Η έκθεση "το στόμα μπούκωσε με λόγια" ξεκίνησε από το ενδιαφέρον της Δέσποινας Ζευκιλή για έργα καλλιτέχνιδων όπου η (θηλυκή) φωνή, η εκφώνηση, ο λόγος έχει πρωταγωνιστικό ρόλο. Οι προφορικές ιστορίες που έχει συλλέξει η ομάδα του φεστιβάλ Διαδρομές στη Μάρπησσα σχετικά με τις κατοικιές, τις παραδοσιακές αγροτικές κατοικίες της Πάρου, και τα αγροτικά ήθη και έθιμα που χάνονται μαζί τους αποτέλεσαν την εκκίνηση της έρευνας. Οι καλλιτέχνιδες θέλησαν να ακούσουν τους παλιούς, τη ντοπιολαλιά, τις λέξεις που χάνονται. Τους ήχους, όπως του θερίσματος ή του γραναζιού στο μαγγάνι. Κάθισαν μαζί τους στα αλώνια καθώς ο αέρας περνούσε ανάμεσα στα στάχυα, άκουσαν, ηχογράφησαν, κατέγραψαν, έγραψαν. Πού πάνε οι λέξεις που χάνονται;
Στα έργα που προέκυψαν ειδικά για την έκθεση οι φωνές του σώματος και του τοπίου συναντούν αυτές ποιητών και συγγραφέων, από τον αρχαίο Παριανό ποιητή Αρχίλοχο ως την πρωτοπόρο συγγραφέα της λογοτεχνίας του φανταστικού Ούρσουλα ΛεΓκεν. Στο δοκίμιό της "Η θεωρία του σακιδίου στη φαντασία" που έφερε μαζί της στο "σακίδιό" της η Χαρά Στεργίου, η ΛεΓκεν μιλά για το μυθιστόρημα ως σακίδιο που συγκρατεί λέξεις.
Λέξεις που συγκρατούν πράγματα. Όπως επισημαίνει η καλλιτέχνης, η ΛεΓκεν αποτραβιέται στα φανταστικά χωράφια της άγριας βρώμης όπου οι ιστορίες επινοούνται ξανά με μοναδικούς τρόπους γυρνώντας πίσω στο αντικείμενο που ‘φέρνει την ενέργεια προς τα μέσα’ που περιέχει, που αποθηκεύει, που έχει ακυρωθεί από τα κυρίαρχα αφηγήματα ως ελαττωματικό, αδύναμο, θηλυκό. Επιστρέφει στην πελώρια και αχανή φανταστική τσάντα που περιέχει ανθρώπους και όχι ήρωες, μακριά από την Ιστορία της Ακμής του Άντρα-Ήρωα και πιο κοντά στην συλλογική και κοινωνική εμπειρία, σε ένα άλλο μοντέλο συλλογής, ένα μη-ηρωικό σχήμα που επικυρώνει την γλώσσα των διαφορετικών εμπειριών, ενώ ανοίγει την πόρτα των δυνατοτήτων για νέες αφηγήσεις.
Στο ηχητικό έργο docu-fiction και βιβλίο "Θεωρία Σακιδίου" που παρουσιάζει η Στεργίου στην αυλή της Αγίας Παρασκευής η άγρια βρώμη των προϊστορικών πληθυσμών της ΛεΓκεν συναντά συνειρμικά το ζιζάνιο της άγριας βρώμης στα χωράφια σιτηρών του Λαού της Μάρπησσας. Το κείμενο διασκευάζεται μέσα από κυκλικές μεταφράσεις και διαρρηγνύεται από τις αφηγήσεις γυναικών της Μάρπησσας σχετικά με τις αναμνήσεις της αποσπερνιάςόπου η κατοικιά ως άλλη πελώρια τσάντα εξιστορήσεων, εργαλείων, καρπών και συλλογικής συνύπαρξης δίνει φωνή σε νέες αφηγήσεις. "Μαζεύοντας σπόρους και λέγοντας ιστορίες” η Ιωάννα, η Μαρουσσώ, η Μαργαρίτα, η Χαρούλα, η Μαργαρίτα, η Ούρσουλα, η Φλόρενς και η Γκάλα συνθέτουν αυτό το ακουστικό docu-fiction, ως θεωρία ενός ακόμη σακιδίου, συνοδευόμενο από ηχογραφήσεις πεδίου των σιτηρών και της άγριας βρώμης στον τόπο παλαιών κατοικιών.
Στο βίντεο της Φοίβης Γιαννίση "ΤΕΤΤΙΞ", δηλαδή τζίτζικας στα αρχαία ελληνικά, που πρωτοπαρουσιάστηκε το 2012 στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης σε επιμέλεια του Σταμάτη Σχιζάκη, η αρχιτέκτονας και ποιήτρια στέκεται με το κεφάλι καλυμμένο από ένα καλάθι, μια αναφορά στην αρχαιοελληνική πρακτική του εγκλεισμού τζιτζικιών μέσα σε μικρά καλάθια-κλουβιά. Το τζιτζίκι αντικαθιστά τη φωνή της. Επιστρέφοντας στον αγαπημένο της Αρχίλοχο και ελπίζοντας να πετύχει κανένα τζιτζίκι ως υπόκρουση στα πευκάκια δίπλα στο Μουσείο Περαντινού η Γιαννίση δημιουργεί για την έκθεση στη Μάρπησσα μια νέα ποιητική διάλεξη - περφόρμανς για τζιτζικια και σύκα, το θέρος και την ερωτική επιθυμία, τη φιληδονία που φέρει μαζί του ο θερισμός και τα τραγούδια του.
Η Μαρία Σιδέρη στήνει την κονσόλα της σε ένα τραπέζι στο προαύλιο της Αγροτολέσχης, όπου τα παιδιά του νησιού διδάσκονταν άλλοτε βοτανολογία και εκμάθηση φυτέματος, μπολιάσματος, κλαδέματος. Στο "σακίδιό" της έχει πολλές λέξεις: στιβάρι, σπαγάκι, αντράλικας, αγούδουρας, ρωγός, απαλωνιά, ξεγαρίζω, πινακωτή, απαλωνιά, σφιχταρόλια…Κάποιες δανεικές από τον κύριο Νίκο Τζιώτη που της μίλησε για τα ξανανιωτά και τη δανεική, λέξεις ταυτισμένες με την ανταλλαγή καρπών αλλά και υπηρεσιών και δεξιοτήτων στο πλαίσιο της τοπικής αγροτικής οικονομίας. Στην περφόρμανς-διάλεξη "γύρω από την εξαφάνιση των λέξεων" αναζητά τις λέξεις που χάνονται αλλά και την πιθανή συμμετοχή μας.
Σε μια άλλη ανταλλαγή μας πάει το βίντεο της Βιργινίας Μαστρογιαννάκη "3 φορές 40 κομμάτια", αυτή του πιστού με τον άγιο, και συγκεκριμένα τον Άγιο Φανούριο που γιορτάζει στις 27 Αυγούστου, το Σάββατο του φεστιβάλ. Μετρώντας τα χρέη που συσσωρεύουν συχνά οι πιστοί απέναντι στον άγιο για τα όσα τους έχει κατά καιρούς φανερώσει παίρνει μέρος στην προετοιμασία του πανηγυριού στο ξωκλήσι του Αγίου Φανουρίου και της φανουρόπιτας στον τοπικό φούρνο και καταγράφει.
Info: Παρασκευή 26, Σάββατο 27 και Κυριακή 28 Αυγούστου | Ώρες λειτουργίας: 7-10 μ.μ. | Είσοδος ελεύθερη
Δείτε το αναλυτικό πρόγραμμα του φεστιβάλ εδώ.
