Ένας ανήσυχος καλλιτέχνης είναι ο Νίκος Διαμαντής, ιδρυτής του Θεάτρου Σημείο, που αποτελεί το μεράκι και τη φιλοδοξία του. Το θέατρο για εκείνον είναι ένας ολόκληρος κόσμος και αυτό που τον ενδιαφέρει όλα αυτά τα χρόνια είναι να μπορεί να πραγματοποιεί τις απλές επιθυμίες του, να συνδιαλέγεται δημιουργικά με τον χώρο του, το θέατρο, και να μπορεί αυτό να το μεταδίδει και σε όσους τον συναναστρέφονται καλλιτεχνικά. Αυτό ήταν και το κίνητρό του για να καταθέσει τη δική του πρόταση, την παράσταση-εγκατάσταση "Ισλαχανέ", στο "Όλη η Ελλάδα Ένας Πολιτισμός", ένα θεσμό που θεωρεί επιτυχημένο: "Είναι παράδειγμα μιας ανανέωσης ενδιαφέροντος και κινήτρων του ΥΠΠΟΑ προς τους καλλιτέχνες" μας είπε. "Μοιάζει σαν μια πρόσκληση και πρόκληση να ξανακοιτάξουμε με πολλούς και διαφορετικούς καλλιτεχνικούς όρους τραύματα, τοπόσημα, πεδία της Ελλάδας. Προσωπικά θα περίμενα και άλλες προσκλήσεις, παρεμβάσεις και καλέσματα προς τον καλλιτεχνικό χώρο που να δίνουν κίνητρα, προσκλήσεις για την επανεκκίνηση των καλλιτεχνικών ιδεών και διαδρομών. Περιμένω τολμηρές καινοτόμες παρεμβάσεις στην καλλιτεχνική εκπαιδευτική διαδικασία, στην προσέγγιση νέου κοινού με καινοτόμους τρόπους, στους εποπτευόμενους οργανισμούς, στην δημιουργία πρωτοβουλιών στήριξης για το ελληνικό έργο".
Ο δρόμος προς το "Ισλαχανέ"
Γιατί επέλεξες να κάνεις μια παράσταση για το Ισλαχανέ της Θεσσαλονίκης στο πλαίσιο του θεσμού του ΥΠΠΟΑ, ρώτησα τον Νίκο Διαμαντή: "Γιατί δεν το ήξερα. Γιατί θεώρησα ότι έπρεπε να το ήξερα μιας και σπούδασα απέναντι και περνούσα κάθε μέρα δίπλα του. Γιατί κανείς δεν το ήξερε και θεώρησα ότι κάποιος λόγος υπάρχει που δεν μιλάμε. Γιατί δεν μιλάμε; Αυτό σκεφτόμουνα και θέλησα να ψάξω τις απαντήσεις θέτοντας ένα κεντρικό έντονο, ρητορικό προφανώς, ερώτημα".
Η Θεσσαλονίκη υπήρξε μια πολυπολιτισμική πόλη, με πλήθος επιρροών από διάφορους λαούς ανά τους αιώνες. Για πολλές δεκαετίες ήταν ένας τόπος συμβίωσης, ένα χωνευτήρι πολλών και διαφορετικών εθνικοτήτων και το Ισλαχανέ Πολυχώρος Πολιτισμού της πρώην Σχολής Τεχνών κι Επαγγελμάτων Χαμιδιέ που χτίστηκε το 1874 (Πρώην Σχολή Τεχνών & Επαγγελμάτων Χαμιδιέ), οθωμανικό Ορφανοτροφείο είναι ένας τόπος συνδεδεμένος με την πολυπολιτισμική ιστορία της πόλης. Σ’ αυτό το χώρο παρουσιάζει ο Νίκος Διαμαντής στις 5 και 6 Σεπτεμβρίου την παράσταση-εγκατάσταση "Ισλαχανέ" που συνομιλεί με αντικείμενα, προφορικές μαρτυρίες, ήχους, με το σήμερα, με τα τραύματα, τον φόβο, την προκατάληψη, την ελπίδα. "Με συγκινεί βιωματικά ο ανθρώπινος μόχθος, η ανθρώπινη προσπάθεια των χεριών, ο μάστορας που παλεύει με τα χέρια του. Ο ξυλουργός, ο ράφτης, ο σιδηρουργός. Με συγκινεί ο μόχθος , αλλά και ο μόχθος των ανθρώπων να αλλάξουν τη ζωή τους και να σταθούν. Οι ταπεινοί, αόρατοι άνθρωποι που χάνονται, χωρίς κανείς να μιλήσει γι’ αυτούς. Και η δύναμη που κρύβουν μέσα στους προσπαθώντας να βγάλουν το κεφάλι τους έξω από το κύμα της ιστορίας. Η ιστορία του ορφανού Γιωργή της Σοφίας Νικολαΐδου, η αέναη προσευχή της σιδερομάνας της Μπασδέκη, το πατρικό μπαστούνι του Χρυσόπουλου, η Βερονίκ Μπιρμπώ του Άκη Δήμου, οι μουριές που μας περιγράφει ο Χατζηαδαμίδης, του αγριμιού Μουράτ που είναι η Σιμπέλ γραμμένη από τον γενναίο Τσιμάρα, η γεύση του ραβανί από τον Σκαμπαρδώνη, το όνειρο του Χρυσούλη , ο κοκκινολαίμης του Μακρόπουλου και ο Ζήσης του Ζουργού. Ανθρώπινες ιστορίες που δεν ειπώθηκαν και ήταν εκεί, σαν μια μουσική που περιμένει να ακουστεί , ιστορίες και μουσικές που συνδέονται μεταξύ τους και ερμηνεύονται σπαρακτικά από τον Πουλάκη, την Τοπαλίδου, τον Κολίσογλου, την Μάνια, τον Πέρη την Παπουτσή, τον Ρόκκο, την Μπερή, τη Λητώ και τον Μίχο".
Η αξία της συν δημιουργίας
Όλα ξεκίνησαν από μία πολύμηνη ιστορική, κοινωνική έρευνα του Νίκου Διαμαντή που έφερε στο φως ένα κύκλο ερωτημάτων και παράλληλα δημιούργησε ένα σταθερό κύκλο συνομιλητών, που όπως μας είπε ο ίδιος "με σπειροειδή πολύ πρακτικό, απτό και καθόλου φιλολογικό τρόπο απαντούσαν και ρωτούσαν. Κατέληξα στην επιλογή και ανάθεση των συγγραφέων, στην συνεργασία των ηθοποιών που αγαπάω και τέλος στην διαμόρφωση μιας ανοιχτής δραματουργίας με την συμπλήρωση της εικαστικής εγκατάστασης από τον Φοίβο,
από τον Αντωνίτση, τον Λάππα και τη Στεφανή. Ο στόχος μου ήταν να δημιουργήσω ένα δίκτυο, ένα πλέγμα με σπινθήρες που επικοινωνούν μεταξύ τους και στο οποίο πλέγμα ,ο θεατής περιπλανιέται ελεύθερα και ελεύθερα δημιουργεί συνδέσεις και συνθέσεις, ερωτήματα της ιστορίας και του τόπου, που φτάνουν μέχρι σήμερα. Γιατί για το σήμερα ήθελα να μιλήσω. Όχι γιατί έχω απαντήσεις, αλλά αντίθετα γιατί έχω πολλές αναπάντητες ερωτήσεις και χρειάζομαι βοήθεια για να τις απαντήσω. Για τα σημερινά προβλήματα μέσα από τα παραδείγματα των αόρατων ταπεινών ανθρώπων. Για να τους δώσω φωνή επειδή αισθάνομαι ότι το χρωστάμε στις αόρατες μειονότητες δίπλα μας. Για το κοινό καλό".
Στο πολυπρόσωπο καλλιτεχνικό πρότζεκτ συμμετέχουν οι ηθοποιοί: Άσπα Ανογιάτη, Ανδρέας Κολίσογλου, Ιωάννα Μακρή, Λητώ Μεσσήνη, Πέρης Μιχαηλίδης, Δανάη Μπερή,
Μάνια Παπαδημητρίου, Δανάη Παπουτσή, Όμηρος Πουλάκης, Βαγγέλης Ρόκκος, Έλενα Τοπαλίδου και οι εικαστικοί Δημήτρης Αντωνίτσης, Γιώργος Λάππας και Εύα Στεφανή. Συμμετέχουν επίσης ο μουσικός ο Κώστας Βόμβολος, φιλόσοφοι, αρχιτέκτονες, χτίστες, σιδηρουργοί, ιστορικοί, κοινωνιολόγοι, άνθρωποι της περιοχής, μαθητές και αρμένιοι μουσικοί. Την Τρίτη 6 Σεπτεμβρίου στις 9 το βράδυ, μετά το τέλος της παράστασης, θα πραγματοποιηθεί συζήτηση με θέμα "Γιατί δεν ξέρω το Ισλαχανέ".
"Το θέατρο ρεπερτορίου δεν μπορεί να μετατραπεί σε μία πικάντικη λεπτομέρεια για να επιβιώσει"
Ο Νίκος Διαμαντής είναι από τους καλλιτέχνες που πιστεύουν στις συνέργειες και μάλιστα εκφράζει την άποψη πως "η συνέργεια ανάμεσα στο δημόσιο και το ιδιωτικό καταργεί τα στεγανά και επανατοποθετεί προτεραιότητες για το συλλογικό καλό". Ιδιαίτερα μέσα σε μια δύσκολη οικονομική συνθήκη, οι συνεργασίες μπορούν να "γεννήσουν" πολλά, καλλιτεχνικά θαύματα όμως πόσο εύκολο θα είναι συμβεί αυτό τη νέα θεατρική σεζόν; Πολλοί αναρωτιούνται ποια στάση θα κρατήσει η κρατική μηχανή απέναντι στον πολιτισμό όταν ταυτόχρονα υπάρχουν η πανδημία και οι επιπτώσεις από την ενεργειακή κρίση. Άραγε οι έκτακτες συνθήκες μπορεί να επηρεάσουν την πορεία των σχεδιασμών γύρω από τα θέματα πολιτισμού; Ο Νίκος Διαμαντής μας απάντησε: "Τα σχολεία, τα νοσοκομεία και τα θέατρα πρέπει να αποτελούν το κέντρο του ενδιαφέροντος του κράτους. Η δύναμη της τέχνης, η προετοιμασία πολιτών δυνατών και ελεύθερων, με πνευματική και σωματική υγεία, η στήριξη των αδυνάτων, είναι το πρώτο βήμα που καθρεφτίζει την κοινωνία μας. Σε τόσο δύσκολες συνθήκες όσο εφευρετικό κι αν είναι το θέατρο δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την ενεργειακή κρίση και τις παράλογες επιπτώσεις των συνολικών αυξήσεων στα ενοίκια, και παντού, ούτε μπορεί να αυξήσει το εισιτήριο στα 200 ευρώ όπως γύρισε και μου είπε ο
άνθρωπος της ΔΕΔΔΗΕ όταν μετρούσε το ρεύμα του θεάτρου. Το θέατρο ρεπερτορίου δεν μπορεί να μετατραπεί σε μία πικάντικη λεπτομέρεια για να επιβιώσει. Το θέατρο ρεπερτορίου είναι το ζωντανό θέατρο που αιμοδοτεί με αξιοπρέπεια όλο το ελληνικό θέατρο και χειρουργεί την κοινωνική ψυχή. Αυτός είναι ο ρόλος του και γι’ αυτό το ΥΠΠΟΑ ήδη θα έπρεπε να μας είχε καλέσει για να ετοιμάσει τον σχεδιασμό της επόμενης μέρας που ξημερώνει. Μπορούμε περισσότερα και μπορούμε καλύτερα".
