Το Εθνικό Θέατρο παρουσιάζει στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά το μυθιστόρημα του Κλάους Μαν «Μεφίστο», σε διασκευή Αριάν Μνουσκίν και σκηνοθεσία Νίκου Μαστοράκη, ενώ τον κεντρικό ρόλο του ματαιόδοξου ηθοποιού που συνεργάζεται με τους ναζί κρατάει ο βραβευμένος Θάνος Τοκάκης, ο οποίος λίγο πριν από την πρεμιέρα της 28ης Μαΐου μιλάει για την παράσταση στην Ιλειάνα Δημάδη.
«Το μυθιστόρημα μιας καριέρας»: αυτός είναι ο υπότιτλος του «Μεφίστο», του έργου που έγραψε ο Κλάους Μαν σε ηλικία 30 ετών, το 1936, αντλώντας έμπνευση από το μύθο του Φάουστ όσο και από τον ίδιο τον κουνιάδο του, έναν διάσημο ηθοποιό της Γερμανίας, ο οποίος επέλεξε να συνεργαστεί με τους ναζί παρά να θυσιάσει την καριέρα του... Σε αυτόν τον υπότιτλο εφιστά την προσοχή μας ο 34χρονος και διακεκριμένος με το Βραβείο «Δημήτρης Χορν» ηθοποιός Θάνος Τοκάκης, ο οποίος κρατά τον πρώτο ρόλο, εκείνον του ηθοποιού που συμμαχεί με τον «διάβολο» του φασισμού προκειμένου να ικανοποιήσει την ακόρεστη δίψα του για δόξα, κολακεία κι εξουσία. Όπως μας εξηγεί ο Θάνος Τοκάκης: «Το μυθιστόρημα του Κλάους Μαν καταγράφει ουσιαστικά την άνοδο του φασισμού από το 1923 και την ανταρσία της μπιραρίας μέχρι την απόλυτη κυριαρχία του ναζισμού. Το έργο μάς μεταφέρει στο φημισμένο θέατρο του Αμβούργου, το Κάμερσπίλε, κι εστιάζει στην περίπτωση του Χέντρικ Χέφγκεν, ενός ηθοποιού που θέτει τη ματαιοδοξία του υπέρ πάντων.
Μολονότι είναι δηλαδή κομουνιστής και ομοφυλόφιλος, όταν συνειδητοποιεί πως η επικράτηση του φασισμού είναι πλέον γεγονός, επιλέγει –αντί να εγκαταλείψει την πατρίδα και την καριέρα του– να γίνει φερέφωνο των ναζί. Αποδεικνύεται έτσι πως ακόμη και η αριστερή ιδεολογία του ήταν μάλλον “φορεμένη μόδα”! Όπως οι περισσότεροι καλλιτέχνες και διανοούμενοι της περιόδου εκείνης, έτσι και αυτός παρίστανε τον αριστερό... Η τεράστια ματαιοδοξία του –ίδιον ίσως των καλλιτεχνών– τον κάνει να συμμαχήσει με τους ναζί, την ίδια ώρα που οι συνάδελφοί του διώκονται, βασανίζονται, εξοντώνονται ή ακολουθούν το δρόμο της εξορίας. Αν υπάρχει μια φράση που συνοψίζει τα όσα συμβαίνουν στον Χέντρικ είναι πως “όλοι κρύβουμε έναν Μεφιστοφελή μέσα μας”. Είμαστε όλοι ικανοί για το χειρότερο.
Πρέπει να το παραδεχτούμε, διότι μόνο τότε θα μπορέσουμε να το αντιμετωπίσουμε. Είναι αυτονόητο πως κατά τη διάρκεια των προβών κάναμε διαρκώς παραλληλισμούς ανάμεσα στα γεγονότα του έργου και σε όσα συμβαίνουν σήμερα. Είναι τρομακτικές οι ομοιότητες της εποχής μας με εκείνη της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Κανένας προοδευτικός άνθρωπος δεν φανταζόταν, τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια, την άνοδο –πόσο μάλλον την κυριαρχία– του ναζισμού».
Η δραματουργική επεξεργασία και η σκηνοθεσία του Νίκου Μαστοράκη φωτίζει αυτήν τη διάσταση: μια σκηνική μελέτη πάνω στις σχέσεις τέχνης και πολιτικής, εξουσίας και ηθικής αλλά και στις κοινωνικές και πνευματικές προϋποθέσεις που έκαναν δυνατή την άνοδο του ναζισμού. Ο σκηνοθέτης βασίστηκε στη θεατρική διασκευή της Αριάν Μνουσκίν για την ομώνυμη παράσταση που η διάσημη σκηνοθέτις/δραματουργός ανέβασε το 1979. Οι ηθοποιοί μπαινοβγαίνουν διαρκώς στους ρόλους και σχολιάζουν τα γεγονότα.
Κι ένας θίασος πρώτης τάξεως συμμετέχει: Μαρίνα Ασλάνογλου, Βίκυ Βολιώτη, Μαρία Ζορμπά, Θύμιος Κούκιος, Αλέξανδρος Λογοθέτης, Υβόννη Μαλτέζου, Άλκης Παναγιωτίδης, Γιούλικα Σκαφιδά, Κωνσταντίνα Τάκαλου, Ένκε Φεζολάρι, Χάρης Φραγκούλης, Μηνάς Χατζησάββας, Νίκος Ψαρράς κ.ά.
Περισσότερες πληροφορίες
Μεφίστο
Η άνοδος του ναζισμού στη Γερμανία του Μεσοπολέμου δοκιμάζει την ιδεολογία και την ηθική ενός θιάσου: κάποιοι αιφνιδιάζονται, κάποιοι αντιστέκονται και κάποιοι πληρώνουν με τη ζωή τους
