Σε μία πρωτεύουσα που η αστική αποκέντρωση άφησε μετέωρες τις κεντρικές γειτονιές για πάνω από δύο δεκαετίες, δεν μπορούμε να μιλάμε για σωτήριες λύσεις. Ο χάρτης που σταδιακά δημιουργήθηκε από την έλευση των μεταναστευτικών ρευμάτων και την μετέπειτα οικονομική κρίση δεν είναι εύκολο να αλλάξει – γεγονός που έχει αναγνωρίσει ο Δήμος Αθηναίων από την αρχή των παρεμβάσεών του. Η Πλατεία Θεάτρου είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η περιοχή στα στενά πίσω από το δημαρχείο, που στις απαρχές της σύγχρονης πόλης τον 19ο αιώνα στέγασε το πρώτο λιθόκτιστο θέατρο και μέχρι το ’90 έσφυζε από ζωή, για μια εικοσαετία είχε γίνει συνώνυμο με τα παράνομα αλισβερίσια και τη φθηνή πορνεία – άμεσα συνδεδεμένη με το εμπόριο της Ομόνοιας.
Πλέον, η καθημερινότητα της πλατείας έχει αλλάξει. Ύστερα από την παρέμβαση του Δήμου Αθηναίων και συγκεκριμένα την πρώτη στάση του πιλοτικού προγράμματος «Κατάστημα στο Κέντρο» από την (επίσης νέα) ενότητα δράσεων «Πόλη στο Τετράγωνο», τα επτά καταστήματα που φιλοξενούνται στους μέχρι πρότινος άδειους ισόγειους χώρους έχουν αλλάξει τη χρήση της περιοχής. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Σήμερα στην Πλατεία Θεάτρου θα βρεις από φωτογραφικά κάδρα της αληθινής Αθήνας, πρωτότυπα design αντικείμενα σύγχρονης λαογραφίας και βιβλία σε κάθε πιθανή γλώσσα μέχρι εργαστήρια θεάτρου, δωρεάν επιτραπέζια και παιχνίδια ρόλων και δράσης σε φυσική κλίμακα (γνωστά στους ως LARP).
«Αυτού του είδους οι πιλοτικές δράσεις συνεργασίας μεταξύ πολιτών και δημόσιων φορέων μπορούν να συνεισφέρουν στην αλλαγή της αστικής ταυτότητας, καθώς εντάσσονται σε ένα ευρύτερο αναπτυξιακό πλάνο για την αναβάθμιση και προώθηση της Αθήνας», αναφέρει ο Αλέξης Γαληνός, διευθύνων σύμβουλος της Εταιρείας Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής του δήμου Αθηναίων και υπεύθυνος του project.
Βάζοντας σε προτεραιότητα τον ανθρωπογεωγραφικό χαρακτήρα της περιοχής αλλά και τις ανάγκες της ζώνης, οι επιχειρήσεις που επιλέχτηκαν (ύστερα από αίτηση, αξιολόγηση, προσωπικές συνεντεύξεις, ερωτηματολόγια κ.ά.) έχουν άμεση σχέση με το πολυπολιτισμικό στοιχείο –βλ. το «Book & Play» που συστεγάζει τους We Need Books και το Challedu προσφέροντας εκπαιδευτικές πρακτικές και κοινωνικοποίηση για παιδιά μεταναστών (και όχι μόνο)–, υποστηρίζει εγχειρήματα νέων ανθρώπων –βλ. τις σχεδιαστικές ομάδες στα «Αστικά Μοτίβα» και το φωτογραφικό project «Άι Λαβ Άθενς πρότζεκτ»–, δείχνει ευαισθησία στις αδύναμες κοινωνικά ομάδες –βλ. τον «Χώρο» και τη στέγαση της ομάδας συλλογικού πολιτισμού Εμείς– και ενθαρρύνει την πρωτοπορία –βλ. τα φανταστικά πλάσματα στους «Creators of Cosmos», τη «Νηρώη» που οργανώνει εκδηλώσεις γύρω από τον ελληνικό πολιτισμό και τα οικολογικά ποδήλατα στο «Coco-Mat Bike».
«Από τότε που ανοίξαμε έχουμε δει διαφορά στην περιοχή», μου λέει o Δημήτρης από το «Άι Λαβ Άθενς πρότζεκτ», «από όταν σηκώνεις ρολά σε ένα ισόγειο κατάστημα, είναι φυσικό οι παράνομες δραστηριότητες να αναζητήσουν νέα περιοχή». Όντας, πλέον, στον τρίτο μήνα που λειτουργούν τα νέα καταστήματα επιβεβαιώνεται έμπρακτα η σημασία του ισόγειου χώρου στο αστικό πλέγμα. Σε περιπτώσεις όπως της Πλατείας Θεάτρου, οι φωτεινές βιτρίνες των μαγαζιών μαζί με τον κόσμο που τα εμψυχώνει αλλάζουν άρδην την εικόνα σε όποιον την περπατά.
Η αρχική συμφωνία της δημοτικής παρέμβασης με τα καταστήματα (αλλά και τους ιδιοκτήτες των κτιρίων) διαρκεί για ένα εξάμηνο (τουτέστιν μέχρι το Μάρτιο), ενώ μετά το πέρας αυτής είναι στην ευχέρεια των άμεσα εμπλεκόμενων να κλείσουν εκ νέου μία συμφωνία ενοικίου. «Μέχρι τώρα έχουμε δει ότι ο κόσμος ανταποκρίνεται θετικά στις δράσεις που σχεδιάζουν και υλοποιούν οι ομάδες στα καταστήματα της Πλατείας Θεάτρου», συνεχίζουν οι υπεύθυνοι του προγράμματος από το Δήμο Αθηναίων. Εντάσσοντας ανά τακτά χρονικά διαστήματα τη ζώνη στις δράσεις του δήμου, όπως συμβαίνει αυτές τις μέρες με το χριστουγεννιάτικο πρόγραμμα «Άγγελοι στην Πόλη» ή την καμπάνια «Ζήσε την Πόλη στα Σημεία» που ενώνει την Πλατεία Θεάτρου με τη δεύτερη στάση του προγράμματος, τη νέα Στοά Εμπόρων μέσω διάφορων δράσεων, τα καλέσματα για να ξαναγνωρίσουμε τη γειτονιά δεν είναι λίγα. Ευκαιρία, λοιπόν, να το κάνουμε, μια και χωρίς αυτό καμία παρέμβαση δεν έχει μεγάλη διάρκεια ζωής.
Αυτό το σαββατοκύριακο (22-23/12), «Ζήσε την Αθήνα στα Σημεία». Ιστορίες από τα νέα καταστήματα, αστικές περιηγήσεις, διαδραστικά installations, χριστουγεννιάτικα εργαστήρια από ανακυκλώσιμα υλικά, χορός, μουσική και stand up παραστάσεις (μεταξύ άλλων) ενώνουν την Πλατεία Θεάτρου και τη Στοά Εμπόρων. «Ζήσε την Αθήνα στα Σημεία».
