©DR/OperaOnline
Λίγο πριν εκείνος αναχωρήσει για Θεσσαλονίκη, το "α” συνάντησε τον κορυφαίο Βέλγο σκηνοθέτη Γκι Κασίερς στις πρόβες της παράστασης "Η αγαπημένη του κυρίου Λιν". Ο καλλιτέχνης μεταφέρει στο θέατρο τη νουβέλα του Φιλίπ Κλοντέλ που μιλά για έναν πρόσφυγα, τον κύριο Λιν, ο οποίος καταφεύγει σε μια ξένη χώρα μαζί με τη μικρή εγγονή του μετά το θάνατο της υπόλοιπης οικογένειάς του από βομβαρδισμούς. Με την παράσταση να παίζεται ήδη στο ΚΘΒΕ και εν αναμονή της άφιξής της στην Αθήνα τον Μάιο, το "α” μίλησε με τον Κασίερς για το πώς θα χρησιμοποιήσει την τεχνολογία σε αυτήν την παράσταση, την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη και το αποικιοκρατικό παρελθόν της Γηραιάς Ηπείρου αλλά και τη συνεργασία με τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη.
"Αυτό που με παρακίνησε να ασχοληθώ εξ αρχής με αυτό το έργο είναι το θέμα του: οι πρόσφυγες που καταφθάνουν σε μια νέα χώρα, χωρίς να μιλούν τη γλώσσα, και προσπαθούν να προσαρμοστούν. Η ομορφιά του κειμένου δεν έγκειται μόνο στο ότι ακολουθεί την ιστορία ενός ανθρώπου, αλλά και στο ότι ακολουθεί και αυτή εκείνων που προσπαθούν να τον βοηθήσουν. Η χώρα όπου φτάνει μπορεί να είναι αρκετά γενναιόδωρη, όμως, εξακολουθούμε να βλέπουμε πόσο δυσκολεύεται να αντέξει ζώντας με την απώλεια και τα τραύματά του. Αυτό με άγγιξε πολύ όταν διάβασα το βιβλίο. Ταυτόχρονα, παρόλο που το θέμα του είναι πολύ συγκινητικό, υπάρχει κάτι το ελπιδοφόρο στην ιστορία του Κλοντέλ: το ότι δείχνει το πόσο δυνατός μπορεί να είναι ένας άνθρωπος, χρησιμοποιώντας τη φαντασία του.”
"Κατά κάποιον τρόπο η παράσταση μιλά εμμέσως και για το ίδιο το θέατρο. Όλα όσα παρουσιάζονται στη σκηνή είναι ένα ψέμα. Αλλά οργανώνοντας τα ψέματα αυτά μπορούμε να φτάσουμε κοντά στην αλήθεια. Οι φανταστικοί κόσμοι που στήνει ο κύριος Λιν δείχνουν τη ψυχολογία του κι εμείς προσπαθήσαμε να βρούμε διαφορετικούς τρόπους ώστε ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης να οδηγήσει τους θεατές μέσα σε αυτούς. Έτσι, μπορούμε να συναισθανθούμε πόσο δύσκολα περνά ο κύριος Λιν και να βρούμε κοινά σημεία αν και δεν μοιάζουμε μαζί του. Στο έργο μας ο ηθοποιός δεν είναι μόνο ερμηνευτής αλλά είναι και στέιτζ μάνατζερ και σκηνοθέτης. Είναι υπεύθυνος για τη μουσική, το ηχοτοπίο, τις εικόνες που παίζονται στο ζωντανό βίντεο. Κατασκευάζει το περιβάλλον και μέσα του βάζει την ιστορία”.
"Δεν θέλαμε να μιμηθούμε την πραγματικότητα, αφού όλα σε αυτό το έργο έχουν να κάνουν με το τι βλέπει το μυαλό. Γι’ αυτό και επιλέξαμε τη μορφή του μονολόγου. Βέβαια, αυτό δεν αντιστοιχεί πάντα σε αυτό που πραγματικά συμβαίνει. Προσπαθήσαμε να μείνουμε κοντά στην αφήγηση της ιστορίας όμως, για παράδειγμα, οι χαρακτήρες με τους οποίους ο κύριος Λιν δεν έχει στενή επαφή δεν παρουσιάζονται. Τα λόγια τους φαίνονται σε προβολές. Οι θεατές θα πρέπει να φανταστούν, λοιπόν, το πώς μοιάζουν με βάση το πώς προβάλλονται όσα λένε. Έτσι δείχνουμε και την απόσταση ανάμεσα σε έναν άνθρωπο και το περιβάλλον του, όταν δεν μιλά τη γλώσσα”.
"Ο χαρακτήρας που είναι πιο κοντά στον κύριο Λιν είναι ο κύριος Μπαρκ. Οι δυο τους αρχίζουν να γίνονται φίλοι μιλώντας αλλά όχι καταλαβαίνοντας ο ένας τον άλλον λόγω του γλωσσικού τους χάσματος. Κι αυτή είναι η ομορφιά της ιστορίας, το ότι δείχνει ότι υπάρχουν πολλά περισσότερα από τη γλώσσα που μπορούν να συνδέσουν τους ανθρώπους και να δημιουργήσουν φιλίες. Οι άνθρωποι, άλλωστε, μπορούν να βρίσκουν το καλό ακόμα και στη δυσκολία”.
"Είναι μεγάλη μου ευχαρίστηση το να δουλεύω με τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη, κι αυτό για τρεις λόγους. Πρώτον, επειδή είναι καταπληκτικός ηθοποιός, δεύτερον επειδή έχει περάσει από τη θέση του σκηνοθέτη και, τέλος, χάρη στην εμπειρία του στον κινηματογράφο. Ο Μαρκουλάκης καταλαβαίνει τι είναι σημαντικό συνολικά για την παράσταση και αναλαμβάνει μια μεγάλη ευθύνη. Ερμηνεύει ένα κείμενο βαρύ την ίδια στιγμή που έχει να προσέξει και πολλές τεχνικές λεπτομέρειες. Παίζει, επίσης, και στην κάμερα, πράγμα πολύ διαφορετικό από την υποκριτική μπροστά στο κοινό. Αν και δεν μιλώ ελληνικά, καταλαβαινόμαστε γρήγορα και επιτυγχάνουμε αυτό που θέλουμε”.
"Πράγματι χρησιμοποιώ συχνά την τεχνολογία στις παραστάσεις που σκηνοθέτω -όπως και εδώ που έχουμε όπως είπα πιο πάνω προβολές κειμένου. Εκτός από αυτές όμως, υπάρχουν και άλλα στοιχεία που τα επιλέξαμε γιατί θέλαμε όλα να παρουσιάζονται ζωντανά στον θεατή. Συγκεκριμένα, ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης θα δημιουργεί λάιβ μια λούπα, η οποία θα βιντεοσκοπείται και ύστερα θα προβάλλεται πίσω του. Δίπλα στην προβολή της λούπας θα βλέπουμε τη ζωντανή βιντεοσκόπηση του ηθοποιού από άλλη κάμερα. Έτσι, ο Μαρκουλάκης, παίζοντας και τους δύο χαρακτήρες, θα μιλά με τη λούπα του εαυτού του. Αν και αναφερόμαστε σε μια κατάσταση ρεαλιστική, η συνθήκη που φτιάξαμε κάνει προφανές το ότι δεν μιλάμε για πραγματικότητα, αλλά για μια αφήγηση. Ο ερμηνευτής δεν "γίνεται” ο χαρακτήρας του αλλά προσπαθεί να καταλάβει τους ήρωες της ιστορίας”.
"Και η μουσική θα παίξει σημαντικό ρόλο -βλέπεις άλλωστε πόσα όργανα έχουμε εδώ. Παίζοντάς τα ο κύριος Λιν φτιάχνει τον δικό του κόσμο. Μάλιστα, έχει μια μελωδία που κουβαλάει μαζί του, από τα ακούσματα της πατρίδας του, η οποία μεταμορφώνεται καθόλη τη διάρκεια της παράστασης. Μέσα από λούπες και overdubbing [ΣτΣ: προσθήκη ήχου πάνω σε υπάρχουσα ηχογράφηση], ο επί σκηνής κύριος Λιν δημιουργεί την ατμόσφαιρα που τον περιβάλλει. Άλλες φορές η μουσική λειτουργεί ως τρόπος επιβίωσης για εκείνον, γιατί αποτελεί ένα από τα λίγα πράγματα που έχει από το παρελθόν του. Πρόκειται για έναν άνθρωπο με πολύ θετική ιδιοσυγκρασία, την οποία διατηρεί παρά τη δεινή κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Βέβαια, στο μυαλό του υπάρχουν και πολλές σκοτούρες και η μουσική έρχεται για να φανερώσει την αντίθεση ανάμεσα στην εξωτερική του προσηνή συμπεριφορά και το ταραγμένο, μπερδεμένο εσωτερικό”.
"Σε πολλές χώρες της Ευρώπης, και σίγουρα στο Βέλγιο, υπάρχει άνοδος της ακροδεξιάς σκέψης. Πολλά ζητήματα αποδίδονται στην μεταναστευτική και προσφυγική κατάσταση, όμως δεν είναι αυτή το πραγματικό πρόβλημα. Εντούτοις, τα δεξιά κόμματα ρίχνουν το φταίξιμο σε κάποιον που έρχεται από απέξω. Αυτό είναι πολύ εύκολο όταν τα πράγματα στον οικονομικό τομέα δεν πάνε πολύ καλά -και δεν λέω άσχημα, γιατί το Βέλγιο έχει την μεγάλη τύχη να είναι μια πλούσια χώρα. Είναι πολύ υποκριτική, λοιπόν, αυτή η συμπεριφορά, αν κοιτάξεις την οικονομική και κοινωνική κατάσταση στη χώρα. Η Ελλάδα, από την άλλη μεριά, υπέφερε σε αυτούς τους τομείς πριν από κάποιο διάστημα και πιθανότατα υποφέρει ακόμη. Εδώ, όπως και στην Ιταλία, υπάρχει όντως πρόβλημα, χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση. Δεν παρέχεται, όμως, αρκετή βοήθεια από την υπόλοιπη Ευρώπη, η οποία δεν έχει τη δύναμη να αντιμετωπίσει την κατάσταση με ευρωπαϊκό τρόπο. Οι μόνοι που κερδίζουν από όλο αυτό είναι τα ακροδεξιά κόμματα, που κυριαρχούν στο δημόσιο διάλογο με απλοϊκές σκέψεις του τύπου "αν λυθεί αυτό, όλα θα είναι πάλι εντάξει”. Υπάρχουν άλλα, πολύ σημαντικότερα ζητήματα για τα οποία θα έπρεπε να μιλούν οι πολιτικοί”.
"Το γεγονός ότι ο κύριος Μπαρκ πολέμησε στη χώρα του κυρίου Λιν μπορεί όντως να θεωρηθεί νύξη στο αποικιοκρατικό παρελθόν της Ευρώπης. Και οι δύο χαρακτήρες έχουν πληγωθεί, ο Λιν ως θύμα και ο Μπαρκ ως υπαίτιος για ό,τι συνέβη στην πατρίδα του πρώτου. Βέβαια, ο κύριος Μπαρκ τα έκανε αυτά σε νεαρή ηλικία. Ως στρατιώτης, ποιες ήταν οι ευθύνες του; Είναι δύσκολο να το πούμε. Ενήργησε χωρίς να καταλαβαίνει τι έκανε. Το στοιχείο της ενοχής παίζει σημαντικό ρόλο σε αυτό τον χαρακτήρα”.
"Αισθάνομαι μεγάλη τιμή που ήμουν καλλιτεχνικός διευθυντής του Toneelhuis [ΣτΣ: σημαντικό δημοτικό θέατρο στην Αμβέρσα] για δεκαέξι χρόνια. Πέρασα πολύ όμορφα εκεί. Φυσικά, όταν είσαι καλλιτεχνικός διευθυντής, ο μισός σου χρόνος δεν πηγαίνει σε θέματα τέχνης, αλλά σε διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση, στη συμπλήρωση εγγράφων, στην επίλυση κάποιας κρίσης που ξεσπά εδώ κι εκεί (γελά). Είναι λογικό κάτι τέτοιο σε ένα σύνολο ογδόντα ανθρώπων και, φυσικά, τα μη καλλιτεχνικά ζητήματα είναι απαραίτητα για τη λειτουργία του θεάτρου. Επίσης, ήμουν πολύ χαρούμενος που μπόρεσα να δημιουργήσω διάλογο μέσα από το θέατρο με την πόλη της Αμβέρσας σχετικά με ό,τι συνέβαινε στην τοπική κοινωνία. Το ίδιο ισχύει και για τον παγκόσμιο διάλογο που μπόρεσε να χτιστεί μέσω από περιοδείες. Τώρα πια είμαι χαρούμενος που παραδίδω τη σκυτάλη στη νεότερη γενιά και μπορώ να κάνω δουλειές χωρίς να έχω την ευθύνη να βρω χρηματοδότηση (γελά)”.
"Δυστυχώς, σχεδόν 18 χρόνια μετά την πρώτη παράσταση στο Toneelhuis που είχε να κάνει με την άκρα δεξιά, δεν έχουν αλλάξει πολλά στην Αμβέρσα. Φοβάμαι τα αποτελέσματα στις επόμενες εκλογές όσον αφορά τα κόμματα αυτού του τόξου. Τα υπόλοιπα κόμματα, μάλιστα, αναμασούν θέματα των ακροδεξιών παρατάξεων σε μια προσπάθεια να κερδίσουν μερικούς ψηφοφόρους. Όσο περισσότερο, όμως, οι ιδέες του γίνονται κομμάτι του δημόσιου λόγου, τόσο πιο πολύ ισχυροποιούνται”.
"Ας είμαστε ειλικρινείς: στο θέατρο "βγάζεις κήρυγμα” μπροστά σε αυτούς που έχουν ήδη πειστεί. Υπό αυτή την έννοια, το θέατρο δεν είναι ένα μέσο για να αλλάξεις ανθρώπους που δεν συμφωνούν με τη σκέψη σου. Δεν θα έρθουν. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να βοηθήσεις τους ανθρώπους που σκέφτονται παρόμοια με εσένα να αναπτύξουν τις σκέψεις τους δίνοντάς τους τις σωστές ερωτήσεις. Στο θέατρο, έχω πολιτική ευθύνη, αλλά δεν είμαι πολιτικός. Η χρησιμότητά του έγκειται στο να καλλιεργεί τους ανθρώπους, ώστε να φτιάξουν ένα μέλλον όπου οι σκέψεις που κάποτε τους πρόσφερες να φανούν χρήσιμες”.
"Είναι υπέροχο το να περιοδεύεις και να βλέπεις πώς διαφορετικά κοινά αντιδρούν στην παράστασή σου. Μου αρέσει το γεγονός ότι η κάθε κουλτούρα της Ευρώπης είναι τόσο διαφορετική -και θα έπρεπε να παραμείνει έτσι. Βέβαια, πρέπει να αναλογιστούμε οικολογικά και να αναθεωρήσουμε τον τρόπο που κάνουμε τέτοιες παραγωγές. Οι τρόποι που ταξιδεύουμε στην Ευρώπη πρέπει επίσης να αλλάξουν”.
"Αυτή είναι η τρίτη φορά που έρχομαι στην Ελλάδα. Έχω παρατηρήσει ότι το ελληνικό κοινό λαχταρά να δει κάτι καινούργιο και συμπεριφέρεται πολύ γενναιόδωρα. Είναι ένα κοινό που εκτιμά τη θεατρική δημιουργία και έχει ενσωματώσει το θέατρο στη ζωή του. Ωστόσο, πρέπει να πω ότι οι δημιουργοί στην Ελλάδα δεν έχουν προσκληθεί σε αρκετές χώρες του κόσμου ώστε να γνωρίσουν (και μαζί κι εγώ) την εγχώρια θεατρική παραγωγή”.
"Μένοντας κάποιο διάστημα στην Αθήνα για πρόβες, μπορώ να πω ότι η πόλη μού θυμίζει δύο πράγματα: τη Νέα Υόρκη στα 80s αλλά και το Βερολίνο μετά την πτώση του τείχους, όπου νέοι, χωρίς πολλά λεφτά, αξιοποίησαν την ελευθερία που προέκυψε ξαφνικά. Άλλες πόλεις της Ευρώπης, όπως το Παρίσι και το Άμστερνταμ, αρχίζουν να φαίνονται όλες το ίδιο και χάνουν τη μοναδικότητά τους”.
>> Διαβάστε εδώ τη συζήτηση του "α" με τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη, με αφορμή το "The humans" που σκηνοθετεί στο θέατρο Μουσούρη:
Διαβάστε Επίσης
