησιών… είμαστε ικανοί για κάτι καλύτερο.
Άρα η πίστη δεν έχει να κάνει με ρομαντισμό, έτσι;
Ακριβώς. Η πίστη σου φέρνει αλλιώς στο παρόν το ζητούμενο. Για ομορφιά, παραστατικότητα, αντίσταση, συνειδητοποίηση, για το "μαζί". Είναι σαν να μου έφερνε αυτό το παρόν.
Πώς είναι η μουσική που ντύνει την παράσταση;
Θ' ακούσετε πρωτότυπες μουσικές. Ξεκαθαρίζω πως δεν με ενδιαφέρει να πω ότι δουλεύω πάνω στο "Άξιον εστί”. Είναι σαν να επανακατοικώ εκείνη την εφηβική φόρα που ενισχυόταν από τα ακούσματα. Το "My Fierce Ignorant Step" είναι μια μικρή ελεγεία της ατίθασης νιότης. Στην παράσταση έχουμε πάρει στοιχεία από το "Άξιον εστί” και τους "Όρνιθες”, σε μουσική Χατζιδάκι χωρίς να είναι ευδιάκριτα. Ανασυνθέτουμε έναν δικό μας κόσμο με τον Κορνήλιο Μέγαλο Σελαμσή και τον Jeph Vanger. Ο ένας δημιουργεί τα ηχοτοπία, κάνει όλη την high-tech διαδικασία, ενώ ο Κορνήλιος δουλεύει με την αναλογική σύνθεση.
Πως είναι ο σκηνικός χώρος της Κλειώ Μπομπότη;
Δεν υπάρχουν αληθινά τοπία φύσης, αλλά εικόνες που σε επηρεάζουν. Είμαστε σε έναν artificial χώρο, το θέατρο, και υπάρχει μια μεγάλη φρενίτιδα στο ρυθμό. Αλλά προσπαθούμε να το διαχειριστούμε με έναν αληθινό, ανθρώπινο τρόπο έχοντας σκέψεις για το πώς αποτυπώνεται η έννοια της φόρας.

Πώς δουλεύεις, λοιπόν, τη "φόρα" πάνω στη σκηνή;
Στην ουσία κάνω το αντίθετο απ’ ό,τι κάνω συνήθως. Έχω δημιουργήσει ένα τεράστιο υλικό που αρνείται να συμμορφωθεί σε οποιαδήποτε λογική. Δεν υπάρχει σχεδόν καμία επανάληψη. Είναι σαν μια αυτόματη γραφή.
Ποιοι είναι οι χορευτές που συμμετέχουν σ’ αυτό το απαιτητικό έργο;
Είναι πράγματι το πιο απαιτητικό πράγμα που έχω κάνει. Σωματικά και διανοητικά. Το έργο διαρκεί περίπου 55 λεπτά, χωρίς ουσιαστικές επαναλήψεις. Είναι τρομακτικός ο όγκος του υλικού. Αλλά είμαι πολύ χαρούμενος. Οι δέκα χορευτές, Θέμις Ανδρεουλάκη, Αντώνης Βαής, Αμαλία Κοσμά, Γιώργος Κοτσιφάκης, Σωτηρία Κουτσοπέτρου, Μαρία Μπρέγιαννη, Τάσος Νίκας, Σπύρος Ντόγκας, Δανάη Παζιργιαννίδη, Ιωάννα Παρασκευοπούλου, το διασκεδάζουν και θέλω να μη φέρουν αυστηρότητα, αλλά χαρά και επικοινωνία. Τους έλεγα φανταστείτε πως είμαστε μια συμμορία, όχι του "Νονού”, αλλά του "West side story”.
Τι σε τρομάζει περισσότερο;
Με τρομάζει να χάσω εντελώς την ελπίδα μου στον κόσμο. Η άνοδος της ακροδεξιάς, για παράδειγμα, είναι κάτι που, αν το μελετήσει κανείς, είναι σχεδόν αναμενόμενο μέσα στις κοινωνικοπολιτικές και κυρίως οικονομικές συνθήκες. Το έχουμε ξαναδεί στο παρελθόν. Όταν ο κόσμος πεινάει, φοβάται και χειραγωγείται, είναι εύκολο να παρασυρθεί.

Υπάρχουν συγκεκριμένα παραδείγματα που σε κάνουν να νιώθεις απογοήτευση;
Φυσικά. Όταν, ας πούμε, η Χρυσή Αυγή βγήκε δεύτερο κόμμα στα Καλάβρυτα. Σε έναν τόπο με τόσο έντονη ιστορική μνήμη, είναι αδιανόητο. Φέρνεις ακόμα το τραύμα του παρελθόντος από την οικογένειά σου, έχεις μεγαλώσει με αυτό το μνημείο. Πώς γίνεται να φτάνουμε πάλι εκεί τόσο εύκολα;
Πιστεύεις ότι ο κόσμος σκέφτεται λιγότερο;
Είναι σαν να υπάρχει μια ροπή προς την επιλογή του αρνητικού. Όμως, δεν θέλω να πιστεύω απλώς ότι είμαστε χαζοί. Είναι αποτέλεσμα φόβου, αναστάτωσης, και ενός συστήματος που μας έχει μάθει από νωρίς να φοβόμαστε. Και αυτός ο φόβος τροφοδοτείται καθημερινά.
Για το περιβάλλον τι σκέφτεσαι;
Φοβάμαι πάρα πολύ για το περιβάλλον. Το αναφέρουμε πάντα επιφανειακά, σαν κάτι δευτερεύον. Αλλά όταν δούμε τη μεγάλη εικόνα, καταλαβαίνουμε πως έχουμε αποκοπεί εντελώς από τη φύση. Λειτουργούμε σαν να μην είμαστε μέρος της. Αν κάποιος έβλεπε ένα ντοκιμαντέρ για εμάς σε δύο εκατομμύρια χρόνια, ίσως έλεγε: "Η φύση κάποια στιγμή δημιούργησε τον άνθρωπο. Δεν είχε φυσικούς εχθρούς, αλληλοκατασπαράχθηκε και εξαφανίστηκε". Είναι ένας κύκλος.
Έχεις ζήσει στο εξωτερικό; Νιώθεις διαφορές στις κοινωνίες;
Ναι, έχω ζήσει και ταξιδέψει. Κάθε κοινωνία έχει τα δικά της. Εμείς είμαστε εξωστρεφείς, εκδηλώνουμε την αγανάκτηση και την αγένειά μας. Στη Σκανδιναβία για παράδειγμα, μπορείς να νιώσεις μια πιο ήρεμη κοινωνία, αλλά υπάρχει κι εκεί βία, πιο καλυμμένη, passive-aggressive. Παντού υπάρχει κόπωση και φόβος για το αύριο.
Υπάρχει κάποια πόλη που θα ήθελες να ζήσεις;
Ναι, η Μαδρίτη. Μου αρέσει πολύ. Και οι Βρυξέλλες. Έχουν μια "αλητεία”, μια ζωή. Και το Βερολίνο επίσης, με την αποδοχή της διαφορετικότητας.
Στην Αθήνα, πού σου αρέσει να κυκλοφορείς;
Ζω στην πλατεία Βικτωρίας. Την αγαπώ πολύ την περιοχή. Όταν μετακομίσαμε, ήταν σχεδόν δυστοπία. Τώρα έχουν έρθει πολλοί φίλοι μας, έχει γίνει γειτονιά. Δεν έχω νιώσει φόβο, αλλά θυμό. Ήταν πολύ δύσκολα κάποτε, τώρα έχει καθαρίσει κάπως.
Βολτάρεις συχνά;
Ναι, στην περιοχή μου στο "MatchPoint", σταΕξάρχεια, αλλά δεν είμαι ο τύπος που θα βγει για ποτάκι συνέχεια. Θέλω ησυχία.
Πηγαίνεις στο Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας;
Ναι, φέτος θα πάω. Η Τζένη Αργυρίου το έχει αναλάβει και την πιστεύω πολύ. Έχει δύναμη και ισχυρή αίσθηση της συμπερίληψης, είναι καλό παιδί και έχει καθαρότητα σαν άνθρωπος.