Τολμηρή και πολυβραβευμένη, η συγγραφέας, σκηνοθέτις, τραγουδοποιός και κινηματογραφίστρια Γιανγκ Ζαν Λι έρχεται για πρώτη φορά στη χώρα μας με την παράσταση «Straight white men», μια εστιασμένη στο πρότυπο του μάτσο ανδρισμού διασκευή στον «Θάνατο του Eμποράκου» του Άρθουρ Μίλερ.
«Παντοδύναμη, ιδιαίτερη και αστεία»: έτσι σύστηνε τη Γιανγκ Ζαν Λι ο Λου Ριντ. Τι δουλειά είχε όμως ο Αμερικανός τραγουδοποιός με την 41χρονη Κορεάτισσα συγγραφέα και σκηνοθέτιδα; Η απάντηση είναι πως όταν η Λι δεν κάνει θέατρο, δίνει live με την μπάντα της Future Wife και guest τον Ντέιβιντ Μπερν, ενώ κυκλοφορεί άλμπουμ με τη Λόρι Άντερσον. Γυρίζει ταινίες με διάσημους πρωταγωνιστές του ανεξάρτητου αμερικανικού κινηματογράφου, συμμετέχει με αυτές στα διεθνή φεστιβάλ του Λοκάρνο ή του Σάντανς και τώρα συνεργάζεται με το περίφημο Wooster Theatre Group. «Η πιο τρανταχτή απόδειξη πως η αβανγκάρντ όχι απλώς δεν είναι νεκρή, αλλά μπορεί να γίνει κι εξαιρετικά αστεία», έχουν γράψει οι «New York Times» για την περίπτωσή της.
Από τις πιο επιδραστικές προσωπικότητες της σύγχρονης νεοϋορκέζικης σκηνής, καταφθάνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, ως προσκεκλημένη του Φεστιβάλ Αθηνών, με την παράσταση «Straight white men», που αποδομεί με τραγικωμικό οίστρο τα στερεότυπα του ανδρισμού. Τα στερεότυπα του φύλου είναι, εξάλλου, από τα αγαπημένα θέματα της Λι. Στο πρόσφατο βωβό έργο της «Untitled feminist show» έξι εύσωμες ηθοποιοί χορεύουν ολόγυμνες αποδομώντας μια σειρά από έμφυλα ζητήματα που αφορούν την ομορφιά, τη γυναικεία σεξουαλικότητα και την ομοιομορφία. Το βραβευμένο με Obie έργο της «We’re gonna die» είναι περισσότερο συναυλία με στοιχεία καμπαρέ παρά θεατρική παράσταση.
Θέμα του η κοινή μας μοίρα: ο θάνατος. σύνθημά του το «Μπορείς κάλλιστα να θλίβεσαι γι’ αυτό, αλλά δεν θα είσαι ο μόνος». Σημειώστε ακόμη πως με αυτό το ιδιότυπο live θέαμα, το οποίο δημιούργησε για να ξεπεράσει την απώλεια του πατέρα της, η Λι θα δώσει το «παρών» στο Southbank Centre του Λονδίνου στα τέλη Αυγούστου με guest τον Ντέιβιντ Μπερν. Έχει γράψει όμως κι έναν «Ληρ», προσαρμόζοντας τον σαιξπηρικό βασιλιά στο δικό της σύμπαν, αλλά και το «The Shipment», με έναν θίασο αποτελούμενο αποκλειστικά από έγχρωμους ηθοποιούς και θέμα το ρατσισμό. Με εξωφρενικό και πολιτικώς ανορθόδοξο χιούμορ έχει χειριστεί τόσο το θέμα της θρησκείας και του γάμου όσο και των πατροπαράδοτων εθίμων ή των νεοφιλελεύθερων εθισμών.
Ζωντανό παράδειγμα χειραφέτησης όσο και υπαρξιακής κρίσης υπήρξε κατά μία έννοια και η ίδια. Όλα αυτά που περιγράφουμε παραπάνω άρχισαν να συμβαίνουν στη ζωή της όταν βρισκόταν στο κατώφλι των 30 χρόνων κι ενός διαζυγίου. Ύστερα από μια συνεδρία με τον ψυχοθεραπευτή της συνειδητοποίησε πως το μόνο που θέλει είναι να γράφει θεατρικά έργα. Από τη στιγμή που ξεκίνησε έθεσε στον εαυτό της κάτι σαν… δόγμα.
Όπως σημειώνει στο βιογραφικό της: «Όταν ξεκινώ να γράψω, διερωτώμαι “τι είναι εκείνο με το οποίο δεν θα ήθελα με τίποτα να καταπιαστώ;” Κι ευθύς αμέσως υποχρεώνω τον εαυτό μου να ασχοληθεί ακριβώς με αυτό. Μόνο έτσι ξεφεύγω από τις ευκολίες μου κι επανεξετάζω όσα ήδη γνωρίζω, ενώ βρίσκω νόημα σε πράγματα που δεν περίμενα ποτέ να βρω».
Αν, λοιπόν, οι εικόνες από το «Straight white men», με τους τέσσερις ηθοποιούς να στρογγυλοκάθονται στον καναπέ και να αναλώνονται σε αντρικές καφρίλες πίνοντας μπίρες και τρώγοντας noodles από τα χάρτινα κουτιά της παραγγελίας, σας θυμίζουν ένα οποιοδήποτε στιγμιότυπο από τηλεοπτικό sitcom τύπου «Τwo and a half men», είναι μάλλον εσκεμμένο. Αξιοποιώντας τη σύμβαση του νατουραλισμού, η Λι εμπαίζει την ίδια την αληθοφάνεια των καταστάσεων που εκθέτει. Εξίσου ηθελημένη είναι και η σχέση του έργου με τον εμβληματικό «Θάνατο του εμποράκου» του Άρθουρ Μίλερ.
Όπως εκεί, έτσι και στο «Straight white men» τρεις γιοι συναντιούνται με τον ηλικιωμένο και χήρο πατέρα τους τα Χριστούγεννα και η οικογενειακή συνάθροιση γίνεται η αφορμή για να διερευνηθούν οι ηθικές συγκρούσεις της λευκής μεσαίας τάξης και μέσω αυτών οι ουμανιστικές αξίες μιας ολόκληρης κοινωνίας. Μόνο που η Λι δεν μιλά για τη μεταπολεμική Αμερική του Μίλερ, αλλά για εκείνη του σημερινού νεο-καπιταλιστικού ατομικισμού, εστιάζοντας μάλιστα την κριτική της στο θέμα της ταυτότητας – εθνοτικής, κοινωνικής και σεξουαλικής.
«Μήπως είσαι αδερφή;» ρωτούν λ.χ. οι αδερφοί του τον λιγότερο «επιτυχημένο» της οικογένειας, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να ρίξουν κάπου την ευθύνη και να αιτιολογήσουν έτσι γιατί αυτό το «μαύρο πρόβατο» δεν μπορεί να συνταχτεί με τις προσδοκίες της ελεύθερης αγοράς...
Το «Straight white men» της Γιανγκ Ζαν Λι παρουσιάζεται στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών στην Πειραιώς 260, στις 22-24/6 (στα αγγλικά, με ελληνικούς υπέρτιτλους).
Περισσότερες πληροφορίες
Straight White Men
Η Νεοϋορκέζα σκηνοθέτιδα κορεατικής καταγωγής μάς συστήνεται με ένα έργο στο μακρινό απόηχο του «Θάνατου του εμποράκου» του Άρθουρ Μίλερ.,
