Ο Βασίλης Παπαβασιλείου ανεβάζει τον "Αίαντα" του Ρίτσου στη σκηνή

Ο σημαντικός θεατράνθρωπος καθοδηγεί σκηνοθετικά τον Μανώλη Μαυροματάκη, σε μία παράσταση που ακροβατεί ανάμεσα στην ποίηση, το θέατρο και τις καταβολές της από την τραγωδία.

ΓΡΑΦΕΙ: ATHINORAMA TEAM 12 Ιουνίου , 2023

Αίας (Γιάννης Ρίτσος) Μανώλης Μαυροματάκης

Η παράσταση "Αίας" του Γιάννη Ρίτσου, καλοκαιρινή παραγωγή του ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης, για την περίοδο 2022-23, κάνει πρεμιέρα στα Χανιά και έρχεται σε επιλεγμένα Φεστιβάλ στην Αθήνα (26/7, Κηποθέατρο Παπάγου, 27/7, Θέατρο Βράχων "Άννα Συνοδινού"). Τη σκηνοθεσία έχει αναλάβει ο Βασίλης Παπαβασιλείου, ενώ ερμηνεύει ο Μανώλης Μαυροματάκης.

Ο Γιάννης Ρίτσος έγραψε το θεατρικό αφηγηματικό μονόλογο "Αίας", στα χρόνια της εξορίας του στη Λέρο και τη Σάμο (1967-1969). Ο "Αίας" είναι ένας από τους δεκαεπτά μονολόγους που συγκροτούν το μείζον έργο του "Τέταρτη Διάσταση" (1956-1975). Οι ήρωες αυτών των μονολόγων, σχεδόν όλοι πρόσωπα των αρχαίων μύθων ή της τραγωδίας, βρίσκουν συχνά τη θέση τους στη θεατρική σκηνή.

Σημείωμα του σκηνοθέτη

Ο Αίας έχει παραπλανηθεί. Υποκύπτει στην παραπλάνηση που οργανώνει η Αθηνά και στρέφεται ενάντια στα ζώα νομίζοντας ότι εξοντώνει ανθρώπους, τους εχθρούς του, γιατί ο Αίας είναι ήρωας ενός άλλου κόσμου, μιας εποχής που έχει παρέλθει. Είναι η εποχή που τέλος της διαμάχης σήμαινε απαραίτητα τέλος των μονομάχων. Την άλλη μέρα συνειδητοποιεί την πλάνη του. Τον πνίγει η ντροπή. Τον εκμηδενίζει η καταισχύνη. Το έργο του Σοφοκλή μας λέει ότι πέρασε πια ο καιρός που ο κόσμος χρειαζόταν την αξία του σπαθιού, δηλαδή ο κόσμος του Αίαντα, τώρα οι άνθρωποι είναι έτοιμοι να αναγνωρίσουν την αξία του νου. Είναι ο κόσμος του Οδυσσέα.

Το έργο του Γιάννη Ρίτσου από τη δική του μεριά συνομιλεί με το κείμενο του μεγάλου τραγικού διασταυρώνοντας τις αρετές της γλωσσικής εικονοπλασίας με τη δύναμη της θεατρικής συνθήκης. Ανήκει στην περίοδο της μεγάλης ωριμότητας του ποιητή όπως και τα υπόλοιπα κείμενα της "Τέταρτης Διάστασης". Στους "μονολόγους" της συλλογής, το πάθος δεν εκτίθεται ως άμεσο βίωμα αλλά ως αναδρομή. Όχημα αυτής της αναδρομής είναι η γλώσσα. Κάτι περισσότερο: η γλώσσα και το παιχνίδι της είναι η μόνη ταυτότητα των ηρώων του. Οι κατά συνθήκη ονομασίες Αίας, Ορέστης, Ελένη κλπ δεν σηματοδοτούν ατομικές οντότητες αλλά κόμπους του Μύθου ή, μ’ άλλα λόγια, της ακατάλυτης δύναμης του Απρόσωπου που εξυφαίνει, που πλέκει τη μικρή ζωή του καθενός μας. Τι άλλο έκανε η αρχαία τραγωδία;

Τα σκηνικά και τα κοστούμια της παράστασης είναι του Άγγελου Μέντη, οι φωτισμοί του Αλέκου Γιάνναρου και η σύνθεση των ηχοτοπίων του Jan Van Angelopoulos.