Για μας τους Generation Xers που το 1993 μπαίναμε στο πανεπιστήμιο και ανακαλύπταμε το ανεξάρτητο αμερικανικό σινεμά, τα «Στιγμιότυπα» του Ρόμπερτ Όλτμαν είναι μια ταινία σταθμός και η αφορμή για να γνωρίσουμε τους χαρακτήρες του Ρέιμοντ Κάρβερ που μας στοιχειώνουν έκτοτε. «Από τα βιβλία του Ρέυμοντ Κάρβερ κατάλαβα πόσο παραποιημένη είναι η εικόνα των ΗΠΑ που μας φτάνει μέσω Χόλιγουντ» έχει δηλώσει ο Εμίρ Κουστουρίτσα για τον κορυφαίο Αμερικανό διηγηματογράφο που όπως λέει ο Όλτμαν «έφτιαξε ποίηση από το πεζό».
«Βλέπω ολόκληρο το έργο του Κάρβερ σαν να είναι μια ιστορία, γιατί τα διηγήματά του είναι όλο περιστατικά, όλο για πράγματα που μόλις συμβαίνουν στους ανθρώπους και προκαλούν μια στροφή στη ζωή τους» συμπληρώνει ο Όλτμαν και η πρόσφατη έκδοση δύο βιβλίων του Κάρβερ (της συλλογής διηγημάτων «Ελέφαντας» από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο σε μετάφραση της Τρισεύγενης Παπαϊωάννου και της ποιητικής συλλογής «Δωμάτια όπου οι άνθρωποι ουρλιάζουν και πληγώνουν ο ένας τον άλλο» από τις Εκδόσεις Γαβριηλίδης σε επιλογή και μετάφραση του Χαράλαμπου Γιαννακόπουλου, και τα δύο βιβλία με αξιόλογα επίμετρα των μεταφραστών) μας δίνει την ευκαιρία να παρασυρθούμε στην εθιστική λουπα των ιστοριών του, ή της μιας και μοναδικής ιστορίας που επαναλαμβάνεται ηδονικά.
Πίσω στα ‘90s, ανυπομονώντας να γκρεμίσουμε το αμερικανικό όνειρο, θεωρούσαμε ότι o Κάρβερ πλάθει το πιο συναρπαστικό πορτρέτο των losers και της suburbia. Πλέον που έχουν γκρεμιστεί πολλά περισσότερα, ξέρουμε ότι μιλάει για τους καθημερινούς ανθρώπους, για τον καθένα μας, για το αίσθημα της απελπισίας και της καταστροφής που πλαναται πάνω από το τραπέζι στο οικογενειακό βραδινό, όπως περιέγραφε ο ίδιος τη σκηνή με τη μητέρα και την αδελφή του κάθε βράδυ που αργούσε ο αλκοολικός πατέρας του, απαντώντας σε ερώτηση για πώς ξεκίνησε να γράφει.
Χρησιμοποίησε τα πράγματα που έχεις γύρω σου.
Τούτην εδώ, ας πούμε, την απαλή βροχή
Έξω από το παράθυρο.
Τούτο το τσιγάρο ανάμεσα στα δάχτυλά σου,
Αυτά τα πόδια πάνω στον καναπέ.
Τον σιγανό ήχο του ροκ εν ρολ,
Την κόκκινη Ferrari μες στο κεφάλι σου.
Τη γυναίκα που σκουντουφλάει
Μες στην κουζίνα μεθυσμένη…
Βάλ’ τα όλα μέσα,
Χρησιμοποίησέ τα.
Αϋπνίες, αλκοόλ, χρέη, εφιάλτες, μετακομισεις χωρίς τέλος, και κυρίως μεγάλες, ασήκωτες σιωπες («Σβήσαμε τα φώτα μας, πέσαμε / στα κρεβάτια μας και κάναμε ησυχία. Την ησυχία που πέφτει σ’ ένα σπίτι/ όπου κανένας δεν μπορεί να κοιμηθεί.») στοιχειώνουν τους ήρωες του Κάρβερ, για τους οποίους ο ίδιος έχει πει: «Είναι οι δικοί μου άνθρωποι δεν θα μπορούσα ποτέ να τους υποτιμήσω» ή «μπορώ να θυμηθώ επακριβώς την ουσία του πανικού και της απόγνωσης τους, μπορώ ακόμη να το γευθώ, να το αισθανθώ», έχοντας ζήσει μια ζωή αρκετά κοντινή σε πολλά σημεία με αυτούς - ή δυο ζωές, «μια που τελείωσε όταν τελείωσε και η σχέση μου με το πιοτό και μια νέα που άρχισε όταν σταμάτησα το πιοτό και γνώρισα την Τες».
Γνήσιος εκπρόσωπος του λεγόμενου βρόμικου ρεαλισμου ή Kmart realism, από τη χαρακτηριστική αμερικανική αλυσίδα καταστημάτων, ο Κάρβερ γράφει, όπως έλεγε ο ίδιος, για τις «τραγωδίες χαμηλού ενοικίου», χωρίς να λείπει από τη ματιά του ένα υπόγειο χιούμορ, κάνοντας την ανατομία τους με την απαραίτητη αποστασιοποιηση του χειρουργού αλλά και με τη φροντίδα και το συναίσθημα του συγγενή. Οι αναφορές του κυμαίνονται από τον Τσέχοφ, στον θάνατο του οποίου αφιερώνει το «Θέλημα» στον «Ελέφαντα», ενώ κομμάτια του έργου του ποιητικά μετεστραμμένα είχε ενσωματώσει στην ποιητική του συλλογή «Ένα καινούργιο μονοπάτι προς τον καταρράκτη» ως τον συνομιλητή του, τον Μπουκόφσκι, στον οποίο αφιερώνει το ποιήμα «Εσείς δεν ξέρετε τι είναι αγάπη (μια βραδιά με τον Τσαρλς Μπουκόφσκι)» που περιλαμβάνεται στον τόμο του Γαβριηλίδη.
Όπως γράφει ο Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος στο επίμετρο του τελευταίου «Ένα σημαντικό μέρος της γοητείας και της δύναμης που χαρακτηρίζει την πεζογραφία και την ποίηση του Κάρβερ βρίσκεται στη χρήση του καθημερινού λόγου που κατορθώνει. Δεν διστάζει, αντιθέτως το επιδιώκει, να μεταφέρει στο χαρτί αυτούσιους τους τρόπους και τους ρυθμούς της ανθρώπινης συνομιλίας και να ανακαλύπτει τη μουσική που κρύβεται ακόμη και στις αδυναμίες της ή στα χάσματά της.»
