Πέντε μετανάστριες που εργάζονται στη χώρα μας ως καθαρίστριες είναι οι υπερηρωίδες της «Καθαρής πόλης» και φέρνουν μαζί τους, από τις 3/2 στη σκηνή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, έναν άλλο κόσμο. Ή, για να είμαστε ακριβείς, πολλούς διαφορετικούς κόσμους και κουλτούρες τις οποίες ο Ανέστης Αζάς και ο Πρόδρομος Τσινικόρης ενώνουν για να δημιουργήσουν αυτό που στην καθημερινότητά μας αδυνατούμε: έναν τόπο συνύπαρξης!
Η κρυφή γοητεία της καταγωγής: η Ντρίτα από την Αλβανία, η Μέιμπελ από τη Νότια Αφρική, η Βαλεντίνα από τη Μολδαβία, η Ροσίτσα από τη Βουλγαρία και η Φρίντα από τις Φιλιππίνες είναι οι πέντε γυναίκες που επέλεξαν μέσα από οντισιόν ο Ανέστης Αζάς και ο Πρόδρομος Τσινικόρης, κι όλες μαζί χτίζουν μέσα από αφηγήσεις, προβολές και δράσεις την «Καθαρή πόλη». Στο μεταμοντέρνο ή μεταδραματικό θέατρο που υπηρετούν οι δυο πειραματιστές και καλλιτεχνικοί διευθυντές της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου υπάρχει μια ενέργεια που είναι παρούσα πριν από την παράσταση και συνεχίζεται μετά τη λήξη της. Σε όλες τις δουλειές τους, το βασικό υλικό προκύπτει βάσει αυτοσχεδιασμών και πηγή έμπνευσης είναι τα προσωπικά βιώματα μέσα σε ένα κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο.
Όπως δεν γνωρίζουμε την πραγματική ζωή ενός σούπερ ήρωα, π.χ. του Σούπερμαν που εμφανίζεται ως δημοσιογράφος, έτσι δεν γνωρίζουμε την πραγματικότητα αυτών των γυναικών που ενώ έκαναν άλλη δουλειά στη χώρα τους –κάποια ήταν καθηγήτρια, άλλη αρχιτεκτόνισσα, άλλη ασφαλίστρια– θυσίασαν τα πάντα για την επιβίωση. Από τη δεκαετία του ’80, στην κορύφωση του φεμινιστικού κινήματος εδώ, συνεισέφεραν στη χειραφέτηση των γυναικών. Έδωσαν στην Ελληνίδα την ευκαιρία να κυνηγήσει τα όνειρά της, αφού εκείνες μπήκαν στα σπίτι για να κάνουν τις δουλειές. Άλλαξαν τη χώρα».
«Η ιδέα γεννήθηκε το 2012, την εποχή που οι επιχειρήσεις-σκούπα ήταν καθημερινότητα και ηχούσε το απάνθρωπο σύνθημα «να ξεβρομίσει ο τόπος». «Τότε αναρωτηθήκαμε», λέει ο Πρόδρομος Τσινικόρης, «ποιοι είναι αυτοί που πραγματικά καθαρίζουν τον τόπο.»
Τα θεμέλια της «Καθαρής πόλης» βρίσκονται στην πραγματικότητα. Στις εμπειρίες δηλαδή που είχαν στη χώρα μας μετανάστριες που εργάστηκαν ή εργάζονται ως καθαρίστριες. «Οι Έλληνες μας άνοιξαν τα σπίτια τους και με κάποιους γίναμε οικογένεια. Αυτό όμως που πάντα με ενοχλεί είναι ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η ερώτηση “από πού είσαι;” αλλά και οι δυσκολίες που προκύπτουν με το θέμα της ιθαγένειας για τους ξένους που μπορεί να έχουν ζήσει όλη τους τη ζωή εδώ», μου λέει η Ντρίτα, μητέρα του σκηνοθέτη Ένκε Φεζολάρι, η οποία παίρνει μέρος στην παράσταση. Καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Αλβανίας και καθαρίστρια εδώ, θεωρεί τις οικονομικές μετανάστριες που παλεύουν για τα δικαιώματά τους ηρωίδες και μέσα από τις αφηγήσεις της μας θυμίζει κάτι αυτονόητο: ότι «ανεξάρτητα από τη μόρφωση το πιο σημαντικό είναι να είσαι άνθρωπος».
Δεξιοτέχνες στη σύνδεση της θεατρικής σύμβασης με το πραγματικό γεγονός, οι δυο σκηνοθέτες καταθέτουν και αυτήν τη φορά υλικό πλούσιο σε σκέψεις και συναισθήματα. Η ιδέα γεννήθηκε το 2012, την εποχή που οι επιχειρήσεις-σκούπα ήταν καθημερινότητα και ηχούσε το απάνθρωπο σύνθημα «να ξεβρομίσει ο τόπος». «Τότε αναρωτηθήκαμε», λέει ο Πρόδρομος Τσινικόρης, «ποιοι είναι αυτοί που πραγματικά καθαρίζουν τον τόπο. Με πρωταγωνίστριες τις καθαρίστριες κάνουμε ένα έργο για τη σημερινή Ελλάδα μέσα από την οπτική γωνία αυτών των γυναικών.
«Δεν μας ενδιαφέρει η θυματοποίηση», μας είπε ο Ανέστης Αζάς. «Ο άνθρωπος που μετακινείται για να βρει μια καλύτερη ζωή δεν είναι μόνο θύμα. Είναι ένα ενεργό υποκείμενο που αλλάζει τον κόσμο κι αυτό θέλουμε να αναδείξουμε».
Στα στιγμιότυπα από τις πρόβες, θαυμάσαμε τις πέντε γυναίκες να θυμούνται, να σαρκάζουν και να γελούν και τους δυο σκηνοθέτες να αξιοποιούν σκηνικά στη συνέχεια τα στοιχεία του λόγου τους. «Δεν μας ενδιαφέρει η θυματοποίηση», μας είπε ο Ανέστης Αζάς. «Το μεταναστευτικό είναι ένα θέμα που επανέρχεται στα έργα μας και ο άνθρωπος που μετακινείται για να βρει μια καλύτερη ζωή δεν είναι μόνο θύμα. Είναι ένα ενεργό υποκείμενο που αλλάζει τον κόσμο κι αυτό θέλουμε να αναδείξουμε. Το σύστημα των νόμων μας δεν κοιτάζει πώς να ενοποιήσει το σύνολο, δεν δουλεύει για να αμβλύνει τις αντιθέσεις μιας κοινωνίας και να ενώσει, αλλά για το αντίθετο.
Δεν πιστεύουμε στον αποκλεισμό. Θα πρέπει να καταλάβουμε πως η κρίση δεν είναι μόνο ελληνικό σύμπτωμα. Έχει να κάνει με την απώλεια κάποιων βεβαιοτήτων και με την παγκόσμια κατάσταση, τους πολέμους που κλιμακώνονται». Μια παράσταση που λειτουργεί σαν καθρέφτης είναι η «Καθαρή Πόλη»: θέλει να μας δείξει πράγματα που ίσως αγνοούμε αλλά και να μας φέρει μπροστά σε άβολες αλήθειες, που ίσως θα προτιμούσαμε να ξεχάσουμε. Μετά τη Στέγη η παράσταση θα βγει εκτός συνόρων, σε ευρωπαϊκά θέατρα και διεθνή φεστιβάλ.
Περισσότερες πληροφορίες
Καθαρή πόλη
Μια παράσταση με θέμα τον ρατσισμό του «καθαρού» και πρωταγωνίστριες μετανάστριες που δουλεύουν ως καθαρίστριες στην Ελλάδα.
