All DC Comics characters and images are © & ™ DC Comics. All Rights Reserved.
80 χρόνια κλείνει η θρυλική σουπερηρωίδα Wonder Woman από την πρώτη της εμφάνιση και το Athens Comicdom CON 2022, που διεξάγεται από 15 έως 17 Απριλίου στην πλατεία Κλαυθμώνος και τον χώρο της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης, την τιμάει με μία κεντρική διεθνή έκθεση. Το φετινό φεστιβάλ είναι υβριδικό, με καταστήματα κόμιξ, εκδοτικούς οίκους και πάνω από 100 δημιουργούς κόμιξ να περιμένουν το κοινό με merchandise και πολυαναμενόμενες νέες αλλά και παλαιότερες κλασικές εκδόσεις. Οι εκδηλώσεις του Athens Comicdom ξεκινούν απόψε στο Θέατρο της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης, με την Τελετή Απονομής των Ελληνικών Βραβείων Κόμικς.
"Ο Θρύλος της Wonder Woman" πραγματοποιείται σε συνεργασία με Cartoon Art Museum του Σαν Φρανσίσκο και πλαισιώνεται από την παρουσίαση του Andrew Farago, επιμελητή του Cartoon Art Museum, την πρώτη πανελλαδική προβολή του ντοκιμαντέρ "Wonder Women - The Untold Story of American Superheroines, ένα παιδικό πρόγραμμα και το live sketch event "80 Χρόνια Wonder Woman".
Ποια είναι όμως, η Wonder Woman; Η Αμαζόνα συστήθηκε για πρώτη φορά στο κοινό τον Οκτώβριο του 1941, με το όγδοο τεύχος των All Star Comics. Αν και αρχικά εμφανίστηκε ως "Suprema, the Wonder Woman", τελικά της αποδόθηκε η πλέον γνωστή ονομασία (αν και πολλοί την ξέρουν κι ως Πριγκίπισσα Diana της Θεμίσκυρα, από το μυθικό νησί των Αμαζόνων) και η ηρωίδα συνέχισε τις περιπέτειές της στην ανθολογία "Sensation Comics", τον Γενάρη του 1942. Ο δημιουργός της και ψυχολόγος Γουίλιαμ Μόλτον Μάρστον, του οποίου η ίσως ανορθόδοξη για πολλούς ζωή και η έμπνευση για τον διάσημο χαρακτήρα αναλύεται στην ταινία "Ο Καθηγητής Μάρστον και η Wonder Woman" (2017), παραδέχτηκε ότι η ιδέα για μία γυναίκα σουπερήρωα οφείλεται στη σύζυγό του. Ο Μάρστον ήθελε να δημιουργήσει έναν χαρακτήρα που θα πολεμάει το κακό όχι "με γροθιές ή υπερδυνάμεις, αλλά μέσω της αγάπης". Η σύζυγός του πρότεινε να γράψει για μια γυναίκα, εφόσον στις αρχές του ’40 οι ιστορίες κόμιξ κυριαρχούνταν από ανδροκρατούμενες αφηγήσεις.
Σε μια συνέντευξή του το 1943, ο Μάρστον έγραψε ότι αν τα θηλυκά αρχέτυπα δεν αντιπροσωπεύονται με δυναμισμό, τότε είναι λογικό τα νεαρά κορίτσια να μη θέλουν να ταυτιστούν με αυτά. Αυτό που ήθελε να επιτύχει ο καλλιτέχνης ήταν να συνδυάσει τη γοητεία της γυναίκας με τον δυναμισμό των σουπερηρώων όπως του Σούπερμαν και του Μπάτμαν, προωθώντας έτσι την ισότητα ανάμεσα στα φύλα.
Η απήχηση της Wonder Woman στο κοινό ενισχύθηκε χάρη στην ομότιτλη τηλεοπτική σειρά του 1975 με πρωταγωνίστρια την χαρισματική Λίντα Κάρτερ και ακολούθησαν διάφορες εκδοχές της ηρωίδας σε μικρή και μεγάλη οθόνη, με τη Γκαλ Γκαντότ να ενσαρκώνει πλέον τον ρόλο της Αμαζόνας στις κινηματογραφικές παραγωγές της Warner Brothers.
80 χρόνια αργότερα, η ηρωίδα εξακολουθεί να εμπνέει μικρούς και μεγάλους ως αρχέτυπο φεμινισμού, μία γυναίκα που καταρρίπτει φυλετικά στερεότυπα και αντιτίθεται στις πατριαρχικές νόρμες. Το 2016, ο δημιουργός των κόμιξ "Rebirth" Γκρεγκ Ρούκα επιβεβαίωσε ότι στη σειρά η Wonder Woman αναγνωρίζεται ως bisexual χαρακτήρας. Αν και από τη γέννησή της θεωρούταν ένα queer icon, η αναγνώριση της σεξουαλικής της ταυτότητας από εκπροσώπους της DC Comics αποτελεί ένα μεγάλο βήμα όχι μόνο για την αποδοχή της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας και ειδικά των bisexual γυναικών, αλλά και της προώθησης της διαφορετικότητας και των γυναικείων δικαιωμάτων.
Οι επιμελητές της έκθεσης του Athens Comicdom CON 2022, Andrew Farago και Λήδα Τσενέ και οι εικονογράφοι Αγγελική Σαλαμαλίκη, Δανάη Κηλαηδόνη (Dani) και Ντέννις Γιατράς μας μίλησαν για τη δική τους οπτική γύρω από τον χαρακτήρα και τις διάφορες απεικονίσεις του από τη δημιουργία του έως σήμερα.
Σε μια εποχή που οι συζητήσεις γύρω από τον φεμινισμό και την queer ταυτότητα βρίσκονται στο επίκεντρο, πώς πιστεύετε ότι ο χαρακτήρας της Wonder Woman εκφράζει αυτές τις έννοιες; Τι μπορεί να σημαίνει για εσάς και το κοινό η παρουσία μιας bisexual σουπερηρωίδας στη σημερινή εποχή;
Αγγελική Σαλαμαλίκη: Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε στο πρόσωπο της Wonder Woman μια ηρωίδα που μπορεί να απευθύνεται σε ποικιλόμορφο κοινό. Έχει ευαισθησία και δυναμισμό, και αυτό είναι δύσκολο να αποδοθεί κυρίως σεναριακά, αλλά και ως έναν βαθμό σχεδιαστικά. Μιας και η Wonder Woman βασίστηκε σε μια πραγματική γυναίκα που ήταν σύντροφος των δημιουργών, βλέπουμε πόσο καλά μπορεί να λειτουργεί και το βιογραφικό στοιχείο στη δημιουργία ενός χαρακτήρα. Αν λάβουμε υπόψιν μας ότι μιλάμε για έναν φανταστικό κόσμο, αυτό δίνει μία ευκαιρία στον αναγνώστη να σκεφτεί με πιο ανοιχτό μυαλό κάποιες έννοιες που στη δική μας κοινωνία και με βάση τα δικά μας στερεότυπα, θα ήταν πιο δύσκολο να τις αναγνωρίσουμε και να τις αποδεχτούμε. Κυρίως οι προηγούμενες γενιές.
Δανάη Κηλαηδόνη (Dani): Η Wonder Woman πάντα στα μάτια μου συμβόλιζε τη δικαιοσύνη, τη δύναμη και την υπεροχή μέσα από την κατανόηση και την αγάπη, αξίες οι οποίες είναι συνδεδεμένες με τον φεμινισμό και την queer ταυτότητα. Όπως σε όλες τις βιομηχανίες, έτσι και στο entertainment industry είναι πολύ σημαντικό να εκπροσωπεύονται και να παρουσιάζονται όσο το δυνατόν περισσότερες ομάδες ανθρώπων. Οπότε, και το ότι η Diana είναι bisexual συμβάλλει στην ποικιλία ιστοριών που μπορούμε να διαβάσουμε και να γνωρίσουμε κάποιες κοινωνικές ομάδες καλύτερα.
Ντέννις Γιατράς: H Wonder Woman από τη σύλληψή της αποτελούσε μια απάντηση στον ανδροκρατούμενο τότε κόσμο των κόμικς. Ειδικά σε εποχές κοινωνικών αλλαγών, ανάλογα με τον συγγραφέα που την είχε αναλάβει, ο χαρακτήρας συχνά εξέφραζε ιδέες του φεμινιστικού κινήματος, παρουσιάζοντας μια ενεργητική πρωταγωνίστρια, που συνεργαζόταν αρμονικά με άλλες γυναίκες και δεν ερχόταν σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με τους άνδρες "συναδέλφους” της μέσα στις ίδιες της τις ιστορίες. Σχετικά με το σήμερα, η συμμετοχή του χαρακτήρα στο κινηματογραφικό σύμπαν της DC ήταν ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση για το Χόλιγουντ, καθώς το studio επέλεξε γυναίκα σκηνοθέτη για τις ταινίες της Wonder Woman στο πρόσωπο της Πάτι Τζένκινς. Βεβαίως, η διαχείριση της ηρωίδας σχετικά με τον τρόπο που παρουσιάζει τις γυναίκες δεν ήταν πάντα θετικός, ξεσηκώνοντας μάλιστα θύελλες αντιδράσεων από εκπροσώπους του φεμινιστικού κινήματος κατά καιρούς. Δεν θα ήθελα επ’ ουδενί να τα παρουσιάσω όλα ρόδινα, περιθώρια βελτίωσης πάντα θα υπάρχουν. Πιστεύω ότι η παρουσία μιας bisexual πρωταγωνίστριας είναι πολύ επιθυμητή και απαραίτητη, κυρίως επειδή συχνά βλέπουμε LGBTQ+ χαρακτήρες να είναι δευτεραγωνιστές στην καλύτερη των περιπτώσεων. Επίσης, η προβολή bi προτύπων μέσα στα media βοηθά και στην καταπολέμηση του διαβόητου "bi erasure", ένα πρόβλημα που πολλά αμφιφυλόφιλα άτομα καλούνται να αντιμετωπίσουν, ακόμα κι από την ίδια την LGBTQ+ κοινότητα. Παρόλα αυτά έχω παρατηρήσει ότι η σεξουαλική ταυτότητα της Wonder Woman μέχρι πολύ πρόσφατα δεν είχε επιβεβαιωθεί από τον εκδοτικό, παρά είχε περιοριστεί μόνο σε υπαινιγμούς μέσα στα ίδια τα κόμικς και δηλώσεις των δημιουργών. Επιτέλους μετά από πολλά χρόνια αμφιταλάντευσης είχαμε μια επιβεβαίωση ότι τουλάχιστον η εκδοχή της αμαζόνας στη σειρά Dark Knights of Steel προτιμά και τις γυναίκες. Όλο αυτό το είπα κυρίως για να τονίσω πόσο σημαντική είναι η ποιοτική εκπροσώπηση LGBTQ+ χαρακτήρων μέσα στα media της εποχής, παρουσιάζοντας την ταυτότητα του ήρωα με διαφάνεια και όχι για την προσέλκυση της κοινότητάς μας από εκδοτικούς και studio μόνο και μόνο για χάρη των πωλήσεων.
Η Wonder Woman πρωτοεμφανίστηκε σε κόμιξ το 1942. Από τότε έως σήμερα, νομίζετε ότι έχει διαφοροποιηθεί η ηρωίδα και ο τρόπος προβολής της στις διάφορες μορφές τέχνης και κυρίως στην ένατη τέχνη;
Α.Σ.: Η Wonder Woman κατέληξε ειδικά τα τελευταία χρόνια να είναι ένα brand από μόνη της. Ειδικά μέσω των ταινιών επανατοποθετήθηκε ως προς το τι είναι να είσαι ήρωας χωρίς να χρειάζεται να πατάει στις κλασσικές έννοιες και να χρησιμοποιεί τις κλασσικές ατάκες. Προσωπικά λάτρευα το 50s στυλ της στα παλιά κόμιξ, αλλά μου αρέσει και η εξέλιξή της κυρίως σχεδιαστικά στα κόμιξ αλλά και ως franchise στις ταινίες. Είναι αυτονόητο ότι μέσω της εξέλιξης της ιστορίας και του χαρακτήρα, επέρχεται και η αλλαγή. Πολλές φορές η λέξη αλλαγή συνάδει με ανασφάλεια για ορισμένους αλλά επιβάλλεται η τέχνη να εξελίσσεται και μαζί και εμείς. Και εφόσον η πορεία της καταλαμβάνει μισό αιώνα, ας πούμε ότι έχει κάτι για όλα τα γούστα.
Δ.Κ.: Πιστεύω ότι και η Wonder Woman αλλά και οι περισσότεροι πλέον ήρωες στην ένατη τέχνη αντιμετωπίζονται κάπως διαφορετικά απ’ ότι παλιότερα, ειδικά οι γυναικείοι χαρακτήρες. Ένα πολύ έντονο στοιχείο είναι αυτό της ένδυσης των σούπερ ηρωίδων, πλέον τα κορμάκια και τα στενά ρούχα έχουν αντικατασταθεί με πιο ρεαλιστικά ρούχα έτοιμα για μάχη και λιγότερο αποκαλυπτικά. Δίνεται βάση στον προσωπικό αγώνα του καθενός και υπάρχει μεγαλύτερη ποικιλία στις ιστορίες.
Ν.Γ.: H Wonder Woman, καθώς και κάθε άλλος χαρακτήρας με μακρά ιστορία, έχει διανύσει μίλια ταξιδεύοντας μέσα στα σημεία των καιρών όλες αυτές τις δεκαετίες που είναι ενεργή. Επομένως, είναι αναπόφευκτο το ίματζ της να μη μένει στάσιμο παρά να προσαρμόζεται στα σημεία των καιρών. Αυτό το παρατηρούμε ιδιαίτερα στις αλλαγές που προέκυψαν αρκετές φορές ως προς το παρελθόν και την καταγωγή της ηρωίδας. Ο κάθε συγγραφέας που έχει κάνει τη "θητεία" με την αγαπητή αμαζόνα, διαλέγει πάντοτε το τι θα κρατήσει και τι θα αλλάξει από αυτά που έχει παραδώσει ο προηγούμενος. Αυτό φυσικά συμβαίνει με την πλειοψηφία των χαρακτήρων σε όλα τα μέσα (κόμικς, βιντεοπαιχνίδια, ταινίες κλπ.). Ας μην ξεχνάμε ότι ουσιαστικά μιλάμε για ένα προϊόν, και όπως κάθε άλλο προϊόν, έτσι και η μυθοπλασία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την επικαιρότητα.
Andrew Farago: Οι ορισμοί για τον ηρωισμό και τον φεμινισμό έχουν αλλάξει και εξελιχθεί από τότε που η Wonder Woman πρωτοεμφανίστηκε στις σελίδες των All-Star Comics #8 στα τέλη του 194, αλλά αυτά τα ζητήματα είναι ακόμα ζωτικά σήμερα. Νομίζω ότι η Wonder Woman έχει περισσότερη αυτοπεποίθηση απ’ ότι το 1940, αλλά ανέκαθεν υπήρξε μία φιγούρα έμπνευσης και φιλοδοξίας και νομίζω αυτό είναι τώρα πιο σημαντικό από ποτέ.
Λήδα Τσενέ: Σίγουρα έχει αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε πλέον τα θέματα για τα οποία μαχόταν η Wonder Woman το 1942, ωστόσο η γυναικεία ενδυνάμωση και εκπροσώπηση κυρίως σε ανδροκρατούμενους χώρους παραμένει πάντα επίκαιρη. Η Wonder Woman παραμένει ένα ισχυρό σύμβολο που συνεχίζει να εμπνέει και να δίνει δύναμη.
Τι νέα στοιχεία ενδεχομένως αποκαλύπτει η έκθεση για τον χαρακτήρα της Wonder Woman;
A.F.: Αυτή η έκθεση αναδεικνύει τους διαφορετικούς καλλιτέχνες και ερμηνείες της Wonder Woman κατά τη διάρκεια της ιστορίας της. Νομίζω ότι οι φανς που είναι εξοικειωμένοι με εκείνη από τις εμφανίσεις της σε ταινίες, τηλεόραση και animation θα εντυπωσιαστούν με την ποιότητα και το εύρος των καλλιτεχνών που αντιπροσωπεύονται σε αυτή την έκθεση.
Λ.Τ.: Η συγκεκριμένη έκθεση αναδεικνύει τα διαφορετικά πρόσωπα της Wonder Woman, όπως αυτά τα εμπνεύστηκαν μεγάλοι δημιουργοί. Είναι μια καταπληκτική ευκαιρία για το κοινό να γνωρίσει καλύτερα την ιστορία της, αλλά και να κάνει τις συνδέσεις με την εκάστοτε περίοδο και τις κοινωνικές εξελίξεις της κάθε εποχής.
