Πάνω από 1000 άτομα αναμένεται να περάσουν και φέτος από την 4ο πλέον μαραθώνιο ΑΦΕΤΗΡΙΕΣ που διοργανώνουν το καταξιωμένο αρχιτεκτονικό περιοδικό ΔΟΜΕΣ και η διαδικτυακή βιβλιοθήκη έργων ελληνικής αρχιτεκτονικής ΔΟΜΕΣ INDEX, και πραγματοποιείται αυτό το Σάββατο 27 Μαΐου από στο Μουσείο Μπενάκη της Οδού Πειραιώς, με ελεύθερη είσοδο.
Όπως κάθε φορά, συμμετέχουν πάνω από 45 νέοι και καταξιωμένοι Έλληνες αρχιτέκτονες, παρουσιάζοντας τα έργα που τους έχουν εμπνεύσει στη δική τους πορεία. Το πολύ ενδιαφέρον είναι ότι τα έργα που παρουσιάζονται εκτείνονται από την αρχαιότητα έως το ουτοπικό, και αφορούν μία τεράστια γκάμα έργων (όπως ενεργειακές μονάδες (!), περίπτερα σε εκθέσεις, πάρκα, λουτρά και κατοικίες). Ταυτόχρονα, 10 καταξιωμένοι αρχιτέκτονες και καθηγητές Πανεπιστημίου σχολιάζουν.
Εμείς ζητήσαμε από 9 από τους συμμετέχοντες αρχιτέκτονες να μας μιλήσουν για τις «Αφετηρίες» τους παίρνοντας μια πρόγευση της διοργάνωσης:
Σπύρος Ι. Παπαδημητρίου / SPIROS IP ARCHITECTURE
PHILIPS PAVILION , Le Corbusier & Iannis Xenakis, Βρυξέλες, Διεθνή Έκθεση Βρυξελλών, Βέλγιο 1958
Το Pavilion της Philips σχεδιάστηκε για την Διεθνή Έκθεση «Expo '58» των Βρυξελών. Ήταν η πρώτη παγκόσμια έκθεση που διεξήχθη μετά το τέλος του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου, όπου ζητούμενο της ήταν να γιορτάσει μετά την καταστροφή του πολέμου την ανανέωση του πολιτισμού από την μεταπολεμική τεχνολογική πρόοδο. Συμμετείχαν περισσότερα από 200 περίπτερα σε έκταση 2 τετραγωνικών χιλιομέτρων.
Η εταιρία ηλεκτρονικών προϊόντων Philips ανέθεσε στο αρχιτέκτονα Le Corbusier τον σχεδιασμό ενός περιπτέρου το οποίο θα παρουσίαζε και θα αναδείκνυε τις τεχνικές εξελίξεις της εταιρίας στα οπτικοακουστικά μέσα χωρίς όμως να εκθέτει τα ίδια τα προϊόντα της. Ο Le Corbusier αποδέχθηκε την πρόκληση απαντώντας ότι «δεν θα κάνω ένα περίπτερο για σας αλλά ένα ηλεκτρονικό ποίημα και ένα δοχείο που περιέχει το ποίημα. Το φως, η έγχρωμη εικόνα, ο ρυθμός και ο ήχος ενωμένα σε μια οργανική σύνθεση». Το περίπτερο σχεδιάστηκε για να φιλοξενήσει ένα θέαμα πολυμέσων που γιόρτασε τη μεταπολεμική τεχνολογική πρόοδο.
To «ηλεκτρονικό ποίημα» όπως το αποκάλεσε ο Le Corbusier, ήταν αποτέλεσμα συνέργειας καινοτόμων αρχιτεκτόνων, πολιτικών μηχανικών, μουσικών και καλλιτεχνών της εποχής. Μορφή, δομή, χώρος, φως, εικόνα και ήχος αποτέλεσαν για πρώτη φορά μια τόσο ισχυρή ενότητα. Το «Philips Pavilion» παρήγαγε μια έντονη οπτικοακουστική εμπειρία, η οποία περιλάμβανε μεταβαλλόμενα σενάρια με αλλαγές χρωμάτων, εντάσεων, προβολών εικόνων, μετατοπίσεων ήχου στο χώρο, τα οποία ελέγχονταν από υπολογιστές της εποχής με χρήση ταινιών.
Το «Phillips Pavilion» αποτέλεσε πρωτοπορία, χάρη στην ιδιαίτερη μαθηματική σκέψη του Ιάννη Ξενάκη τόσο για τον σχεδιασμό και την κατασκευή ελεύθερων μορφών, αλλά κυρίως για το επίτευγμα της ενοποίησης της μορφής, της δομής, και του προτεινόμενου οπτικοακουστικού προγράμματος, πέρα από τα γνωστά αρχιτεκτονικά και γεωμετρικά συντακτικά της εποχής. Το «Philips Pavilion» μέσα από την πορεία διάβασης στο χώρο, πρότεινε μια πρωτόγνωρη μεταβαλλόμενη ατμόσφαιρα, μια χωρική και οπτικοακουστική εμπειρία. Η δυναμική μορφή του Περιπτέρου ήταν και ακολουθούσε το πρόγραμμα, και το πρόγραμμα ήταν και ακολουθούσε την δυναμική μορφή του Περιπτέρου.
Σπύρος Ι. Παπαδημητρίου / SPIROS IP ARCHITECTURE / www.spirosiparchitecture.com
topio7, Κατερίνα Ανδρίτσου, Πανίτα Καραμανέα, Θανάσης Πολυζωίδης
Restoration of Tudela Culip, Cap de Creus, Catalunya, Spain, EMF architects
Είναι ένα έργο οικολογικής κ χωρικής αποκατάστασης τοπίου 90ha στην περιοχή της Καταλονίας στην Ισπανία που πραγματοποιήθηκε μεταξύ 2005-2010. Το έργο συμβαίνει σε ένα τοπίο όπου τη δεκαετία του 1960 κτίστηκε το θέρετρο Club Med για τουριστική εκμετάλλευση. Το συγκεκριμένο τοπίο έχει έντονο συμβολικό χαρακτήρα για την τοπική κοινωνία, λόγος που οδήγησε την κυβέρνηση στη δεκαετία του 2000, να κατεδαφίσει τις τουριστικές εγκαταστάσεις ώστε να επαναφέρει το τοπίο στην προηγούμενη, μη αλλοιωμένη «φυσική» του κατάσταση. Η επέμβαση αφορά στην αφαίρεση και όχι στην πρόσθεση δομικού υλικού και κτιριακών όγκων, προκειμένου να αναδειχθεί ο τόπος. Βασίζεται πάνω σε μια διεπιστημονική προσπάθεια μιας ομάδας 50 ειδικοτήτων που ανακυκλώνοντας και ανατάσσοντας περιβαλλοντικά την περιοχή, στοχεύουν στην αναζωπύρωση της μνήμης και στην επαναφορά της άγριας ομορφιάς του τοπίου.
Κάτι που ξεκίνησε ως ένα τεχνικό έργο μέσω της ματιάς της αρχιτεκτονικής τοπίου, ανάγεται σε ένα έργο πολιτιστικής χειρονομίας και διαχείρισης του τοπίου ως οικονομικού και τουριστικού πόρου. Ένα δίκτυο κίνησης αφηγείται με νέο τρόπο το χώρο, χορογραφώντας το βλέμμα του παρατηρητή, σκηνογραφώντας την τοπιακή εμπειρία. Επιλέξαμε το έργο διότι είναι μια πρωτόγνωρη και ρηξικέλευθη χειρονομία επιστροφής στο τοπίο, μια δυνατή πράξη αφαίρεσης που επιδέχεται υποδόρια πολλαπλές αναγνώσεις. Τοποθετεί το τοπίο και τη βιωματική σχέση του περιπατητή με αυτό, στο επίκεντρο της προσοχής, καθιστώντας την επίσκεψη μια έντονη σωματική κ ψυχική εμπειρία.
Η επέμβαση διαγράφει κ αφαιρεί με μεγάλη προσοχή και ευαισθησία χρησιμοποιώντας τεχνικές που συνηθίζονται στην αρχαιολογία. Στόχος είναι να αποτίσει φόρο τιμής σε μια περιοχή με καθοριστική ταυτότητα που για χρόνια ενέπνεε ποιητές κ καλλιτέχνες μέχρι να αλλοιωθεί από τις τουριστικές κ οικονομικές πιέσεις. Το θέμα είναι επίκαιρο, αποτελεί για μας την αρχή για κάτι καινούριο, έναν καινούριο τρόπο διαχείρισης των τοπίων μας. Μας εμπνέει καθώς θεωρούμε ότι ένα έργο ελπίδας, μια αφετηρία που οδηγεί σε μία επιστροφή.
Ομιλητές: Δρ. Στέλλα Πιερή & Πιέρος Πιερής, Αρχιτεκτονικό γραφείο: Pieris Architects
Villa Arpel (Βίλλα Αρπέλ). Ταινία: ‘Μon oncle’ («ο θείος μου»)
Αφετηρία μας είναι η βίλλα Arpel, η οποία παρουσιάζεται στη ταινία «Mon Oncle», την πρώτη έγχρωμη ταινία του γνωστού σκηνοθέτη Jacques Tati. Ουσιαστικά, η βίλλα είναι το σχεδιασμένο σε συνεργασία με το διακοσμητή Jacques Lagrange, σκηνικό της ταινίας και διακρίνεται από μια στυλιστική λαγνεία και έναν ακραίο φετιχισμό, τον «φετιχισμό του μοντέρνου». Τα διαφορετικά στοιχεία της βίλλας συνθέτουν ένα περιβάλλον αφιλόξενο που δεν προσφερει συνθήκες άνετης διαβίωσης στους κατοίκους της. Πέρα από τη μίνιμαλ αισθητική του και το σύγχρονο με την εποχή του design, η villa της οικογένειας Arpel, είναι απρόσωπη και η ταινία προτάσει εκτός των άλλων μια ισχυρή πολεμική για τη μοντέρνα αρχιτεκτονική, τον καταναλωτισμό, την ανάπτυξη των σύγχρονων βιομηχανικών κοινωνιών, τη ταχεία ανάπτυξη των πόλεων, τις τεχνολογικές καινοτομίες και τις μετέπειτα εξελίξεις στη φυσική, τη μηχανική και την αρχιτεκτονική τεχνολογία.
Αφήνει επίσης, να εννοηθεί ότι η επιφανειακή αυτή αρχιτεκτονική προσέγγιση αντικατοπτρίζει και εκφράζει εν πολλοίς την επιφανειακή προσωπικότητα του ζέυγους, που κατοικεί στη βίλλα. Kάθε έργο μας, αποτελεί μια τοποθέτηση/απάντηση στα καίρια αυτά ερωτήματα που θέτει ο Jaque Tati. Οι αρχιτεκτονικες μας λύσεις σε αντίθεση με τη βίλλα Arpel, προτάσουν το «φυσικο» έναντι του «τεχνιτού», έχουν ως στόχο την αρμονική ενταξη στο περιβάλλον και χαρακτηρίζονται από μια ισχυρή κεντρική ιδέα, η οποία αποδίδει σε κάθε κτίριο το στοιχείο της μοναδικότητας με κοινό παρανομαστή την οικολογική ευασθησία.
Πρίν αρχίσουμε να σχεδίαζουμε, κάνουμε μια νοητή «τομή» στη ψυχοσύνθεση του πελάτη που έχουμε απέναντί μας, με στόχο να κατανοήσουμε τις ανάγκες και τις επιθυμίες του. Απομακρυνόμενοι από τις στυλιστικές τάσεις της εποχής και χωρίς στυλιστικές εμμονές, επιδιώκουμε τη δημιουργία χώρων με συμβολισμό, που φιλοξενούν την επίμονη επιθυμία για άνεση, εργονομία, ασφάλεια, όπου η αισθητική ταυτότητα του κάθε έργου αποτελεί απόρροια των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του άμεσου φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος αλλά και του προγράμματος του έργου.
Αννίτα Κουτσονάνου | αρχιτέκτων μηχανικός, Φωτογραφίες: Θέμης Μαγκλάρας
Λιγνιτωρυχείο ΛΙΠΤΟΛ και ενεργειακές μονάδες ΔΕΗ στη Δυτική Μακεδονία, KRUPP, Κοζάνη - Ελλάδα, 1956
Στην κοιλάδα μεταξύ Κοζάνης και Πτολεμαϊδας το τοπίο περιλαμβάνει διάσπαρτα χωριουδάκια, καλλιεργήσιμες εκτάσεις και 5 ενεργειακές μονάδες της ΔΕΗ που τροφοδοτούνται από το Λιγνιτικό Κέντρο Δυτικής Μακεδονίας. Η ΛΙΠΤΟΛ αποτελεί το πρώτο Λιγνιτωρυχείο ευρείας επιφανειακής εκμετάλευσης (1956) ενώ στην ίδια περιοχή βρίσκονται τα υπόλοιπα εργοστάσια της ΔΕΗ καθώς και τα ορυχεία που τροφοδοτούν τα εργοστάσια.
Αφορμή για την παρουσίαση αυτή ήταν το γεγονός ότι οι τόποι αυτοί προϋπήρχαν της δικής μου αρχιτεκτονικής εκπαίδευσης και σκέψης, και ήταν βιωμένοι, υπαρκτοί, συμπαγείς και γεμάτοι ερωτηματικά. Ο ενεργειακές μονάδες είναι οι μάρτυρες του χρονικού σημείου στο οποίο η ενεργειακή τροφοδοσία της χώρας μας παρουσιάζει ενδιαφέρον στρατηγικού χαρακτήρα, οι φιλοδοξίες αυξάνονται και το μεταπολεμικό μοντέλο ανάπτυξης προτάσσει την εκβιομηχάνιση και την εκμετάλλευση του λιγνίτη. Η κοιλάδα της Πτολεμαϊδας δεν είναι μόνο η βιομηχανική κληρονομιά της χώρας μας, αλλά ένα αφήγημα της σχέσης μεταξύ των ανθρώπων, της μεταπολεμικής ελληνικής κοινωνίας και της παραγωγής, της μεγάλης κλίμακας και της φιλοδοξίας.
Ταυτόχρονα, χωρικά, η αίσθηση της κλίμακας και του ανθρώπινου μεγέθους χάνονται, οι εγκαταστάσεις και τα ορυχεία γίνονται ένα απέραντο εργαστήριο συνεχούς παραγωγής ενός άυλου προϊόντος. Όλα συγκλίνουν στην κίνηση, την παραγωγή, την μετακίνηση, την μετεγκατάσταση οικισμών και την εκμετάλλευση του υπεδάφους. Είναι η αρχιτεκτονική του ασχεδίαστου, του μηχανικού, της παραγωγής, του αποσπασμένου και μιας εξωπραγματικής κλίμακας, ενώ ταυτόχρονα η κάθε μονάδα γίνεται πιο μετρήσιμη και κατανοητή αν δει κανείς την τομή της. Κατά τον Le Corbusier, η ποίηση των πραγμάτων μπορεί να είναι ακόμη πιο δυνατή όταν διατεταγμένα με ταλέντο δημιουργούν ένα ποιητικό γεγονός. Οι εγκαταστάσεις της ΔΕΗ είναι πράγματι φλύαρες, ογκώδεις, μεγαλομανείς, παρασιτικές και μελοδραματικές και ταυτόχρονα υπόσχονται το εν δυνάμει, τις περίεργες μεταβάσεις από το τεράστιο στο ελάχιστο, τη λήθη και την αναμονή της επόμενης αλλαγής.
Στέλιος Τσαπάρας
Άγιος Νικήτας, Χάλκη, 13ος αι.
Το φως που σβήνει (2000), μια ταινία του σκηνοθέτη Βασίλη Ντούρου, διαδραματίζεται στην ακριτική Χάλκη και ασχολείται με τη ζωή ενός παιδιού που σταδιακά χάνει το φως του αλλά βρίσκει το δρόμο του στην μουσική. Ο σκηνοθέτης μαγνητοσκοπεί μέσα στο ξωκλήσι του Αγίου Νικήτα (13ος αιώνας) μία σκηνή, από την οποία 31 δευτερόλεπτα ήταν αρκετά για να καθορίσουν την οπτική μου στην αρχιτεκτονική από τα φοιτητικά μου κιόλας χρόνια.
Με ευρυγώνιο φακό και με περιστροφική κίνηση της κάμερας παρουσιάζονται στη μέση του κτιρίου δύο άνθρωποι, ο ένας εκ των οποίων, το παιδί, παίζει μουσική. Είναι ένας μικρός ορθογώνιος χώρος με θολωτή καμάρα, μία κόγχη στο βάθος, διάκοσμο από αγιογραφίες και ένα μοναδικό άνοιγμα, μοναδική είσοδος ανθρώπων και φυσικού φωτός. Αυτή είναι όλη η πληροφορία του χώρου και είναι εμφανές ότι αν σχεδιάσω έναν ακριβώς ίδιο χώρο, δεν θα καταφέρω να προκαλέσω την αντίστοιχη συγκίνηση.
Από την περαιτέρω ανάλυση προκύπτει ότι στον συγκεκριμένο χώρο είναι εμφανής η αίσθηση του άυλου, ίσως επειδή μοιάζει με το “αρνητικό” ενός κτίριου, μια χωρική κάψουλα ή ίσως επειδή δείχνει να απορρίπτει οποιονδήποτε θαυμασμό στην ύλη. Πράγματι, απουσιάζει οποιαδήποτε στιλιστική τάση ή κάτι άλλο που να παραπέμπει σε εκτίμηση της ύλης. Είναι εμφανής επίσης η αίσθηση της αχρονικότητας, ίσως επειδή απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά σε συγκεκριμένη εποχή. Ακόμα και οι αγιογραφίες θα μπορούσε να έχουν γίνει οποιαδήποτε στιγμή μέσα σε ένα φάσμα δέκα αιώνων.
Είναι επομένως μια αρχιτεκτονική που αντιστέκεται στις υλικότητα και στον χρόνο, τις δυο ματαιότητες της ζωής μας. Θα μπορούσα να είχα αρκεστεί σε αυτά τα χαρακτηριστικά που αποτελούν όντως επιρροή στη δουλειά μου, αν δεν ανακάλυπτα κάτι αισθητά πιο ανατριχιαστικό:
Θεωρώ αυτό το κτίριο ως πηγή έμπνευσης ακριβώς επειδή το διηγήθηκε με αυτόν τον τρόπο ο σκηνοθέτης. Καλούμαι επομένως να σχεδιάσω τους χώρους ώστε η γεωμετρία, τα υλικά, η κλίμακα, το φως, οι ήχοι, να υπακούν σε ένα αφήγημα.
Πώς και πότε θα διαθλάται το φως και που θέλω να το εστιάσω; Πώς και πότε θα γράφει η σκιά ενός πουλιού σε έναν τοίχο;
Καλούμαι λοιπόν, ως αρχιτέκτονας, να σχεδιάσω την εμπειρία. Το περιβάλλον είναι μόνο το μέσον. Εξυπηρετεί τον σκοπό μου, ΔΕΝ είναι ο σκοπός μου.
Στέλιος Τσαπάρας
Αρχιτέκτων Μηχανικός - Spatial Data Analyst
En Route Architects
Πάρκο MFO, Ζυρίχη, Burckhardt + Partner & Raderschallpartner
Το πάρκο MFO είναι ένας 'ναός του κενού‘ μέσα στην πόλη. Σε ένα πραγματικό κενό της γειτονιάς Oerlikon της Ζυρίχης το 'τρισδιάστατο πάρκο' των αρχιτεκτόνων, Burckhardt + Partner και των αρχιτεκτόνων τοπίου Raderschallpartner, μετεωρίζεται μεταξύ αστικής αρχιτεκτονικής και φυσικής παρέμβασης. Τοποθετημένο ανάμεσα σε κτίρια γραφείων, καταλαμβάνει το χώρο ενός ολοκλήρου οικοδομικού τετραγώνου και ογκομετρικά είναι αντίστοιχο ενός βιομηχανικού κτιρίου.
Μέσα από τρεις βασικές αντιθέσεις το πάρκο αποκτά ξεχωριστή σημασία και ταυτότητα
•- Την εναλλαγή κενού/ πλήρους
•- Την ανατροπή της κίνησης, από το κέντρο στην περιφέρεια
•- Την ανατροπή της 'βαρύτητας´, ως προς την κίνηση ανθρώπων και φυτών.
Καταρχήν, μέσα σε ένα αστικό περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενη κτιριακή μάζα σε παράταξη, το πάρκο MFO αντιστρέφει την μάζα σε ένα 'τρισδιάστατο κενό'. Το κενό αυτό οριοθετείται ξεκάθαρα από έναν μεταλλικό σκελετό πάνω στον οποίο αναπτύσσονται αναρριχητικά φυτά.
Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την υπερβολική πληροφορία, οι αρχιτέκτονες έχουν επιλέξει να κρατήσουν τον κεντρικό όγκο του πάρκου άδειο. Όλη η κίνηση του επισκέπτη περιορίζεται στην περίμετρο και είναι οργανωμένη μέσα στο πάχος των ορίων του πάρκου.
Το πάρκο αναμετριέται με την βαρύτητα και δημιουργεί δυο ανατροπές. Μια στην κίνηση των ανθρώπων και μια των φυτών. Η κλασική οριζόντια κίνηση στο έδαφος μεταμορφώνεται σε κατακόρυφη κίνηση ανάμεσα σε δυο τοίχους με φυτά. Η ανατροπή αυτή διαταράσσει την 'γειωμένη' εμπειρία κίνησης στο έδαφος μετατρέποντας την σε μια μοναδική εμπειρία κατακόρυφης απογείωσης. Αντίστοιχα και τα αναρριχώμενα φυτά κινούνται προς τα πάνω αψηφώντας την βαρύτητα. Η κατασκευή του μεταλλικού σκελετού, δε, παχαίνει προς τα πάνω. Οπτικά, είναι, σαν κολώνες ανεστραμμένες που στενεύουν κοντά στο έδαφος.
Οι αντιθέσεις αυτές σε συνδυασμό με την ενορχηστρωμένη απλότητα της γεωμετρίας, των υλικών και της φύτευσης του MFO και κατατάσσεται στα σημαντικά σύγχρονα έργα που ξανά διαπραγματεύονται τις βασικές ιδέες που αφορούν το πάρκο στην πόλη.
Κατερίνα Κούρκουλα
Hannes Gutberlet
En Route Architects
Post-Spectacular Office, Στέργιος Γαλίκας, Εβελίνα Γαραντζιώτη
Περίπτερο Σοβιετικής Ένωσης, Konstantin Melnikov, Διεθνής Έκθεση - Παρίσι - Γαλλία, 1925
«Αυτό το γυάλινο κουτί δεν είναι ο καρπός μιας αφηρημένης ιδέας. Η αφετηρία μου ήταν η πραγματική ζωή»
Κονσταντίν Μέλνικοφ
Το 1925 ο αρχιτέκτονας Κονσταντίν Μέλνικοφ σχεδιάζει το περίπτερο της Σοβιετικής Ένωσης για την Διεθνή Έκθεση στο Παρίσι. Η μορφολογική επινόηση και η κεντρική ιδέα εξέφραζαν τον ρυθμικό φορμαλισμό της ASNOVA. Μια διαγώνια σκάλα η οποία έτεμνε το ορθογώνιο οικόπεδο σε δυο ίσα τρίγωνα ήταν η βασική συνθετική χειρονομία. Η σκάλα διαπερνούσε τον υψωμένο γυάλινο ορθογώνιο όγκο του περιπτέρου, διαμορφώνοντας επίπεδα που τέμνονταν κάθετα μεταξύ τους. Η αίσθηση του υπαίθριου, του περίοπτου, η εισβολή του φωτός, της φύσης και του ανθρώπινου βλέμματος στο εσωτερικό της κατασκευής ήταν βασική επιδίωξη του Μέλνικοφ. Η κατασκευή του Μέλνικοφ ολοκληρώθηκε με το εσωτερικό που διαμόρφωσε ο Ροτσένκο για μια ιδανική Λέσχη Εργατών με τυπικά προκονστρουβιστικά έπιπλα.
Η σχέση επιρροής της ομάδας μας με το περίπτερο του Μέλνικοφ ξεπερνάει οποιαδήποτε στιλιστική ταύτιση με το κίνημα του κονστρουκτιβισμού αντιμετωπίζοντας το έργο ως χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας γενικευμένης αντίληψης της avant-garde του μοντερνισμού η οποία αντιλαμβάνεται τον σχεδιασμό ως συνολικό φαινόμενο για την παραγωγή ενός "total space environment". Μέσα σε αυτό το πλαίσιο οι εκθέσεις σχεδιάστηκαν ως ολοκληρωμένα εσωτερικά τοπία στα οποία επιδιώκονταν να αναπτυχθεί μια δυναμική σχέση μεταξύ του θεατή και του περιβάλλοντος. Τέτοιες ιδέες εσωτερικών και εκθέσεων μετασχημάτισαν τον τρόπο πρόσληψης και κατανόησης του πολιτισμού.
Η αρχιτεκτονική, ο βιομηχανικός και εκθεσιακός σχεδιασμός, η γραφιστική και οι τέχνες στην περίπτωση του περιπτέρου του Μέλνικοφ, λειτουργούν συμπληρωματικά μεταξύ τους δημιουργώντας ένα συνολικό έργο. Αυτή η ταύτιση του έργου με την ολιστική προσέγγιση του σχεδιασμού φαίνεται να το επικαιροποιεί και να το εντάσσει μέσα στη σύγχρονη συζήτηση γύρω από την έννοια του αφηγηματικού περιβάλλοντος, ένα πεδίο προβληματισμού μέσα στο οποίο επιδιώκει να ενταχθεί και η δουλειά της ομάδας μας.
Ασπασία Κουζούπη, μέλος του γραφείου Γλυπτά Αρχιτεκτονικά Τοπία, sculpted-architectural-landscapes.gr
Πλυντήρια Μετάλλων στην Λαυρεωτική
Επέλεξα να εντοπιστώ στα Πλυντήρια Μετάλλων, αναπόσπαστα λειτουργικά τμήματα των αρχαίων εργαστηρίων μεταλλουργίας της Λαυρεωτικής. Τα εν λόγω κτίσματα εμφανίζονται ως ορθογώνιες, οριζόντιες επιφάνειες, που ισορροπούν, βυθιζόμενες και προβάλλοντας, στην τοπογραφία. Η συνηθέστερη τάξη μεγέθους τους είναι από 25 έως 150 τμ. Η παρουσία τους στο τοπίο εκλύει μία εντελώς πρωτόγνωρη δυναμική: τα πλυντήρια μετάλλων εγκλείουν την έκφραση του χρόνου. Πρόκειται για κτίσματα στα οποία ο χώρος αναγιγνώσκεται μέσω μίας σαφούς, συγκεκριμένης πορείας: της πορείας του νερού. Στα πλυντήρια μετάλλων ο χώρος έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να καθαρίζει το νερό: ο χώρος λειτουργεί ως μία μηχανή στην οποία το νερό ανακυκλωνόμενο γίνεται διαυγές, και μπορεί να χρησιμοποιηθεί πολλές φορές προτού εξατμιστεί. Το πλυντήριο μετάλλων παρεμβαίνει στην γραμμική πορεία καθόδου του νερού κατά μήκος μιας πλαγιάς ή μιας ρεματιάς: δεν αφήνει το νερό να ρεύσει προς την θάλασσα, αλλά χρησιμοποιεί την δυναμική του ενέργεια εκτρέποντάς το, και εξαναγκάζοντάς το σε έναν κύκλο: μετατρέπει την γραμμική κατεύθυνση σε ανακυκλωνόμενο κύκλο, έως την εξάτμισή του νερού. Η έννοια της ανακύκλωσης αποκτά πρωτοφανές βάθος.
Κάθε πλυντήριο έχει μία περιμετρική γλυφή, που εσωκλείει την διαδρομή που παρασύρει το νερό στην κυκλική πορεία. Η πλαστική γεωμετρική αξία της γλυφής, αναδεικνύεται υπό το φως του Αττικού ουρανού. Με συγκινεί το πώς η ανεπιτήδευτη λειτουργικότητα, που υπαγορεύεται από την βιομηχανική χρήση, μπορεί να είναι τόσο μαγευτικά όμορφη, και τόσο αρμονικά συνυφασμένη με το τοπίο.
Ανάμεσα στα έργα του γραφείου μας ‘Γλυπτά Αρχιτεκτονικά Τοπία’ η έμπρακτη ανακύκλωση της ύλης και προκατασκευασμένων στοιχείων, τόσο ως πρώτης ύλης όσο και ως στοιχείων-κελιδιά του συντακτικού των προτάσεών μας, στοχεύσαμε να μην είναι απλά μία έκφραση μιας προσπάθειας οικονομίας σε πόρους, αλλά να είναι όχημα για την έκφραση της ίδιας της διαδικασίας μετασχηματισμού του τοπίου μέσα στον χρόνο: τόσο στα παλαιά Λατομεία Μαρμάρου του Διονύσου, όσο και κατά μήκος της ΔΠΛΥ.
Ασπασία Κουζούπη
[αρχιτέκτονα ΑΠΘ, αρχιτέκτονα τοπίου MAS.LA-ETH.Z, εικαστικού ΑΣΚΤ- μέλος του γραφείου Γλυπτά Αρχιτεκτονικά Τοπία sculpted-architectural-landscapes.gr]
INFO
Η συγκεκριμένη διοργάνωση είναι και η τελευταία που ουσιαστικά κλείνει και τον 1ο κύκλο των ΑΦΕΤΗΡΙΩΝ.
Τα έργα που έχουν παρουσιαστεί, αποτυπώνονται σε 2 διαφορετικά τεύχη, όπου το 1ο έχει ήδη κυκλοφορήσει ενώ το 2ο θα βγει αρχές Σεπτεμβρίου.
Ημερίδα ΑΦΕΤΗΡΙΕΣ
Αμφιθέατρο Μουσείου Μπενάκη (Πειραιώς 138)
Ώρες Διεξαγωγής: 09.30 - 19.00 | Είσοδος Ελεύθερη
Η Ημερίδα ξεκινά στις 09.30 και χωρίζεται σε πέντε διαφορετικές συνεδρίες.
Δείτε αναλυτικά τις συμμετοχές εδώ: http://domesindex.com/afetiries/
