Αν βρεθείτε στην ευρύτερη περιοχή της πλατείας Βικτωρίας το τριήμερο 18 έως 20 Μαρτίου, μπορεί να εντοπίσετε ένα λευκό τρίκυκλο διακοσμημένο με πολύχρωμα αυτοκόλλητα να δίνει παλμό στη γειτονιά. Το όχημα που θα τριγυρνάει αλληλεπιδρώντας με το κοινό είναι ο πυλώνας του νέου καλλιτεχνικού δρώμενου του Victoria Square Project (VSP): Συνοδευόμενο από μουσικές περφόρμανς, βάζει μπρος ώστε να προωθήσει τη συλλογική συμμετοχή και την καλλιτεχνική έκφραση στους δημόσιους χώρους με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Μιλήσαμε με τη συντονίστρια Ενεργοποίησης Κοινότητας του VSP και δημιουργό του TRIKIKLO, Μαρίνα Νάκη, και τη συντονίστρια Επικοινωνίας και Ανάπτυξης του VSP, Ιωάννα Ντάλη, για την έμπνευση πίσω από το πρότζεκτ σε τρεις ρόδες, καθώς και τις ιδέες που πρεσβεύει ο δραστήριος χώρος σύγχρονης τέχνης.
Πώς προέκυψε η ιδέα για το TRIKIKLO;
Μαρίνα Νάκη: Νομίζω ότι πάντα είχα μια ιδιαίτερη αδυναμία στα τρίκυκλα και όλα όσα αντιπροσωπεύουν στην Αθήνα σήμερα. Είναι κάτι που πάντα μου τραβούσε την προσοχή. Η πορεία υλοποίησης ξεκίνησε στη δεύτερη καραντίνα, όταν μοιράστηκα με τη διευθύντρια του VSP Νιόβη Ζαραμπούκα-Χατζημάνο μια ιδέα που είχα σχετικά με ένα τρίκυκλο που είδα στα Κύθηρα. Έτσι αρχίσαμε να σχεδιάζουμε το κόνσεπτ, με χρηματοδότηση από το Υπουργείο Πολιτισμού. Αυτό που θέλουμε, είναι το TRIKIKLO να τριγυρίζει στην πόλη δημιουργώντας καταστάσεις, δηλαδή εφήμερους χώρους που σχετίζονται με την ομαδικότητα, την κίνηση, την κοινότητα. Το όχημα θα στολιστεί με διάφορα αντικείμενα που τραβούν την προσοχή. Έτσι βλέπεις μεν κάτι που ήδη ξέρεις, αλλά ταυτόχρονα υπάρχει και κάτι διαφορετικό. Στις στάσεις του, αρχίζει να κάνει φασαρία και να ξεδιπλώνει το ρόλο του στην πόλη: αυτό είναι το μεγαλόπνοο σχέδιο.
Ποιος είναι ο στόχος του TRIKIKLO; Πώς πιστεύετε ότι θα βοηθήσει την κοινότητα να κινητοποιηθεί συλλογικά;
Μ.Ν.: Ο στόχος αντλεί από τη γενικότερη ιδέα που πρεσβεύει η ομάδα του VSP, τον τρόπο σκέψης και οργάνωσης των προγραμμάτων μας. Είναι συνέχεια των προηγούμενων πρότζεκτ, τα οποία είναι συνυφασμένα με την κοινότητα της περιοχής. Την περίοδο της καραντίνας που βγαίναμε στα πάρκα, συνειδητοποιήσαμε ότι ο δημόσιος χώρος είναι το επόμενο βήμα. Το δρώμενο θέλει να προσεγγίσει περιθωριοποιημένες ομάδες, κι εμείς επιδιώκουμε συσχετισμούς μεταξύ των ανθρώπων, ειδικά των σύγχρονων Αθηναίων. Το τρίκυκλο διαχρονικά ήταν τόσο ένα εργαλείο για τους ανθρώπους που το χρησιμοποιούσαν όσο και χαρακτηριστική εικόνα και ήχος για τη γειτονιά μας. Ταυτόχρονα είναι μια πηγή καλλιτεχνικής έμπνευσης με παιγνιώδη διάθεση.
Ιωάννα Ντάλη: Κατά τη διάρκεια της καραντίνας, θέσαμε ένα νέο ερώτημα, μια αναζήτηση για τη σύγχρονη εθνική ταυτότητα. Τον Νοέμβριο του 2020 που έκλεισαν τα πάντα, υπήρξε μια στροφή του πολίτη προς τον δημόσιο χώρο, τον οποίο άρχισε να αξιοποιεί. Έτσι ξεκινήσαμε να σκεφτόμαστε διαφορετικά. Ακολούθησαν πρότζεκτ σε δημόσιους χώρους και τελικά καταλήξαμε στο TRIKIKLO, βγαίνοντας από τη στατικότητα και μπαίνοντας σε ένα χαρακτηριστικό αθηναϊκό όχημα. Η Μαρίνα σκεφτόταν πώς μπορούμε να ενεργοποιήσουμε ένα κοινό που αφενός είναι κλεισμένο σε ένα σπίτι και, αφετέρου, μπορεί να μην έχει πρόσβαση σ’ εμάς. Το TRIKIKLO βγάζει την τέχνη στο δρόμο, καλεί τον κόσμο να συνδεθεί μαζί του και να αναρωτηθεί τι είναι ο δημόσιος χώρος, με ποιον τρόπο τον χρησιμοποιούμε, ποιος αποφασίζει για το σχεδιασμό του. Παράλληλα προκύπτει ένα είδος αμφισβήτησης για την έννοια του ίδιου του τρίκυκλου, καθώς δεν είναι πια ένα όχημα που χρησιμοποιούν οι ρακοσυλλέκτες, αλλά ένα καλλιτεχνικό δρώμενο στο οποίο συμμετέχουμε όλοι.
Ποιες είναι οι δράσεις που θα δούμε το τριήμερο 18-20 Μαρτίου;
Μ.Ν.: Την πρώτη μέρα το TRIKIKLO αυτοσυστήνεται, γυρίζοντας την πόλη με την ντουντούκα και ανακοινώνοντας το πρόγραμμα των επόμενων ημερών. Κάνει κάποιες στάσεις και ίσως παίζει λίγη μουσική. Τη δεύτερη μέρα ξεκινάμε το μεσημέρι από το Πεδίον του Άρεως, καλώντας τον κόσμο να μας συνοδεύσει μέχρι την πλατεία Πρωτομαγιάς. Εκεί στήνουμε τέντες, χαλιά, στοιχεία που θυμίζουν τσίρκο, και αφού γνωρίσουμε το χώρο, καλούμε τα παιδιά να παίξουν ένα παιχνίδι κρυμμένου θησαυρού. Έπειτα, θα σχεδιάσουν μακέτες με το δικό τους όραμα για τις πλατείες που θα ήθελαν να έχουμε. Δίνουμε έμφαση στα παιδιά, τα οποία μένουν πάντα έξω από την υλοποίηση αστικών σχεδιασμών. Ακολουθεί η περφόρμανς των "θρανίων της άνοιξης", μια παιδαγωγική ομάδα του "Σκασιαρχείου", η οποία ξαναφτιάχνει τα κατεστραμμένα παγκάκια της πλατείας με έναν πιο διαδραστικό τρόπο και καλεί τους περαστικούς να καθίσουν. Η μέρα κλείνει με τα αφρικανικά κρουστά του Anasa Cultural Center. Την Κυριακή το πρωί, στο Βιβλιοπερίπτερο της Φωκίωνος Νέγρη, θα πραγματοποιηθεί εργαστήριο με το Beytna Hub για να γιορτάσουμε την εαρινή ισημερία. Στη δεύτερη στάση, στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης, θα βγάλουμε φωτογραφίες με τον κόσμο και θα διοργανώσουμε ένα εργαστήριο με το Athens Comic Library. Στη συνέχεια θα συναντήσουμε την εφηβική μπάντα Make some Noiz, με τους οποίους θα ανέβουμε στο Θεατράκι της Φωκίωνος Νέγρη για να συνεχιστεί η γιορτή μέχρι το μεσημέρι.
Θα υπάρξουν κι άλλες δράσεις στο μέλλον με πρωταγωνιστή το TRIKIKLO;
Ι.Ν.: Με έναν τρόπο, το TRIKIKLO γίνεται το επίκεντρο του VSP. Θα συνεχίσουμε, λοιπόν, με ένα art commission από τους Collectif MASI, όπου το έργο τοποθετείται πάνω στο όχημα όσο αυτό γυρίζει στην πόλη. Ακόμα σχεδιάζουμε τα επόμενα βήματα, ωστόσο το έχουμε δομήσει και ως ανεξάρτητο πρόγραμμα, γιατί μπορεί εν δυνάμει να φύγει και από την Αθήνα.
Μ.Ν.: Προς το παρόν θα διατηρήσουμε το σκεπτικό της χρήσης πολλών διαφορετικών τρίκυκλων. Θα κρατήσουμε τα χαρακτηριστικά του TRIKIKLO, αλλά πάντα κάτι θα το διαφοροποιεί.
Μαρίνα, πώς προέκυψε η συνεργασία με το VSP;
Μ.Ν.: Η επαφή ξεκίνησε κάπως τυχαία, γιατί με τη Νιόβη γνωριζόμασταν και είχαμε συνεργαστεί παλαιότερα, αλλά είχαμε ξεχάσει η μία την άλλη. Εντέλει, μια κοινή φίλη μας έφερε πάλι κοντά. Πλέον στο VSP ασχολούμαι κυρίως με αρχιτεκτονικά και κατασκευαστικά εργαστήρια προορισμένα για παιδιά.
Στα περίπου πέντε χρόνια λειτουργίας του VSP, έχουν υπάρξει αλλαγές όσον αφορά τις δράσεις ή τις προσεγγίσεις από τους συμμετέχοντες, ίσως βάσει κοινωνικών συνθηκών;
Ι.Ν.: Γενικώς, τα περισσότερα έργα μας απαιτούσαν κατά βάση συμμετοχικότητα. Τα πρότζεκτ έχουν βαθιά σύνδεση με την κοινότητα της Βικτώριας και γι’ αυτό επιδιώκουμε να εκτίθενται δημόσια. Η αρχή των δράσεών μας είναι πάντοτε ο συμμετοχικός σχεδιασμός. Σε πολλά έργα επιδιώξαμε να αναδείξουμε τη διαφορετικότητα του καθενός και να προβάλλουμε τη δική του ιστορία. Ό,τι έχουμε δημιουργήσει, ενσωματώνεται στον αστικό σχεδιασμό και προορίζεται για χρήση από την κοινότητα. Εξαρχής το VSP ήταν ένας χώρος προσέγγισης του καλλιτεχνικού κοινού αλλά και της γειτονιάς. Σταδιακά, κάνοντας πολλά art commissions, φέρνουμε κοντά την τέχνη και την κοινότητα.
Όσον αφορά την προσβασιμότητα ΑμεΑ στο VSP, έχουν υπάρξει αιτήματα από τον κόσμο σχετικά με την αναδιαμόρφωση του χώρου και τη γενικότερη λειτουργία του;
Ι.Ν.: Αυτό είναι κάτι που σχεδιάζουμε και θα υλοποιηθεί πολύ σύντομα. Δεν μας έχει ζητηθεί κάτι άμεσα, αλλά εμείς θέλουμε το VSP να είναι ανοιχτό σε όλους. Είναι ένας χώρος που αλλάζει και προσαρμόζεται βάσει των κοινωνικών δεδομένων. Το VSP διαρκώς εξελίσσεται και ανταποκρίνεται στη χρήση του από τους ανθρώπους, επομένως δεν προλαβαίνει να μας ζητήσει κανείς κάτι.
Το ευρύτερο ερευνητικό ερώτημα του VSP είναι "Ποιος είναι ο σύγχρονος Αθηναίος". Ποια νομίζετε μέχρι στιγμής ότι είναι τα στοιχεία που διακρίνουν τον σύγχρονο Αθηναίο;
Ι.Ν.: Στη συγκεκριμένη γειτονιά της Αθήνας μάλλον θα πρέπει να ρίξουμε μια ματιά στο σχολείο όπου βρίσκονται παιδιά όλων των εθνικοτήτων, Αθηναίοι που έχουν γεννηθεί ή ήρθαν εδώ σε μικρή ηλικία. Αυτοί είναι οι Αθηναίοι του σήμερα και του αύριο. Αναμφισβήτητα το VSP παίζει μεγάλο ρόλο στην περιοχή ως καλλιτεχνικό μέσο αλλά και ως μέσο κοινωνικοποίησης. Αυτό που προσπαθούμε να επιτύχουμε είναι η κοινωνική ενσωμάτωση και αλλαγή μέσω της τέχνης, αλλά και η ισότιμη προσβασιμότητα στην υψηλή τέχνη. Και καθώς η γειτονιά αλλάζει διαρκώς, αντικρίζεις ένα μωσαϊκό, μια ποικιλία προσώπων και κουλτούρων που συνθέτουν την Αθήνα του τώρα. Νομίζω ότι αυτές οι γειτονιές, όπως η Βικτώρια, τα Πατήσια, είναι ο πυρήνας της πόλης.
Εvents που δεν πρέπει να χάσετε!
"Πάμε πλατεία"
Στις 3 το μεσημέρι, το εργαστήριο του VSP για παιδιά 6-12 ετών μάς προσκαλεί σε ένα συναρπαστικό κυνήγι κρυμμένου θησαυρού στην πλατεία Πρωτομαγιάς και καθοδηγεί τους συμμετέχοντες να ανασχεδιάσουν τον δημόσιο χώρο, κατασκευάζοντας τις δικές τους μακέτες (19/3).
Συνάντηση στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης
Το TRIKIKLO θα συναντήσει το Athens Comic Library στη Δημοτική Αγορά, όπου θα διεξαχθεί ένα παιδαγωγικό εργαστήριο για εφήβους. Οι περαστικοί καλούνται να βγάλουν φωτογραφίες δίπλα στο δρώμενο και να συμμετέχουν στις παράλληλες δράσεις της Αγοράς (20/3).
Μουσική πομπή με τους Make some Noiz
Το τριήμερο κλείνει με την εμφάνιση της εφηβικής μπάντας Make some Noiz, οι οποίοι θα ξεκινήσουν τραγουδώντας από τη Δημοτική Αγορά μέχρι το Θεατράκι της Φωκιώνος Νέγρη. Εκεί, το κοινό θα χορέψει και θα διασκεδάσει όλο το μεσημέρι, παρέα με το τρίκυκλο (20/3).
