Το Σάββατο κατέβασα από τη βιβλιοθήκη τους παλιούς καταλόγους του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης που μου ζήτησε ο συνάδελφος Άγγελος Κλάδης για να προετοιμαστεί για το ρεπορτάζ των εγκαινίων του μουσείου, που ετοιμάζει για το τεύχος του αθηνοράματος που κυκλοφορεί την Πέμπτη. Το 1997 που ιδρύθηκε το μουσείο ήταν βλέπετε νήπιο, ενώ στην πρώτη έκθεση του Τσαρούχη με την οποία πρωτοξεναγηθήκαμε στο Φιξ το 2000 δεν ήταν καν σε ηλικία για να τους πάνε με το σχολείο. Με την ευκαιρία ξαναχάζεψα κι εγώ, μέσα από τις σελίδες των βιβλίων την πορεία του πολύπαθου μουσείου, την οποία πλέον ο επισκέπτης μπορεί να χαζέψει σε σχετική έκθεση - χρονολόγιο στο υπόγειό του.
Ξαναθυμήθηκα τη γνωριμία μου με τους κλασικούς της βίντεο αρτ στα σκοτεινά δωμάτια του Φιξ αλλά και με σημαντικούς σύγχρονούς μας καλλιτέχνες απ’ όλο τον κόσμο που τότε βλέπαμε μόνο στη Documenta ή στις διεθνείς μπιενάλε στο εξωτερικό, ξαναπερπάτησα τον «Μεγάλο Περίπατο» στους αρχαιολογικούς χώρους της μετα-Ολυμπιακής Αθήνας, ξανανακάλυψα τους Έλληνες πρωτοπόρους των ‘70s στο Μέγαρο, εξερεύνησα εκ νέου την πίσω αυλή του Ωδείου Αθηνών μαζί με τον γιό μου στα εκπαιδευτικά προγράμματα με την καθοδήγηση νέων καλλιτεχνών, ξαναείδα την documenta αλλά και τη μόνιμη συλλογή του ΕΜΣΤ για πρώτη φορά στο Κάσελ, έζησα ξανά τις κατά καιρούς συγκρούσεις που είχα εκφράσει και μέσα από αυτή τη σελίδα για το τι είδους έργα αγόραζε το μουσείο, για το πώς στήριζε ή δεν στήριζε την τοπική σκηνή, για το πότε και πώς μπήκαν οι Έλληνες καλλιτέχνες της γενιάς μου στο μουσείο, για το τι μουσείο θέλουμε και πολλά άλλα.
Γιατί το ΕΜΣΤ, ακόμη και χωρίς μόνιμη στέγη, έχει υπάρξει όλα αυτά τα εικοσικάτι χρόνια το μουσείο σύγχρονης τέχνης της πόλης και ένα σημείο αναφοράς, ακόμη και μέσω της κριτικής, για όλους εμάς που ασχολούμαστε με τον χώρο. Κάτι παραπάνω από ένας πολιτιστικός πολυχώρος, όπως ανέφερε η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη στο άνοιγμα του μουσείου για τους δημοσιογράφους τη Δευτέρα 24 Φεβρουαρίου, θέλοντας προφανώς να δώσει έμφαση στην πλήρη λειτουργία του μουσείου στην οποία στοχεύει το υπουργείο.
Την ίδια στιγμή όμως, η απουσία μόνιμης στέγης, τα συνεχή προβλήματα που είχε να αντιμετωπίσει το μουσείο και οι διαφορετικές ευθύνες που βαρύνουν άλλοτε τους 14 υπουργούς πολιτισμού που μεσολάβησαν από την ίδρυση του κι άλλοτε τις διευθύντριες και τα διοικητικά συμβούλια δεν κατάφεραν να χτίσουν στη συνείδηση της πόλης την ύπαρξη του μουσείου, πόσο μάλλον να του χαρίσουν μια μόνιμη, διαρκώς ανοιχτή, βάση.
Το ΕΜΣΤ, ακόμη και χωρίς μόνιμη στέγη, έχει υπάρξει όλα αυτά τα εικοσικάτι χρόνια το μουσείο σύγχρονης τέχνης της πόλης και ένα σημείο αναφοράς, ακόμη και μέσω της κριτικής, για όλους εμάς που ασχολούμαστε με τον συγκεκριμένο χώρο. Κάτι παραπάνω από ένας πολιτιστικός πολυχώρος, όπως ανέφερε η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη στο άνοιγμα του μουσείου για τους δημοσιογράφους τη Δευτέρα 24 Φεβρουαρίου.
Αυτό έρχεται να κάνει επιτέλους η παρούσα πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟ, η οποία με το σύνθημα «ΕΜΣΤ ανοιχτό» παρουσιάζεται αποφασισμένη να κρατήσει το μουσείο ανοιχτό, συνεχίζοντας με τα ίδια πρόσωπα που είχε τοποθετήσει η προηγούμενη κυβέρνηση τη μεταβατική περίοδο, επιταχύνοντας τις διαδικασίες, αυξάνοντας τον προϋπολογισμό για να γίνουν οι απαραίτητες προσλήψεις και δίνοντας, δια στόματος της υπουργού, την υπόσχεση ότι ο/η διευθυντής/τρια που θα ανακοινώσουν σύντομα (με θητεία διετίας) θα έχει οικονομική στήριξη τόσο για το πρόγραμμα του/της, και ίσως ακόμη και για την αγορά έργων. Μαζί με το πρόσωπο που θα αναλάβει την καλλιτεχνική διεύθυνση που θα είναι καθοριστική για τη νέα σελίδα του ΕΜΣΤ, πολύ σημαντική είναι και η δημιουργία θέση οικονομικού-διοικητικού διευθυντή που προαναγγέλθηκε, πάγιο αίτημα εδώ και χρόνια σε διάφορους πολιτιστικούς θεσμούς.
Μέχρι ο νέος/νέα διευθυντής/τρια να δώσει το στίγμα του, ελπίζουμε να μην ισχύουν οι φήμες ότι η πρώτη περιοδική έκθεση θα είναι μιας ιδιωτικής συλλογής, γιατί με το βάρος να πέφτει στην παρουσίαση για πρώτη φορά της μόνιμης συλλογής του μουσείου, καλό είναι το πρόγραμμα περιοδικών εκθέσεων να έχει μια πιο έντονη ταυτότητα-πρόταση και να μην είναι μια ακόμη συλλογή. Φυσικά, δεδομένου των σημαντικών συλλογών που υπάρχουν στη χώρα, αξίζει να τις δούμε στο μουσείο αλλά σε δεύτερο χρόνο. Παράλληλα, με τον επαναπροσδιορισμό των ρόλων των μουσείων διεθνώς το στοίχημα παραμένει όπως το έθεσε ο Γιώργος Αγουρίδης, μέλος του ΔΣ του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος να αξιοποιήσει το μουσείο το ιδιαίτερο παρελθόν που είναι και η δύναμη του και να σκέφτεται έξω από τα όρια του, ακόμη και τώρα που απέκτησε μόνιμη στέγη, η οποία μάλιστα αναμένεται να μεταβιβαστεί και επίσημα στο Μουσείο από την Αττικό Μετρό Α.Ε.
Από την Παρασκευή 28 Φεβρουαρίου, λοιπόν, το μουσείο είναι ανοιχτό, και μάλιστα με ελεύθερη είσοδο, με τη μόνιμη συλλογή του, pop up cafe, πωλητήριο, app-ξενάγησης και κατάλογο και, σίγουρα, αξίζει να το (ξαν)ανακαλύψετε.
© φωτογραφιών: Λεωνίδας Τούμπανος
