«Η ψυχολογία του δούλου είναι κάτι που σήμερα το καταλαβαίνουμε όλοι πολύ καλά» δηλώνει η σκηνοθέτις και καλλιτεχνική διευθύντρια του Θεάτρου Τέχνης, Μαριάννα Κάλμπαρη, μιλώντας για το «Το νησί των σκλάβων» του Πιερ Ντε Μαριβώ.
Ποια νήματα μπορεί να ενώνουν ένα έργο του 1725 με τη σύγχρονη Ελλάδα; «Πάντα με ενδιαφέρει να συνδέω τα έργα που ανεβάζω με το σήμερα» εξηγεί η σκηνοθέτης Μαριάννα Κάλμπαρη μιλώντας για «Το νησί των σκλάβων» του Γάλλου δραματουργού Πιερ Ντε Μαριβώ, που μεταφέρεται στη σκηνή του Υπογείου του Θεάτρου Τέχνης «Κάρολος Κουν» από τις 31/1. Μιλώντας για το σήμερα η Μαριάννα Κάλμπαρη αναφέρεται κυρίως στα μηνύματα του κειμένου, το οποίο όπως μας είπε βρίσκουν αντίκρισμα στο παρόν. «Η ψυχολογία του δούλου είναι κάτι που σήμερα το καταλαβαίνουμε όλοι πολύ καλά. Η ψυχολογία του ανθρώπου που νιώθει απολύτως εξαρτημένος, που νιώθει ότι δεν έχει περιθώρια να αντιδράσει, αλλά είναι απόλυτα δέσμιος μιας κατάστασης που τον υπερβαίνει. Και… φοβάται.»
Η Ιωάννα Παππά, η Βίκυ Βολιώτη, ο Νίκος Αλεξίου, ο Αινείας Τσαμάτης και ο τριτοετής φοιτητής της δραματικής σχολής του Θεάτρου Τέχνης Κωνσταντίνος Ευστρατίου, εναλλάσσονται στους ρόλους του σκλάβου και του αφέντη στην παράσταση^ η αλλαγή των ρόλων είναι βασικό μοτίβο στη δραματουργία του Μαριβώ. Εδώ, δύο αριστοκράτες και οι υπηρέτες τους, ναυαγούν σε ένα νησί που κατοικείται από εξεγερμένους σκλάβους της Αθήνας. Σ’ αυτό το ουτοπικό σκηνικό, τα αφεντικά υποχρεώνονται να ανταλλάξουν ρούχα και ρόλους με τους σκλάβους τους και να τους υπηρετούν μέχρι να «νιώσουν τι σημαίνει πόνος» προκειμένου να πάρουν ένα ισχυρό μάθημα δικαιοσύνης και ανθρωπιάς. Να μάθουν τι σημαίνει να είσαι σκλάβος ώστε να γίνουν καλύτεροι αφέντες και αντίστοιχα οι σκλάβοι να χαρούν την ελευθερία τους. Και φυσικά, να εκτονώσουν όλα εκείνα τα να συναισθήματα που έχει κανείς απέναντι σ αυτόν που τον εξουσιάζει.
Το γοητευτικό για τους θεατές παιχνίδι των ρόλων ανάμεσα σε αφεντικά και σκλάβους, γρήγορα μετατρέπεται σε ένα επικίνδυνο και αποκαλυπτικά βίαιο παιχνίδι εξουσίας, εκδίκησης και έρωτα. ‘Όμως ποια είναι τα όρια σε ένα τέτοιο παιχνίδι; Και αν εύκολα μαθαίνει κανείς τι σημαίνει σκλαβιά, πόσο εύκολο είναι να μάθει τι σημαίνει ελευθερία; Η Μαριάνα Κάλμπαρη πιστεύει πως «τα όρια του παιχνιδιού αυτού πάνε πολύ πιο πέρα, πιο μακριά. Ενώ ξεκινάει αθώα, σιγά σιγά γίνεται πάρα πολύ επικίνδυνο ξεκλειδώνει μεγάλη βία. Το ‘μάθημα’ είναι πολύ ισχυρό για όλους. Είναι φοβερό το πόσο κολλημένοι είναι οι ρόλοι στο πετσί μας. Γεννιόμαστε και μεγαλώνουμε με την αίσθηση ότι είμαστε ‘αυτό’. Είναι πολύ δύσκολο και θέλει πολύ μεγάλη δύναμη το να πεις ‘εγώ αλλάζω και μπορώ να διαχειριστώ μια άλλη κατάσταση, την ελευθερία μου’».
Η παράσταση ανεβαίνει με τη συνεργασία του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδας, το οποίο στηρίζει τη Δεύτερη Περίοδο της φετινής σεζόν στο Υπόγειο, η οποία βρίσκεται εν εξελίξει και είναι αφιερωμένη στους Γάλλους συγγραφείς με θεματική τα «Ποιητικά κείμενα/ Άγρια εποχή». Το μοντέλο των συμπαραγωγών δεν είναι κάτι περιστασιακό, εφαρμόζεται συχνά το τελευταίο διάστημα από το Θέατρο Τέχνης. «Το σύστημα αυτό λειτουργεί, όμως ο στόχος μας είναι να μπορούμε να έχουμε επιχορήγηση. Είναι πολύ σημαντική για ένα ιστορικό θέατρο όπως το Θέατρο Τέχνης -καθώς και για πολλά άλλα θέατρα- που οφείλει να επιλεγεί έργα και συνεργασίες με κριτήρια καθαρά καλλιτεχνικά και όχι με εμπορικούς όρους. Είναι αδύνατο να τραβήξει κανείς ένα τέτοιο δρόμο και να μείνει πιστός σε αυτόν αν δεν υπάρχει στήριξη οικονομική είτε από την πολιτεία, είτε από χορηγίες. Έχει δημιουργηθεί το μεγάλο θέμα για το ‘πώς συνεχίζουμε’, όχι μόνο για το Θέατρο Τέχνης, άλλα και για όλο το ελληνικό θέατρο».
Μέχρι στιγμής, σ’ αυτή τη νέα εποχή του Θεάτρου Τέχνης «Κάρολος Κουν», το κοινό ανταποκρίθηκε θετικά στο πλούσιο πρόγραμμα του. Το αμέσως επόμενο διάστημα θα δούμε στο Υπόγειο το έργο «Η Λίλα λέει» του Σιμώ σε σκηνοθεσία του Βασίλη Μαυρογεωργίου και το «Πάθος», μια σκηνική σύνθεση για το Κλασσικό Γαλλικό Θέατρο με ηθοποιούς που πέρασαν από τη σκηνή του Τέχνης. Στη σκηνή της Φρυνίχου ξεκινά το έργο «Ιμμάνουελ Κάντ» του Τόμας Μπέρνχαρντ (1/2) και έπεται το νέο έργο της Λένας Κιτσοπούλου με τίτλο «Μια μέρα, όπως κάθε μέρα, σε ένα διαμέρισμα από τα χιλιάδες διαμερίσματα της Αθήνας, αυτά με τα κουφώματα ασφαλείας και τους βολικούς καναπέδες τους, σε κατάσταση αμόκ. Ή η ανουσιότητα του να ζεις» (13/2). Άλλες τέσσερις παραστάσεις θ’ ανέβουν στην Τρίτη Περίοδο, η οποία θα ξεκινήσει μετά το Πάσχα. Κι όσο για την παράσταση που θα περιοδεύσει το καλοκαίρι… περιμένουμε νέα σύντομα!
Βάσια Κυριάκου
Περισσότερες πληροφορίες
Το νησί των σκλάβων
Οι ρόλοι σκλάβου και αριστοκράτη αντιστρέφονται έπειτα από ένα ναυάγιο σε ένα νησί όπου κατοικούν εξεγερμένοι σκλάβοι της Αθήνας. Αυτή η εναλλαγή ρόλων μετατρέπεται γρήγορα σε ένα επικίνδυνο παιχνίδι εξουσίας
