Οι επιμελητές της έκθεσης «Στο όνομα του Le Corbusier» που διοργανώνεται στο πλαίσιο των διεθνών εκδηλώσεων για τα 50 χρόνια από το θάνατο του αρχιτέκτονα-μύθος μας μιλούν για την παρουσία... διαφορετικών ‘Le Corbusier’ στην Οικία Σπητέρη/ Προβελλέγιου στην Κυψέλη.
Γιατί να ασχοληθούμε με τον Le Corbusier σήμερα και με ποιόν τρόπο;
Δεν υπάρχει μόνο ένας τρόπος για να ασχοληθούμε με κάτι, ούτε μόνο μία απάντηση στο ‘γιατι;’. Η κριτική διάθεση για μία προσέγγιση εκ νέου χωρίς μεγάλες βεβαιότητες αποτελεί μάλλον το ‘κλειδί’ και πάνω σε αυτό στήθηκε το πλαίσιο των επετειακών εκδηλώσεων με γενικό τίτλο ‘Αναφορά στον Ελ/Le Corbusier’ με αφορμή τη συμπλήρωση 50 χρόνων από το θάνατό του. (27/8/1965).
Ο ακέραιος αριθμός δεκαετιών σε μία επετειακή συνθήκη ορίζει στάση πάνω σε μία χρονική διαδρομή που εξελίσσεται ποιητικά και πιέζει περιοδικά για μία εκφώνηση. Κουβαλά κάτι υπερβατικό όσο και επιτελικό. Η αντιστροφή του Le σε Ελ στον γενικό τίτλο καταγράφει τη δική μας διάθεση προς μία κατεύθυνση διερεύνησης και εκφώνησης της σχέσης του Le Corbusier με την Ελλάδα αλλά και της θέσης του στη διαδρομή από τα κέντρα της πρωτοπορίας στην περιφέρεια. Τη διάχυση δηλαδή των ιδεών τοπικά και κατά πόσο αυτό μας αφορά 50 χρόνια μετά από το θάνατό του, καθώς ο ίδιος βρέθηκε πλάι και κυρίως πάνω στο νεωτερικό αυτό παράδειγμα – το Μοντέρνο - στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα επιχειρώντας να το ορίσει.
Οι εκδηλώσεις οργανώνονται με πρωτοβουλία της Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ από μία ομάδα διδασκόντων και υποψηφίων διδακτόρων και στο ευρύτερο αυτό εγχείρημα εντάσσεται ι η ομαδική έκθεση εικαστικών ‘Στο Όνομα του Le Corbusier’ στην Οικία Σπητέρη, στην οδό Κυκλάδων, στην Κυψέλη.
Πώς προέκυψε η έκθεση και με ποιόν τρόπο δουλέψατε με τους καλλιτέχνες;
Η ανάγκη για μία πολύτροπη προσέγγιση του αντικειμένου που μας απασχολεί είναι η βάση. Η έκθεση ‘Στο Όνομα του Le Corbusier’ επιχείρησε την αναζήτηση του Le Corbusier όχι στη συμπαρουσία ερευνητικών τεκμηρίων αλλά στο διάλογο εικαστικών έργων προσκαλώντας τους συμμετέχοντες να απαντήσουν στο ερώτημα ‘Ποιος είναι ο Le Corbusier για εσάς;’. Να ανασύρουν δηλαδή εμπρός τον Le Corbusier που οι ίδιοι έχουν εσωτερικεύσει καθώς περνούσαν (μεταξύ άλλων) μέσα από αρχιτεκτονικές σχολές διδάσκοντας ή σπουδάζοντας - τα θραύσματα εκείνα του Le Corbusier που διεκδικούν ένα κυρίαρχο ‘όλον’ στη φαντασία τους.
Τα έργα που προέκυψαν δημιουργούν κοινές θεματικές; Υπήρξαν "εκπλήξεις" στους τρόπους με τους οποίους χειρίστηκαν οι καλλιτέχνες το υλικό;
Η παρουσία διαφορετικών ‘Le Corbusier’ ήταν η έκπληξη . Τα έργα που προέκυψαν οργανώνουν κοινές θεματικές και πάνω σε αυτό αναπτύσσεται και η αφήγηση της έκθεσης στο χώρο επιχειρώντας μία ανοδική κίνηση από το εσωτερικό του κτιρίου στην πόλη. Από ένα χρονικό ‘πριν’ χαμηλά και τον απόηχο του, - απομονωμένο μανιφέστο στο υπόγειο και το ισόγειο στα έργα των Β. Ξένου, Κ. Βελώνη & Λ. Λυκουριώτη, Γ. Γυπαράκη και Π. Κούρου, - περνάμε από το μεσοπάτωμα στον όροφο δια μέσου ενός οικουμενικού μετρικού κανόνα σχεδιασμού που έστησε το γραφείο Le Corbusier (το Modulor) σχολιασμένο στο έργο του Γ. Γρηγοριάδη .
Η μεταφορά από το μανιφέστο στο περιφερειακό υποκείμενο, που σχολιάζεται στον όροφο με φόντο το κτισμένο γύρω περιβάλλον της οδού Κυκλάδων μέσα από τα έργα των Α. Ψυχούλη, Μ. Παπαδημητρίου, Ζ. Κοτιώνη & Φ. Γιαννίσης και Π. Κούρου, μας οδηγεί στο δώμα. Εκεί οι ήχοι της πόλης μπλέκονται με την ηχητική πολυφωνία της Θ. Ιωαννίδου που αναπτύσσεται σε όλα τα επίπεδα του κτιρίου και ανεβαίνει ψηλά από το φωταγωγό. Μπροστά μας βρίσκεται η κτισμένη Αθήνα, από το 19ο αιώνα έως τον 21ο .
Πώς αντιμετωπίσατε την πρόκληση του στησίματος της έκθεσης στο συγκεκριμένο χώρο, ο οποίος έχει μια ισχυρή φυσιογνωμία;
Ο Αριστομένης Προβελέγγιος που σχεδίασε το κτίριο που φιλοξενείται η έκθεση υπήρξε ‘μαθητής’ και συνεργάτης του Le Corbusier και το κτίριο αποτελεί σχεδιασμένο δείγμα αυτής της σχέσης. Πρόσθετα, ο Προβελέγγιος, εκπροσωπώντας ως πρόεδρος τον ελληνικό Σύλλογο αρχιτεκτόνων στην κηδεία του Le Corbusier στο Παρίσι απόθεσε εκεί χώμα από την Ακρόπολη ‘στο όνομα του’. Το κτίριο συμμετέχει δηλαδή σε ένα κυκλικό σχήμα συμβάντων γύρω από το Le Corbusier που απλά αφήνεται και ως τέτοιο αποτελεί μέρος της έκθεσης. Ο διάλογος με τα εκθέματα μετά είναι θέμα τοποθέτησης στην αφήγηση. Στο μεσοπάτωμα για παράδειγμα έκθεμα και κτίσμα ευθυγραμμίζονται εμφατικά πάνω στον ίδιο μετρικό κανόνα· 2,26.
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία της έκθεσης είναι το αρχειακό υλικό. Τι θελήσατε να πετύχετε με αυτό και πώς το χειριστήκατε;
Το αρχειακό υλικό εμφανίζεται στην έκθεση απέναντί μας ως συμβάν και αναπαράσταση. Το βίντεο που προβάλλεται στο υπόγειο και αποτυπώνεται από το φακό της British Pathé είναι η είδηση ενός νεκρού. Η μεγαλειώδη νεκρική πομπή που παρακολουθούμε και ο τίτλος του, Kηδεία του διάσημου αρχιτέκτονα Corbusier, επικυρώνει αξιολογικά το συμβάν που με μορφή φιλμ κάνει το γύρω του κόσμου το 1965 παιγμένο στα ‘επίκαιρα’της εποχής.
Ο επικήδειος λόγος που εκφωνεί ο A.Malraux και τον βλέπουμε στο φιλμ της τελετής (χωρίς ήχο στο πρωτότυπο υλικό) ανασύρεται από το αρχείο του ομώνυμου Ιδρύματος και ξαναδιαβάζεται στα Γαλλικά με τη φωνή της K.Riviere λίγο πριν την έξοδο στο δώμα. Οπτικό και ακουστικό συμβάν τοποθετούνται μπροστά μας.
Φάνης Καφαντάρης, Παναγιώτης Τουρνικιώτης
Στο Όνομα του Le Corbusier
Οικία Σπητέρη/Προβελέγγιου, οδός Κυκλάδων 8
Μέχρι 8 Νοεμβρίου 2015
Κ. Βελώνης & Λ. Λυκουριώτη, Φ. Γιαννίση & Ζ. Κοτιώνης, Γ. Γρηγοριάδης, Γ. Γυπαράκης, Θ. Ιωαννίδου, Π. Κούρος, Β. Ξένου, Μ. Παπαδημητρίου, Α. Ψυχούλης.
Επιμέλεια: Φάνης Καφαντάρης, Παναγιώτης Τουρνικιώτης
Oργάνωση: Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, Workshop-S Διονύσης Σοτοβίκης
Ώρες επίσκεψης: Τετάρτη έως Παρασκευή 17.30 - 21.00 & Σάββατο 11.00 – 19.00
Ξεναγήσεις από τους επιμελητές στο χώρο της έκθεσης: 4/11 στις 20.00 και Σάββατο 7/11 στις 18.00
Οι εκδηλώσεις συνδιοργανώνονται ή στηρίζονται στο σύνολο ή κατά περίπτωση από το Γαλλικό Ινστιτούτο, την Ελβετική Πρεσβεία, το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής, το Ελληνικό Docomomo, το Κέντρο Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου, τη Διεθνή Εταιρεία Φίλων του Ιδρύματος Le Corbusier και άλλους πολιτιστικούς και επιστημονικούς φορείς και μπορείτε να τις δείτε εδώ
