Δύο καλοκαίρια στο πλευρό του πολιτισμού, πάνω από εκατό παραστάσεις και συναυλίες, μεγάλες και –για πρώτη φορά με άποψη και προγραμματισμό– εκθέσεις σύγχρονης τέχνης, νέες αξιοζήλευτες εγκαταστάσεις σε παιδικές χαρές, γηπεδάκια και γυμναστήρια. Είκοσι πέντε εκκρεμότητες που λύθηκαν μία προς μία. Η θητεία της Άννας Ροκοφύλλου όχι μόνο δεν κάμφθηκε από την αποδιοργάνωση της πανδημίας, αλλά προχώρησε με πείσμα, έτσι που σε δύο χρόνια έγιναν «τόσα πολλά όσα δεν θα γίνονταν σε μια τετραετία», όπως αναφέρει.
Και ενώ ο ΟΠΑΝΔΑ στέκεται πλέον στο ύψος του, ως πολιτιστικός και αθλητικός βραχίονας του Δήμου Αθηναίων, ο ανασχηματισμός που ανακοινώθηκε στο τέλος του προηγούμενου μήνα βρίσκει την κυρία Ροκοφύλλου σε νέα θέση, παραδίδοντας τα ηνία στην Νίκη Αραμπατζή. Μια νεοσύστατη αντιδημαρχία για την ισότητα των φύλων και την καταπολέμηση των διακρίσεων είναι το στοίχημα για εκείνη αυτήν τη στιγμή.
Μετά τη δραστήρια θητεία της στον ΟΠΑΝΔΑ, η Άννα Ροκοφύλλου αναλαμβάνει μια νέα αντιδημαρχία του Δήμου Αθηναίων για την ισότητα των φύλων. Σε μια εκτενή συζήτηση, λίγο πριν την ανάληψη των καθηκόντων της, μιλάει για τα δύο χρόνια που πέρασαν με το «κοντέρ στα κόκκινα», αλλά και τους στόχους της αυτή τη στιγμή, στο πλευρό των γυναικών και ενάντια των διακρίσεων.
Ολοκληρώνετε δύο χρόνια στο τιμόνι του ΟΠΑΝΔΑ. Για ποιο έργο της προεδρίας σας είστε προσωπικά υπερήφανη;
Μέσα σε αυτά τα δύο χρόνια, μέσα σε μόλις 24 μήνες –συνυπολογίζοντας και την περίοδο του Covid, την οποία αξιοποιήσαμε κάνοντας σοβαρό έργο υποδομών– έγιναν τόσα πολλά, τολμώ να πω, όσα δεν θα γίνονταν σε μία τετραετία. Πρέπει να ξέρετε ότι όταν ανέλαβα, συνάντησα πολλά δυσεπίλυτα προβλήματα. Ο ΟΠΑΝΔΑ είναι ο μεγαλύτερος αυτοδιοικητικός πολιτιστικός οργανισμός των Βαλκανίων με 1.000 σχεδόν εργαζόμενους και 240 δομές. Και επειδή η συνένωση τριών οργανισμών, του ΟΝΑ (Οργανισμός Νεολαίας και Άθλησης), του ΠΟΔΑ (Πολιτισμικός Οργανισμός Δήμου Αθηναίων) και των Μουσικών Συνόλων, έγινε πολύ γρήγορα, ακολούθησε μια σειρά προβλημάτων.
Είμαι περήφανη κυρίως για τη διαχείριση του οικονομικού αλλά και του διοικητικού τομέα. Ο οικονομικός έλεγχος εντόπισε 25 εκκρεμότητες τις οποίες λύσαμε μία προς μία, με κόπο και θέληση. Ρυθμίσαμε δομικά, νομικά θέματα και οικονομικά προβλήματα και βάλαμε στις ράγες ξανά όλες τις υποδομές, ώστε να είναι απολύτως λειτουργικές και ανανεωμένες.
Εάν κοιτάζαμε αυτή τη διετία μέσα από αριθμούς, τι θα έδειχνε το κοντέρ;
Το κοντέρ δείχνει... στα κόκκινα! (γέλια). Απαριθμώ, συνοπτικά:
Έχουμε προχωρήσει στην αναβάθμιση τριάντα παιδικών χαρών και επτά γηπέδων 5Χ5, ενώ στο τέλος της τετραετίας τα περισσότερα γήπεδα θα είναι ανακαινισμένα. Επίσης, βάλαμε μπροστά παρεμβάσεις στους πολιτιστικούς χώρους. Ανακαινίσαμε το κτίριο του Πνευματικού Κέντρου και μέσα στην επόμενη διετία ελπίζω να υλοποιηθεί η μελέτη του Πολυτεχνείου Κρήτης για την Κεντρική Βιβλιοθήκη.
Διοργανώσαμε πολλές εκδηλώσεις, φεστιβάλ και αθλητικές δράσεις – μόνο φέτος, στο πλαίσιο του «Στηρίζουμε τον Πολιτισμό» που προσφέραμε δωρεάν τους χώρους μας στους καλλιτέχνες, χιλιάδες άτομα βρέθηκαν με ασφάλεια στα θέατρα Κολωνού και Γκράβας.
Επιπλέον, φέραμε έσοδα στον οργανισμό μέσα από ταινίες που γυρίστηκαν σε χώρους μας (π.χ. το «Greak Freak» για την ζωή του Αντετοκούνμπο).
Σχεδιάσαμε (για πρώτη φορά) ένα εικαστικό πρόγραμμα διετίας, απόλυτα κοστολογημένο, με 35 αξιόλογες εκθέσεις στην Πινακοθήκη, τα μουσεία μας και το Κέντρο Τεχνών.
Με τη βοήθεια της τεχνολογίας, φέραμε τόσο τον πολιτισμό όσο και τον αθλητισμό στο σπίτι όλων, προσφέροντας on line διεξόδους. Τα μουσικά σύνολα μας κράτησαν ψηφιακή συντροφιά και από το θέατρο Ολύμπια. Προσφέραμε δωρεάν στο κοινό όλες τις παραγωγές μας αλλά και πέντε μαγνητοσκοπημένες συναυλίες, μια εκ των οποίων μεταδόθηκε από την ΕΡΤ. Επίσης προσφέραμε διαδικτυακά προγράμματα εκγύμνασης και για τα άτομα με αναπηρία από τους εξειδικευμένους γυμναστές του ΟΠΑΝΔΑ. Διοργανώσαμε θεματικές διαδικτυακές περιηγήσεις στην πόλη μέσα από τις οποίες ανακαλύψαμε την Αθήνα και την ιστορία της, την ιστορία των σπιτιών, των δρόμων και των μνημείων της. Επίσης σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε διαδικτυακά μουσειοπαιδαγωγικά προγράμματα.
Πώς προχωράει το πολιτιστικό πρόγραμμα του ΟΠΑΝΔΑ, μετά τον Σεπτέμβριο και το Φεστιβάλ Κολωνού; Πού θα χτυπάει η καρδιά της Αθήνας;
Καταρχάς, τρέχει ακόμη το Φεστιβάλ Κολωνού, με όλα τα έσοδα να διατίθενται προς ενίσχυση των ατόμων που επλήγησαν από τις πυρκαγιές. Θέλω να σταθώ λίγο σε αυτό το φεστιβάλ, σε αυτό το χώρο. Έχουμε τρία ανοιχτά θεατράκια ως ΟΠΑΝΔΑ, ένα στο Γουδί, ένα στη Γκράβα κι ένα στον Κολωνό, και η αδυναμία μου είναι του Κολωνού – είναι μια μικρογραφία της Επιδαύρου.
Περιγράφοντας το φετινό πρόγραμμα του φεστιβάλ με τρεις λέξεις, θα έλεγα: ψυχαγωγία, ποικιλία, ποιότητα. Περιλαμβάνει προτάσεις για κάθε γούστο: αξιόλογες παραστάσεις που ανέβηκαν στην Επίδαυρο και αλλού, συναυλίες μεγάλων καλλιτεχνών, οι οποίοι ήρθαν για πρώτη φορά στη σκηνή του Κολωνού. Με αυτό τον τρόπο, στηρίζουμε όχι μόνο τους καλλιτέχνες αλλά και τον αθηναϊκό κοινό, που με αντίτιμο από 5 έως 10 ευρώ θα μπορεί να παρακολουθήσει θεάματα που δεν είχε την ευκαιρία να δει γιατί είτε παρουσιάζονταν μακριά ή με πολύ μεγαλύτερο αντίτιμο.
«Ήταν τόσο προσεκτική η επιλογή μας στο Φεστιβάλ Κολωνού, διότι θέλαμε να ταυτιστεί στη συνείδηση του κοινού ως ένα φθινοπωρινό ραντεβού με πολιτισμό, ως επιστροφή σε μια ωραία καθημερινότητα με μουσική και θέατρο σε μια γωνιά δική τους, σε μια περιοχή με σπουδαία ιστορία. Δεν μου αρέσει η Αθήνα των δύο και τριών ταχυτήτων».
Να φανταστείτε για πρώτη φορά σε φεστιβάλ του ΟΠΑΝΔΑ παρατηρήθηκαν συνεχόμενα sold out, γεγονός που με έκανε να πιστέψω ότι πετύχαμε το στόχο μας. Από τις δεκαοκτώ μέχρι στιγμής sold out παραστάσεις στο Φεστιβάλ Κολωνού, πάνω από 9.300 θεατές έχουν κόψει εισιτήριο. Και ακόμη δεν έχει τελειώσει το πρόγραμμα! Ερχονται Ελένη Βιτάλη, Μανώλης Μητσιάς, Κώστας Μακεδόνας, η συναυλία-αφιέρωμα στον Στράτο Διονυσίου με τα παιδιά του και οι «Βάκχες» δια χειρός Νικαίτης Κοντούρη.
Το Φεστιβάλ θα ρίξει αυλαία στις 29 Σεπτεμβρίου με την μουσικοθεατρική παράσταση «Κάποτε στον Βόσπορο» την οποία θα προσφέρουμε με δωρεάν είσοδο στο κοινό.
Ήταν τόσο προσεκτική η επιλογή μας στο πρόγραμμα, διότι θέλαμε το φεστιβάλ Κολωνού να ταυτιστεί στη συνείδηση του κοινού ως ένα φθινοπωρινό ραντεβού με πολιτισμό, ως επιστροφή σε μια ωραία καθημερινότητα με μουσική και θέατρο σε μια γωνιά δική τους, σε μια περιοχή με σπουδαία ιστορία. Δεν μου αρέσει η Αθήνα των δύο και τριών ταχυτήτων. Με ενοχλεί που υπάρχουν μέρη από τα οποία δεν περνάμε γιατί είναι «κακόφημη γειτονιά».
Όσον αφορά τώρα το φθινόπωρο, στο θέατρο Ολύμπια (πρώην κτίριο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής) θα παρακολουθήσουμε παραγωγές υψηλών προδιαγραφών, με μεγάλα ονόματα καλλιτεχνών και από το εξωτερικό. Διαθέτουμε δε και τον Πολυχώρο Άννα και Μαρία Καλουτά, όπου και εκεί ετοιμάζονται πράγματα. Και φυσικά το εικαστικό πρόγραμμα, το οποίο επιμελείται ο Χριστόφορος Μαρίνος: η νέα ατομική έκθεση της Ραλλούς Παναγιώτου μόλις ξεκίνησε στο Κέντρο Τεχνών, ενώ μετά τον Βασίλη Γκόκα, το κτίριο της Πινακοθήκης θα υποδεχτεί τον Γιάννη Αδαμάκο.
Νέα θέση για εσάς, νέο κεφάλαιο. Με τον ανασχηματισμό που ανακοινώθηκε, αναλαμβάνετε ως αντιδήμαρχος Πολιτικών Ισότητας, Αντιμετώπισης Διακρίσεων και Έμφυλης Βίας – ένας νέος τομέας δράσης σε επίπεδο αντιδημαρχίας του Δήμου Αθηναίων.
Το πρόβλημα της Ισότητας, των Διακρίσεων και της Έμφυλης Βίας, είναι δυστυχώς παλιό. Εδώ και δεκαετίες οι ευρωπαϊκές πολιτικές θέτουν σε προτεραιότητα την προώθηση της ισότητας των φύλων και προτάσσουν την αναγκαιότητα ένταξης της διάστασης του φύλου στο σύνολο των δραστηριοτήτων και δράσεων που σχεδιάζονται και υλοποιούνται σε όλα τα επίπεδα πολιτικής (gender mainstreaming).
Στην Ελλάδα, αρχίσαμε να ασχολούμαστε τα τελευταία χρόνια πιο εμπεριστατωμένα. Το ελληνικό #metoo συνέβαλε στο να αναδειχθεί –έστω με αυτόν τον τρόπο– το τεράστιο πρόβλημα για το οποίο κλείναμε τα μάτια ως τώρα, Πολιτεία και κοινωνία.
Είναι προφανές ότι η ένταξη της διάστασης του φύλου στις πολιτικές των δήμων και των Περιφερειών αποσκοπεί στη χάραξη, εφαρμογή και αξιολόγηση πολιτικών ισότητας, έτσι ώστε γυναίκες και άνδρες να επωφελούνται ισότιμα από όλες τις πολιτικές και δράσεις σε όλα τα επίπεδα και στάδια της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής.
Αλλωστε, στους δήμους οι πολιτικές ισότητας των Φύλων αποτελούν ρητή αρμοδιότητα με τη δημιουργία υπηρεσιακών μονάδων με αντικείμενο την Κοινωνική Πολιτική και την Πολιτική Ισότητας των Φύλων. Κάπως έτσι, ωρίμασαν οι συνθήκες για την δημιουργία και της αντίστοιχης Αντιδημαρχίας, την οποία μου έκανε την τιμή να μου αναθέσει ο Κώστας Μπακογιάννης και τον ευχαριστώ ιδιαίτερα.
«Η ένταξη της διάστασης του φύλου στις πολιτικές των δήμων και των Περιφερειών αποσκοπεί στη χάραξη, εφαρμογή και αξιολόγηση πολιτικών ισότητας, έτσι ώστε γυναίκες και άνδρες να επωφελούνται ισότιμα από όλες τις πολιτικές και δράσεις σε όλα τα επίπεδα και στάδια της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής».
Προϋπάρχει αντίστοιχο τμήμα στο Δήμο, σωστά; Τι αλλάζει τώρα;
Ναι, στο Τμήμα Πολιτικών Ισότητας και Αντιμετώπισης Διακρίσεων της Διεύθυνσης Κοινωνικής Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων ήδη λειτουργούν Κέντρο για την Καταπολέμηση της Έμφυλης Βίας και των Πολλαπλών Διακρίσεων, Ξενώνας Φιλοξενίας Γυναικών Θυμάτων Βίας και των Παιδιών τους, Επιτροπή Ισότητας, είχαμε συμμετοχή σε Ευρωπαϊκά Προγράμματα που αποσκοπούν στην ενδυνάμωση ενθάρρυνση και ευαισθητοποίηση σε θέματα ισότητας και έμφυλης βίας, καθώς και συνεργασία με γυναικείες οργανώσεις και ΜΚΟ για την νομική εκπροσώπηση γυναικών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας.
Αξιοποιώντας όλη αυτή την εμπειρία, θα εισηγηθούμε για την εφαρμογή προγραμμάτων και μέτρων που στοχεύουν: Α. στην προώθηση της ισότητας ανδρών και γυναικών σε όλους τους τομείς της κοινωνίας, την αγορά εργασίας, την οικογένεια, την πολιτική κλπ., Β. στην προάσπιση των εργασιακών, κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων των γυναικών, ιδιαίτερα των αδύναμων οικονομικά και κοινωνικά, Γ. την πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης βίας σε όλες τις μορφές (συζυγική/ συντροφική βία, σεξουαλική παρενόχληση, παράνομη διακίνηση γυναικών με στόχο τη σεξουαλική εκμετάλλευση κλπ), Δ. στην προώθηση της ισόρροπης συμμετοχής των γυναικών στα κέντρα λήψης των οικονομικών και πολιτικών αποφάσεων.
Πού εντοπίζονται τα μεγαλύτερα χάσματα μεταξύ ανδρών και γυναικών σε ευρωπαϊκή κλίμακα;
Η στάση έναντι της ισότητας εξελίσσεται, αλλά ακόμη και η σημερινή νεότερη γενιά δεν είναι απαλλαγμένη από τα στερεότυπα και τις ανισότητες μεταξύ των φύλων. Επί του παρόντος, εξακολουθούν να υφίστανται οι ανισότητες μεταξύ γυναικών και ανδρών, ιδίως στην αγορά εργασίας.
Η ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών αποτελεί μία από τις θεμελιώδεις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ε.Ε. έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο όσον αφορά την ισότητα των φύλων τις τελευταίες δεκαετίες.
Εντούτοις, το χάσμα μεταξύ των φύλων παραμένει και στην αγορά εργασίας, καθώς οι γυναίκες συνεχίζουν να υπερεκπροσωπούνται στους χαμηλότερα αμειβόμενους τομείς και να υποεκπροσωπούνται στις θέσεις λήψης αποφάσεων.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει την ισότητα των φύλων σε υψηλή θέση στο πολιτικό της θεματολόγιο και πρόσφατα ενέκρινε μια φιλόδοξη στρατηγική για την ισότητα των φύλων (2020-2025) με στόχο μια Ευρώπη με ισότητα μεταξύ των φύλων. Η δράση της ΕΕ για την ισότητα των φύλων ενσωματώνεται σε διάφορους τομείς πολιτικής και αποσκοπεί στην εξασφάλιση ίσων δικαιωμάτων, όπως η ισότητα στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και η εξάλειψη της έμφυλης βίας και του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των φύλων.
Από τη μία, το μισθολογικό χάσμα είναι μεγάλο ακόμη και σήμερα μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς οι γυναίκες κερδίζουν κατά μέσο όρο 16 % λιγότερο από τους άνδρες και μάλιστα με σημαντικές διαφορές μεταξύ των χωρών. Από την άλλη, στον τομέα της εκπαίδευσης οι ανισότητες μεταξύ των φύλων εξακολουθούν να υφίστανται. Πάρτε για παράδειγμα τις προτιμήσεις στην επιλογή σπουδών: Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να έχουν πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, αλλά εξακολουθούν να υπερεκπροσωπούνται σε τομείς σπουδών που συνδέονται με παραδοσιακούς γυναικείους ρόλους, όπως οι τομείς που συνδέονται με την παροχή φροντίδας, και υποεκπροσωπούνται σε τομείς όπως η επιστήμη και η μηχανολογία.
Ακόμη πιο απογοητευτικά είναι τα στοιχεία για την έμφυλη βία, αφού το 33 % των γυναικών στην ΕΕ έχουν υποστεί σωματική και σεξουαλική βία! Για να μην αναφέρουμε την υποεκπροσώπηση γυναικών σε ηγετικές θέσεις σε όλο το φάσμα: Στην πολιτική, στην επιστήμη, στην έρευνα.
Από τη δική σας εμπειρία ως γυναίκα, ποιες είναι οι θεσμικές αγκυλώσεις που αναπαράγουν σιωπηλά την ανισότητα σήμερα;
Η αναπαραγωγή σεξιστικών στερεοτύπων ξεκινά από πολύ μικρή ηλικία, θα έλεγα από το οικογενειακό περιβάλλον. Ως εκ τούτου είναι πολύ σημαντική, θεωρώ, μια μεγάλη και διαρκής καμπάνια ενημέρωσης των γονέων αλλά και μαθητών και δασκάλων στα σχολεία, προκειμένου να αρχίσουν να αποκλιμακώνονται σταδιακά τέτοιου είδους συμπεριφορές, μέχρι να εξαλειφθούν τελείως.
Επίσης, όπως έγινε φανερό και στη χώρα μας το τελευταίο διάστημα, απαιτούνται αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο. Η κοινωνία των πολιτών μπορεί να διαδραματίσει σπουδαίο ρόλο επάνω σ' αυτό, όπως και οι οργανώσεις Ισότητας Φύλων, η αυτοδιοίκηση και φυσικά οι κυβερνήσεις, η Βουλή, τα ΜΜΕ και τα επαγγελματικά δίκτυα. Ειδικά η αυτοδιοίκηση, που είναι ο πρωταρχικός πυρήνας της τοπικής κοινωνίας, είναι εκ των πραγμάτων στην πρώτη γραμμή αυτής της «μάχης».
Και πρέπει να σας πω ότι σε αυτή την «μάχη» οι άνδρες δεν είναι αντίπαλοι. Τους θέλουμε δίπλα μας, συμμάχους μας και συνδιεκδικητές της αναγνώρισης στην πράξη του ισότιμου ρόλου της γυναίκας στην κοινωνία του 21ου αιώνα.
Έχετε κατά νου πρακτικές αυτοδιοίκησης από το εξωτερικό που δείχνουν το δρόμο και, ενδεχομένως, θα μπορούσαν να λειτουργήσουν στην Αθήνα;
Ο «Ευρωπαϊκός Χάρτης για την Ισότητα των Φύλων στις Τοπικές Κοινωνίες» που υπεγράφη το 2011, από το Συμβούλιο Ευρωπαϊκών Δήμων και Περιφερειών (CEMR) και τους εταίρους του, με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δείχνει τον δρόμο.
Θυμίζω ότι τον Χάρτη υπέγραψαν 1278 τοπικές αρχές από ολόκληρη την Ευρώπη. Μεταξύ άλλων προβλέπει ότι «η ενσωμάτωση της διάστασης της ισότητας σε όλες τις δραστηριότητες της τοπικής και περιφερειακής διακυβέρνησης, είναι απαραίτητη για την προώθηση της ισότητας των φύλων. Δηλαδή, μέσω της διαδικασίας αξιολόγησης των συνεπειών για τους άνδρες και τις γυναίκες, οποιασδήποτε προγραμματισμένης ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της νομοθεσίας, πολιτικών ή προγραμμάτων, σε οποιονδήποτε τομέα και σε όλα τα επίπεδα, ώστε άνδρες και γυναίκες να επωφελούνται εξίσου, και να μη διαιωνίζεται η ανισότητα».
Όπως επίσης ότι απαιτούνται συγκεκριμένες δράσεις και προγράμματα, ως απαραίτητα εργαλεία για την προώθηση της ισότητας των φύλων στις τοπικές κοινωνίες.
«Μερικά απλά, αλλά πολύ χρήσιμα εργαλεία, όπως η διαρκής αστυνόμευση, ιδίως τις νυχτερινές ώρες, ο επαρκής φωτισμός, ακόμη και η καθαριότητα θα σας έλεγα, μπορούν να λειτουργήσουν προς την κατεύθυνση της ασφάλειας αλλά και της αποτροπής».
Πρακτικά πώς θα μπορούσε μια Αθηναία να αισθάνεται περισσότερο ασφαλής στην πόλη της;
Με μερικά απλά, αλλά πολύ χρήσιμα εργαλεία: Η διαρκής αστυνόμευση, ιδίως τις νυχτερινές ώρες, ο επαρκής φωτισμός, ακόμη και η καθαριότητα θα σας έλεγα, μπορούν να λειτουργήσουν προς την κατεύθυνση της ασφάλειας αλλά και της αποτροπής.
Κυρίως, όμως, μέσα από την διαρκή διαπαιδαγώγηση των δημοτών μας για θέματα ισότητας. Ώστε κάθε γυναίκα να μπορεί να κυκλοφορεί, να ζει, να διασκεδάζει και να εργάζεται χωρίς ανασφάλεια, χωρίς τον φόβο της βίας, χωρίς την ταπεινωτική υποτίμησή της, χωρίς έμφυλα στερεότυπα.
