Έλενα Μαυρίδου: "Aντιλαμβάνομαι την ελληνικότητα στη τέχνη ως ένα παιχνίδι του να δίνεις αξία σε μορφές της παράδοσης που δεν αποτελούν μόδα μιας εποχής"

Έλενα, βασικό εργαλείο στις παραστάσεις σου παραμένει η μάσκα;
Η μάσκα αποτελεί για μένα εκπαιδευτικό εργαλείο κι ένα από τα υλικά στις παραστάσεις μου. Ανήκει σε έναν κόσμο που εργάστηκα για πολλά χρόνια και αγαπώ πολύ. Οι σκηνοθεσίες μου έχουν διαφορετικό δρόμο η καθεμιά, και όχι άμεση συγγένεια μεταξύ τους ως προς τη δραματουργία, τη θεματολογία και την αισθητική. Έτσι και η μάσκα σε κάποιες δουλείες μου υπάρχει και σε κάποιες όχι. Στο "Περιμένοντας τον Γκοντό" το κέντρο ήταν η σωματοποίηση χαρακτήρων, ένας κόσμος κλόουν και πλασμάτων. Ένας διπλασιασμός του Εστραγκόν και του Βλαδίμηρου ως μια αλληγορία πάνω στην ύπαρξη. Η "Πτέρυγα" είναι μια παράσταση για την εγκυμοσύνη μια δουλειά στα όρια θεάτρου και physical theatre. Pρωταγωνιστεί ένας χαρακτήρας μασκών. Η "Κοκκινοσκουφίτσα" μια παράσταση για παιδιά, μια μίξη μαριονετών και χαρακτήρων μασκών.

Στο "Λάμπρο" που μόλις ανέβασες στο Χώρο υπάρχει προτζέκτορας και προβολές. Δοκιμάζεις κάτι νέο σκηνοθετικά, ήταν προτεραιότητα για σένα να διατηρηθεί η φόρμα του ποιήματος;
Στο "Λαμπρό" ακολουθώ ένα άλλον δρόμο. Είναι μια εξερεύνηση μεταξύ διαφορετικών τεχνών. Της κινηματογραφικής αφήγησης, του θεάτρου σκιών, της περφόρμανς και του θεατρικού δρώμενου. Αναλογικά μηχανήματα, επιδοσκόπιο, χρώματα 30 ετών και χάρτινες φιγούρες-μαριονέτες μιας ναΐφ αισθητικής είναι τα υλικά της παράστασης που μπερδεύονται με τη φωνή μου. Παραδοσιακά μουσικά όργανα, λύρες Μακεδονίας και Θράκης, αναμιγνύονται με σύγχρονα μέσα της ηλεκτρονικής μουσικής και της ambient noise. Μουσική που συνέθεσε και παίζει live στη παράσταση ο Γιώργος Μαυρίδης. Το ποίημα, όμως, του Σολωμού είναι ο πρωταγωνιστής της παράστασης.

Το 1826 ο Σολωμός άρχισε να συνθέτει το ποίημα "Ο Λάμπρος" όμως δεν μπόρεσε να το τελειώσει. Μάλιστα ομολογούσε πώς "Ο ‘Λάμπρος’ θα μείνει απόσπασμα". Γιατί άραγε;
Η σύνθεση του "Λάμπρου" ξεκινάει το 1823 και διαρκεί για πάνω από 10 χρόνια. Ο Σολωμός επέστρεφε σε αυτό λέγοντας πως το αγαπάει ιδιαίτερα. Ο Λαμπρός ένας άντρας του 19ου αιώνα, ένας ήρωας μιας εποχής με ιδεώδη και όραμα για Ελευθερία. Ο Λάμπρος είναι ο "κακοήθης αλλά γενναιόψυχος άνδρας". Ένας σκληρός άνθρωπος, τραχύς πατριάρχης αλλά και ήρωας μαζί. Ίσως η φιγούρα αυτή να είχε να κάνει με την αίσθηση του Δ. Σολωμού για την Ελλάδα. Και γι΄ αυτό να επέστρεφε σε αυτό. Η ελευθερία, ο θάνατος και έρωτας, όλα τα μεγάλα θέματα των τεχνών, βρίσκονται στο Λάμπρο. Είναι ένα ακαταμάχητο ποίημα.

Ποιο είναι το θέμα του ποιήματος και τι σε ώθησε να το δραματοποιήσεις;
Όταν διάβασα πρώτη φορά το Λαμπρό, ήμουν 18 χρονών. Με γοήτευσε αυτός ο "κακός” Λάμπρος. Αυτή η τραχιά και σκληρή πατριαρχική φιγούρα μιας άλλης εποχής. Ο άντρας αυτός ήταν ένας ήρωας. Ένας φωτεινός ήρωας της Ελλάδας, ένας σκοτεινός αντιήρωας στη συζυγική του ζωή. Ο Λάμπρος πολεμά τον Αλή Πασά. Παρατάει στο ορφανοτροφείο τα παιδιά του, απατάει τη γυναίκα του τη Μαρία συνάπτοντας ερωτική σχέση με τη κόρη του, την οδηγεί στην απελπισία και αυτοκτονεί, έπειτα χτυπάει σταυρούς με τα χέρια του, καταριέται μέσα στην εκκλησία, αμετανόητος μπροστά στα φαντάσματα των νεκρών παιδιών του. Αυτοκτονεί, επειδή δεν υπάρχει πια επιστροφή από τις πράξεις του. Δεν μετανιώνει. Έχοντας απόλυτη αίσθηση των πράξεών του και της φύσης που τον δόμησε έτσι. Η πλάση ευθύνεται. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του Λάμπρου, ο Θεός φταίει που τον έχει πλάσει.

Είδες τον "Λάμπρο" σαν μια ερωτική, μια δραματική ή μια λαϊκή ιστορία;
Είναι μια δραματική ερωτική και λαϊκή ιστορία. Το έργο θα μπορούσε να ονομάζεται ο Λάμπρος και η Μαρία. Στη παράσταση εστιάζω πολύ στον χαρακτήρα της Μαρίας. Της γυναίκας που υπομένει. Η γυναίκα που μπορεί ταπεινά να δει όλη την ομορφιά του κόσμου αλλά είναι αδύναμη να μετακινηθεί από από αυτά που η ζωή της έχει φέρει. Πέφτοντας στη λίμνη για να πεθάνει και να γλιτώσει από τον πόνο της βλέπει έναν καλύτερο κόσμο από αυτόν εδώ. Ο Λάμπρος κουβαλάει το βάρος της αμαρτίας που ήρθε μπροστά του και τη περηφάνειά του απέναντι στη Φύση του. Αυτοκτονεί κι αυτός. Είναι δυο δραματικοί ήρωες που οδηγούνται στο θάνατο.

Η απόδοση της ποίησης με θεατρικούς όρους ήταν άθλος για σένα;
Στον σύγχρονο κόσμο τα οπτικά ερεθίσματα κυριαρχούν. Δεν είμαστε πλέον εξασκημένοι στο να ακούμε ποιήματα με στίχο για μεγάλη χρονική διάρκεια χωρίς να οπτικοποιείται κάτι. Όποτε η αφήγηση από μόνη της ή μια πιο δραματοποιημένη από ηθοποιούς προσέγγιση που να ερμηνεύουν ζωντανά του ήρωες του ποιήματος είναι δυο περιοχές στις οποίες το ποίημα δεν ισορροπεί εύκολα σκηνικά. Οπότε, αναζητούσα κάτι ανάμεσα σε αυτές τις δυο προσεγγίσεις. Μια ισσοροπία μεταξύ οπτικών και ηχητικών ερεθισμάτων. Ακολούθησα έναν πολύ ενστικτώδη δρόμο στο να εικονοποιήσω σημεία του ποιήματος μέσα από την τεχνική των σκιών. Επινόησα και έπαιξα με κάποιες φιγούρες, που λειτουργούν ως "τοτέμ”, ως ενδιάμεσοι για τους χαρακτήρες του ποιήματος. Είναι ένα προσωπικό τελετουργικό. Επειδή η μελέτη αυτή προηγήθηκε των προβών, αισθανθήκαμε να κυλάει αρμονικά και ήρεμα.

Ποια είναι τα στοιχεία εκείνα που αποκαλύπτουν το μεγαλείο του Σολωμού;
Ο Σολωμός ένας μεγάλος ποιητής, ο πρώτος που θα μπορούσε να συγκριθεί με μεγάλους ποιητές της Ευρώπης. Με τα γραπτά του συνέβαλε στην ανάπτυξη της ελληνικής εθνικής συνείδησης. Το ελληνικό δημοτικό τραγούδι, ο στίχος και η αποσπασματικότητα στα ποιήματα του τα καθιστούν μοναδικά. Οι στίχοι του ποιήματος του Λάμπρου είναι σπουδαίοι. Η χαρά τη Λαμπρής και η ομορφιά της φύσης, είναι ένα από τα υπέροχα σημεία του ποιήματος.


Ο Σολωμός θεωρείται ο "εθνικός" ποιητής. Πώς αντιλαμβάνεσαι την ελληνικότητα στην τέχνη;
Ο προβληματισμός περί ελληνικότητας στη τέχνη αλλάζει μέσα στην ιστορία. Είναι ένα πολιτισμικό φαινόμενο και μέσα στην ιστορία έχει διαφορετικές περιόδους. Πολλά μπορεί να υποστηρίξει κανείς. Εγώ αντιλαμβάνομαι την ελληνικότητα στη τέχνη ως ένα παιχνίδι του να δίνεις αξία σε μορφές της παράδοσης που μοιάζουν ξεχασμένες ή περιφρονημένες, που δεν αποτελούν μόδα μιας εποχής. Ανασύροντας την ανάγκη που γέννησε τις παραδόσεις αυτές,
μπορεί να συνθέσεις κάτι οργανικό. Πάνω από όλα είναι μια ανησυχία για το τι είναι Ελλάδα. Αυτή είναι μια πνευματική ανησυχία που δεν έχει απάντηση. Το ένστικτο και η διαίσθηση με κινούν. Και αυτά καθόρισαν τον τρόπο που χτίστηκε η παράσταση του Λάμπρου. Ένας συνδυασμός παλιών και νέων θεατρικών υλικών.


Υπάρχει η ποίηση στη ζωή σου;
Όταν λέμε υπάρχει η ποίηση στη ζωή μας, κάπως το λέμε αυτό για κάτι γενικευμένα καλό, πυκνό και γεμάτο. Νομίζω πως είμαι ανήσυχος άνθρωπος. Και αυτό έχει αντιθέσεις. Πόση ποίηση φέρνει αυτό σε μια ζωή δεν ξέρω.
Στοργικότητα, μια κραυγή, αγάπη με πάθος, αφοσίωση σε ιδέες. Ζωηρά συναισθήματα. Στη βάση μου είμαι ρομαντικός άνθρωπος που πιστεύω πολύ και σε πολλά. Και συγχρόνως σε τίποτα. Αλλά και πάλι πιστεύω από την αρχή.