Ο "Γλάρος" των C. for Circus ανοίγει φτερά

Τα όνειρα, οι απογοητεύσεις, οι επιθυμίες, οι έρωτες και η απελπισία μιας ομάδας ανθρώπων διασταυρώνονται κοντά σε μια λίμνη στο "Γλάρο" του Άντον Τσέχοφ, το πιο αυτοβιογραφικό και ίσως το πλέον εμβληματικό έργο του. Ο Νικόλας Παπαδομιχελάκης έφερε την πρόταση στην ομάδα και μέσα στην καραντίνα, οι C. for Circus πήραν την απόφαση την υλοποιήσουν και να ακολουθήσουν τις σκηνοθετικές οδηγίες του. Οι χαρακτήρες της "κωμωδία σε τέσσερις πράξεις" είναι διαχρονικοί και καθώς τους βλέπεις να μονολογούν, να είναι δυνατοί και ευάλωτοι ταυτόχρονα, είναι σαν να βλέπεις τον εαυτό σου ανάμεσα τους. Στο έργο αντανακλάται η φιλοσοφία του Τσέχοφ για τη ζωή και είναι πρόκληση για κάθε ηθοποιό η αναμέτρηση με τους ρόλους τους. Οι δέκα ηθοποιοί της παράστασης μας μιλούν για την οπτική τους πάνω στο έργο και για το ρόλο που ερμηνεύει ο καθένας, λίγο πριν ο "Γλάρος" πετάξει στην αθηναϊκή θεατρική σκηνή Τζένη Καρέζη, από τις 19 Μαίου.

Βαγγέλης Αμπατζής- Τρέπλιεφ

Η έμφαση που δώσαμε στο ίδιο το κείμενο του "Γλάρου” καθόρισε τόσο τις υποκριτικές και σκηνοθετικές επιλογές, ώστε θεωρήσαμε πως το έργο μπορεί να σταθεί με ελάχιστα σκηνικά σε οποιοδήποτε χώρο. Κάποιοι από τους βασικούς άξονες του έργου είναι η ανάγκη για αλλαγή, η ανάγκη για καλλιτεχνική έκφραση, η σύγκρουση του παλιού με το καινούργιο και, φυσικά, ο έρωτας και η αγνή επιθυμία για ζωή (που μπορεί τελικά να οδηγήσει και στον θάνατο). Δηλαδή, πτυχές της ίδιας της ζωής που υπήρχαν και θα υπάρχουν πάντα, ανεξαρτήτως εποχής. Ο ρόλος του Τρέπλιεφ φέρει τη δύναμη της ρήξης με το παρελθόν μαζί με την αδυναμία του να είσαι νέος και τραγικά μόνος. Το περιγράφει σίγουρα καλύτερα από μένα ο Jimmy Cliff στο τραγούδι "Many Rivers to Cross”.

Βαλέρια Δημητριάδου- Αρκάντινα

Θα μπορούσε να θεωρηθεί αυτοαναφορικό το να ανεβαίνει στο θέατρο ένα έργο που έχει ως ένα από τα βασικά του ζητήματα την ίδια την τέχνη του Θεάτρου. Ταυτόχρονα όμως, είναι και εύλογο να συνδέονται παραπάνω μ’ αυτό το έργο οι ηθοποιοί, και μάλιστα οι νέοι, όπως είμαστε εμείς. Συναισθανόμαστε την αγωνία και την ανάγκη του Τρέπλιεφ και της Νίνα για αποδοχή, τις αναθεωρήσεις τους σχετικά με τον σκοπό του καλλιτέχνη και φυσικά τη διεκδίκηση του χώρου έκφρασης από παλαιότερες γενιές. Ο δικός μου ρόλος αντιπροσωπεύει αυτή τη γενιά. Ως μητέρα του Τρέπλιεφ και φτασμένη ηθοποιός, η Αρκάντινα είναι το μάτι που κρίνει, που απαξιώνει, που περιορίζει και δεν αφήνει στον γιο της κανένα περιθώριο λάθους, συνεπώς και εξέλιξης.

Γιώργος Κισσανδράκης- Τριγκόριν

Όταν γράφτηκε το έργο, επικρατούσαν παρόμοιες συνθήκες με τις σημερινές. Είχε μόλις συμβεί ένας μεγάλος λιμός και πολιτικοοικονομικά υπήρχε μια νοσταλγία του πρόσφατου παρελθόντος. Κάτι σαν το "κάθε φέτος και χειρότερα” που λέμε συνέχεια τα τελευταία χρόνια. Η διαχρονικότητα του έργου, όμως, έγκειται στα βασικότερα θέματά του, τον έρωτα και τη φθορά, ως έννοιες ξεχωριστές μα και αλληλένδετες,που απασχολούν την ανθρωπότητα σε όλες τις εποχές. Από αυτήν τη σκοπιά, ο Τριγκόριν είναι ο άνθρωπος αυτός που με καθυστέρηση ζει το αναπάντεχο, το αυθόρμητο όσο και παράλογο του έρωτα, χωρίς όμως να έχει τη δύναμη να το φτάσει ως τα άκρα. Έρχεται αντιμέτωπος με την πεπατημένη και κλονίζεται βαθιά το δικαίωμα του στην ευτυχία.

Χρύσα Κοτταράκου- Μάσα

Παρά τα εκατό και πλέον χρόνια που μας χωρίζουν από τη συγγραφή του έργου, το θέμα του αγγίζει αβίαστα το σήμερα. Πρόκειται για μια ομάδα ανθρώπων σε κλειστό σύστημα και, εξαιτίας αυτού, η ζωή και οι επιλογές τους ενός εξαρτώνται πολύ ισχυρά από όλων των άλλων. Ο καθένας τους προσπαθεί να βρει τη θέση του σε αυτόν τον κόσμο. Όσον αφορά στη Μάσα, είναι το πιο καθαρό παράδειγμα ανθρώπου παγιδευμένου σε μια ζωή που δεν διάλεξε, χωρίς επιλογή διαφυγής. Το ενδιαφέρον με το συγκεκριμένο χαρακτήρα είναι ότι αντιλαμβάνεται την επίδραση που έχει αυτό το κλειστό σύστημα πάνω της, γνωρίζει ότι οι πράξεις της δεν είναι ελεύθερες και δεν προκύπτουν μόνο από την ίδια. Δεν είναι σε θέση να δημιουργήσει τη ζωή της όπως τη θέλει, μπορεί όμως να αντιστέκεται σε αυτήν που της έχει επιβληθεί.

Ειρήνη Μακρή- Πωλίνα

Ο Γλάρος του τότε μοιάζει να μην απέχει από μια καλλιτεχνική "οικογένεια" του σήμερα, όπως η δική μας. Οι παράλληλοι συσχετισμοί και τα βαθιά πάθη είναι τόσο πυρηνικά στοιχεία της ατελούς ανθρώπινης φύσης, που είναι αναπόφευκτα αναγνωρίσιμα σε μια οποιασδήποτε φύσης κοινωνική ομάδα, όπως η οικογένεια, η εργασία ή φίλοι. Ο Νικόλας (Παπαδομιχελάκης) τα διέκρινε, φυσικά, και μέσα στην δική μας ομάδα και αυτή ήταν η εναρκτήριος γραμμή για όλους μας. Οι πραγματικές σχέσεις, η πραγματική εμπιστοσύνη, οι πραγματικοί άνθρωποι και οι διαφορετικές δυναμικές που προκύπτουν και τελικά ίσως να παγιώνονται.
Η Πωλίνα, είναι κατά τα φαινόμενα ο μοναδικός πλήρως ολοκληρωμένος ρόλος της γυναίκας στο έργο, μιας και είναι ταυτόχρονα σύζυγος, ερωμένη και μητέρα. Και με βάση την "πληρότητα” αυτή, θα μπορούσε να είναι ευτυχισμένη. Είναι, όμως, βαθιά ματαιωμένη. Είναι η ενσάρκωση του ανεκπλήρωτου έρωτα, του πόθου, της ερωτικής ζήλιας και εν γένει όλων αυτών των ενοχοποιημένων συναισθημάτων που συνοδεύουν ενίοτε τον έρωτα. Κινείται από τον έρωτα και το εκφράζει άκριτα με τη ζήλια, μια απελπισμένη κραυγή της να αγαπηθεί ολοκληρωτικά, όπως κάνει και η ίδια. Είναι μια γυναίκα που υπομένει συγκινητικά, ξέρει να περιμένει, έχει πίστη και μια αφελή αισιοδοξία, μοιάζει να μην καταλαβαίνει αλλά γνωρίζει τα πάντα και σιωπά. Και ως μητέρα κάνει τα πάντα για να μην αποτύχει, αλλά στην πραγματικότητα βλέπουμε μόνο πόσο βαθιά και άμεσα κινείται από τον έρωτα, ως ιδεώδες και ως χαραμάδα διαφυγής από μια αποπνικτική καθημερινότητα.

Άλκης Μπακογιάννης- Μεντβεντένκο

Όσα χρόνια και να περάσουν, όσο και να αλλάξει ο κόσμος, ένα πράγμα θα μένει σταθερό και αυτό είναι οι ανθρώπινες σχέσεις. Σε αυτό ακριβώς το σημείο είναι που επικοινωνεί το έργο με το σήμερα. Μοτίβα σχέσεων που ακόμα μας συντροφεύουν. Σχέσεις πολύπλοκες, τοξικές, τελματωμένες. Κάποια στιγμή στη ζωή σου πρέπει να αποφασίσεις, αν θα κάτσεις να "μουλιάσεις” σε μια κατάσταση ή θα παλέψεις για να την αλλάξεις. Το παλιό πνίγει το νέο και το νέο αμφισβητεί το παλιό σε θεμελιακή βάση. Αναπόφευκτα το νέο με το παλιό συγκρούεται, σε μια σύγκρουση που όλοι θα βγουν χαμένοι. Ο ρόλος μου (Σεμιόν Σεμιόνοβιτς Μεντβεντένκο) φέρνει το έξω. Σηματοδοτεί έναν άλλο κόσμο. Έναν κόσμο που θέλει να αλλάξει. Και θυμίζει ότι το πρόβλημα του ενός δεν είναι απαραίτητα και πρόβλημα του άλλου, ακόμα και αν κάθεται στην διπλανή καρέκλα.

Μαρία Μοσχούρη- Νίνα

Δεν ξέρω ποια παράσταση συνομιλεί με την τρέλα του σήμερα, αλλά σκέφτομαι πως ο Τρέπλιεφ στήνει μια παράσταση στον κήπο του σπιτιού του, προτείνει κάτι με θάρρος, παίρνοντας την ευθύνη, χωρίς να του το ζητήσει κανείς. Και αυτή η κίνηση από το 1895 έως σήμερα είναι συγκινητική και ας αποτύχει. Ο "Γλαρος” είναι από τα πρώτα κείμενα που διάβασα, είναι σίγουρα από τους λόγους που θέλησα να θέατρο. Μάλιστα, όταν ήμουν 19 χρονών (δηλαδή στην ηλικία της Νίνα), έδωσα εξετάσεις ως Νίνα στη δραματική σχολή του εθνικού θεάτρου και κόπηκα. Η Νίνα είναι ένα κορίτσι νέο, γεμάτο όνειρα και προσδοκίες. Ελάχιστα από αυτά γίνονται πραγματικότητα και όσα γίνονται, δεν έχουν τη γλυκιά γεύση επιτυχίας του περίμενε. Η Νίνα είναι κάθε άνθρωπος που μεγαλώνει, κάθε άνθρωπος που διαψεύδει, κάθε άνθρωπος που συνεχίζει.

Νικόλας Παπαδομιχελάκης-Σόριν

Ο Τσέχωφ, ανεξάρτητα από τα ζητήματα με τα οποία καταπιάνεται στις ιστορίες του, αγαπάει τον άνθρωπο. Στα έργα του, είτε πρόκειται για τα διηγήματα, είτε για τα θεατρικά του, έχει κανείς την αίσθηση ότι περιγράφονται ζωντανά πρόσωπα. Σ’ αυτήν την ευαισθησία και τη λεπτότητα προσπαθούμε να επενδύσουμε στην παράστασή μας, προσπαθώντας -έστω και μέσα από σκηνικές συμβάσεις- να μιλήσουμε για πραγματικούς ανθρώπους, για μια ιστορία που χτίζεται από τις επιθυμίες τους, τις μεταξύ τους σχέσεις και τις συγκρούσεις τους. Κι αυτό είναι ένα στοιχείο που καθιστά το έργο διαχρονικό, ικανό να μιλήσει με το τώρα και το εκάστοτε τώρα, απ’ το 1895 μέχρι σήμερα.
Η προσωπική μου σύνδεση σ’ αυτό το έργο αφορά κυρίως σε ένα μήνυμα που διαβάζω ως νέος καλλιτέχνης, πως δεν έχει σημασία η καριέρα και η δόξα, αλλά ότι σημασία έχει να δουλεύεις, να έχεις πίστη, να υπομένεις και να βρίσκεις τη δύναμη να συνεχίσεις. Ο ρόλος μου βέβαια είναι αυτός του θείου Σόριν. Είναι ο μεγαλύτερος σε ηλικία και μοιάζει να μην έχει χαρεί τη ζωή του. Καθώς βλέπει την υγεία του να επιδεινώνεται, προσπαθεί να τους κρατήσει όλους ενωμένους. Σαν να θέλει να αφήσει ως παρακαταθήκη αυτό το "μαζί".

Παύλος Παυλίδης- Ντορν

Στο Γλάρο παρατηρούμε τις σχέσεις, τις διαφωνίες κι εν τέλει την προσπάθεια για συνύπαρξη και αγάπη μέσα σε μια -με την ευρεία έννοια- οικογένεια καλλιτεχνών. Όλοι και όλες προσπαθούν αγωνιωδώς να αισθανθούν ότι τους αποδέχονται κι ότι αυτό που προσφέρει ο κάθε χαρακτήρας, επειδή ακριβώς είναι η προσωπική του ματιά, είναι σημαντικό, ξεχωριστό, ιδιαίτερο, χαρισματικό. Παρατηρούμε δηλαδή την αγωνία των ανθρώπων να υπάρχουν και να έχουν σημασία, να συνυπάρχουν αυθύπαρκτοι. Όλοι βέβαια αποτυγχάνουν συνεχώς, κι αν προσθέσουμε και το κομμάτι του έρωτα που παίζει σπουδαίο ρόλο στο έργο, ο Γλάρος καταλήγει να αφηγείται μια πραγματική και ανθρώπινη ιστορία, που δεν τελειώνει το 1895 αλλά συμβαίνει συνέχεια. Εμείς ως ομάδα καλλιτεχνών, τόσα χρόνια δίνουμε αντίστοιχους αγώνες για να συνυπάρχουμε αρμονικά και ενεργητικά μέσα από τις διαφορές και τις εντάσεις μας, αλλά και να δημιουργούμε και έναν χώρο που ο κάθε ένας και η κάθε μία από μας θα μπορέσει να δοκιμάσει, να αποτύχει, να ωριμάσει, να καταθέσει το έργο του, να ευδοκιμήσει.
Ως μια οικογένεια καλλιτεχνών λοιπόν, είδαμε μια μεγάλη σύνδεση με την ιστορία του Γλάρου, τις σχέσεις που αναπτύσσονται, τις κόντρες, τους εγωισμούς, την αγένεια αλλά και την αγάπη. Ταυτόχρονα, αυτή η αίσθηση της αποτυχίας με την οποία έρχονται αντιμέτωποι οι χαρακτήρες, είναι για όλους τους καλλιτέχνες μια καθημερινότητα, μία μεγάλη εσωτερική πάλη και όλοι μας έχουμε τόσα πολλά να πούμε για την αίσθηση αυτή. Εγώ στο έργο υποδύομαι τον γιατρό Ντορν. Μεγάλη η χαρά μου να υποδύομαι έναν "τσεχοφικό” γιατρό. Θα έλεγα ότι σε μια πρώτη ανάγνωση, φαίνεται ένας άνθρωπος απόμακρος και με κάποια αδυναμία συναισθηματικής έκφρασης και δημιουργίας πραγματικής σχέσης. Καταλήγω όμως να πιστεύω ότι μέσα από την ακράδαντη κοσμοθεωρία του, ότι η ζωή είναι όμορφη, αυτό που προσφέρει και μάλιστα με πολλή αγάπη στους υπόλοιπους χαρακτήρες, είναι αυτό που όλοι χρειάζονται και αποζητούν. Συμπαράσταση. Με μία φράση θα έλεγα ότι ο Ντορν σ’ όλο το έργο δουλεύει. Γιατρεύει, όπως μπορεί, τα τραύματα των ανθρώπων γύρω του. Γιατρεύει, πιστεύει και υπομένει.

Σπύρος Χατζηαγγελάκης- Σαμράγιεφ

Δέκα νέοι ηθοποιοί συνομιλούν με ένα έργο που αφορά στη μάχη του παλιού με το νέο. Άνιση η μάχη για τους παλιούς, δυστυχώς γι’ αυτούς. Παίρνουμε θέση υπέρ του νέου, του φρέσκου, του αθώου, του καινούριου αέρα. Όλοι οι ρόλοι υποδύονται από ηθοποιούς νέους. Απεμπλεκόμαστε από τα δεσμά των παλιών καλλιτεχνών. Δεν αφορίζουμε, αλλά τους επιτρέπουμε να κάνουν για λίγο στην άκρη για να ακουστεί η φωνή μας. Σε μια περίοδο χυδαίων αποκαλύψεων που αφορά κάποιους ανθρώπους του χώρου μας, ως επί των πλείστων μεγαλύτερων σε ηλικία και πιο αναγνωρίσιμων, ο δικός μας Γλάρος έρχεται να αφήσει το αποτύπωμά του πάνω από τη στάχτη που άφησαν όλοι αυτοί.
Ο ρόλος του Σαμράγιεφ που υποδύομαι είναι το τελευταίο οχυρό των παλιών, είναι ο κυρ Παντελής του τόπου μας, η Βάνα Μπάρμπα της εποχής, αυτός που στηρίζει, χωρίς να ξέρει γιατί, το παλιό, το χυδαίο, το συντηρητικό, με σκοπό να κερδίσει προς ίδιον όφελος. Κάθε λέξη που βγαίνει από το στόμα του προκαλεί μόνο αμηχανία στους παρευρισκόμενους.

H φιλοσοφία των C. for Circus

Όλα όσα συνέβησαν από τον περασμένο Μάρτιο έπαιξαν το ρόλο τους για την ανάγκη συνέχισης αυτού που ξεκίνησαν οι C. for Circus τον Μάιο του 2008 στη Θεσσαλονίκη κάνοντας τις πρώτες πρόβες της στο υπόγειο ενός μπαρ, ως φοιτητές διαφόρων σχολών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. Το σημαντικό είναι πως μετά από το πέρας των σπουδών τους, οι C. for Circus ξεκίνησαν να συμπορεύονται ως επαγγελματίες ηθοποιοί στην Αθήνα αυτοσκηνοθετώντας τις δουλειές τους, με σκηνοθεσία όλης της ομάδας στις πρώτες δουλειές και κυκλική-διαδοχική σκηνοθεσία από μέλη της στις επόμενες. Τελευταίες παραστάσεις της ομάδας είναι το "Love and information" της Caryl Churchill σε σκηνοθεσία Παναγιώτη Γαβρέλα, για την τέως Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου τον Απρίλιο του 2020, που ακυρώθηκε λόγω πανδημίας, οι "Μεταμορφώσεις" του Οβίδιου για το Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου σε σκηνοθεσία Ειρήνης Μακρή και Παύλου Παυλίδη, το "Ως την άκρη του κόσμου", παιδική παράσταση σε συνεργασία με τον Θάνο Μικρούτσικο και τη Μαρία Παπαγιάννη σε σκηνοθεσία Σπύρου Χατζηαγγελάκη στο θέατρο Τζένη Καρέζη και το "Δαχτυλίδι της μάνας" του Γιάννη Καμπύση σε σκηνοθεσία Παύλου Παυλίδη, που παρουσιάστηκε στα θέατρα Tempus Verum και Bios. Οι παραστάσεις "Γκλουμ" (βασισμένο στο "Ημερολόγιο ενός απατεώνα" του Αλεξάντρ Οστρόφκι) στο θέατρο 104, "Με το ίδιο μέτρο" του Σαίξπηρ στο Από Μηχανής θέατρο (2016) και "Κάτι διαφορετικό", μία συρραφή κειμένων της Κέιβ Κάθριν, του Τιμ Μπάρτον, του Γιόακιμ Πίρινεν και του Ρόλαντ Σιμελπφένιχμε θέμα τη διαφορετικότητα, στο Skrow theater (2014) αποτελούν παραστάσεις συνσκηνοθεσίας της ομάδας.

Ποτέ άλλοτε το θέατρο δεν διακατεχόταν από τόση επιθυμία για πραγματικότητα, για μια εμπειρία συνύπαρξης και η φιλοσοφία των C. for Circus πραγματώνεται μέσα από τις παραστάσεις τους και την κοινή αντίληψη για το θέατρο και τη ζωή. Για εκείνους: "οι ομάδες είναι μικρά κοινωνικά σύνολα που δίνουν την ευκαιρία στο άτομο να συσχετιστεί, να συνεργαστεί, να δοκιμάσει, να μάθει να συνυπάρχει. Απαιτούν και ταυτόχρονα καλλιεργούν την ατομική ενσυναίσθηση, την κατανόηση και την πολυπρισματικότητα. Τώρα, περισσότερο από ποτέ, η τάση του ανθρώπου είναι η απομόνωση και δυστυχώς επιστρέφουμε σε πιο φασίζουσες νοοτροπίες και η πόλωση είναι τεράστια. Λείπει η κατανόηση και δημιουργείται μια ψευδαίσθηση ότι το να γράφει ο καθένας την άποψη του στο facebook, είναι η καινούργια μορφή επικοινωνίας και διαλόγου, αλλά στην πραγματικότητα οι άνθρωποι, μ’ αυτόν τον τρόπο, οχυρωνόμαστε και στερούμαστε γνώσης, σφαιρικότητας. Μικραίνουμε, και δυστυχώς, απέναντι σε πολιτικές καταστάσεις όπως η σημερινή, που μας θέλει μόνους, σ’ έναν νεοφιλελεύθερο κόσμο χωρίς συλλογικές συμβάσεις, χωρίς εργασιακή ασφάλεια, σε μια αυτορυθμιζόμενη αγορά που περισσότερο εμείς την έχουμε ανάγκη παρά αυτή, θα είμαστε εύκολα θύματα, ο καθένας μόνος του στο σπίτι του. Ο διάλογος, η επαφή, η συνεργασία, μας δυναμώνουν. Οφείλουμε να αντισταθούμε στην απόλυτη απομόνωση πριν είναι πλέον αργά".